Europarlament pracuje nad ramami etycznymi dla AI

2020-05-28

Parlament Europejski przygotował w ostatnim czasie projekty sprawozdań w zakresie sztucznej inteligencji odnoszące się do tematyki ram etycznych, odpowiedzialności cywilnej oraz własności intelektualnej. W każdym z tych dokumentów, po raz kolejny, wyraźnie podkreślono pozytywne aspekty wykorzystania sztucznej inteligencji. Co więcej, w dwóch z tych dokumentów - Civil liability regime for artificial intelligence oraz A framework of ethical aspects of artificial intelligence, robotics and related technologies zawarto także projekty przyszłych regulacji oraz definicje sztucznej inteligencji.

Parlament Europejski stwierdził, że rozwój, wdrażanie i wykorzystywanie sztucznej inteligencji, robotyki i powiązanych technologii, dokonywane przez ludzi, choć nie tylko, powinny zawsze odbywać się z poszanowaniem nadzoru sprawowanego przez ludzi, a także stwarzać możliwość odzyskania kontroli nad technologią przez człowieka w dowolnym momencie. Ponadto, uznano, że stwierdzenie czy sztuczna inteligencja, robotyka i powiązane technologie mają być uznane za technologie wysokiego ryzyka pod względem zgodności z zasadami etycznymi, powinno zawsze wynikać z bezstronnej, zewnętrznej oceny. W odniesieniu do przyszłej regulacji wskazano, że powinna ona objąć oprogramowanie, algorytmy oraz dane wykorzystywane przez technologie opracowywane, wdrażane i stosowane w UE bez względu na to, czy dane oprogramowanie, algorytmy czy dane są zlokalizowane na obszarze UE. Wszystko to ma oczywiście odbywać się z poszanowaniem zasad etycznych obowiązujących w UE, a także zapewniać poszanowanie ludzkiej godności oraz równe traktowanie, pozbawione znamion dyskryminacji. Podkreślono również, że AI, robotyka i powiązane technologie muszą być opracowywane, wdrażane i wykorzystywane w sposób przejrzysty i możliwy do identyfikacji tak, aby krajowe organy nadzoru mogły oceniać zgodność tych technologii z wymogami zawartymi w projektowanym rozporządzeniu. Odniesiono się również do danych biometrycznych wskazując, iż w przypadku ich wykorzystania organy władzy publicznej państw członkowskich powinny zapewnić, że wykorzystanie to ma miejsce jedynie w przypadku określonych celów, z poszanowaniem ludzkiej godności i praw podstawowych.

Odpowiedzialność cywilna

Projekt sprawozdania w zakresie odpowiedzialności cywilnej zawiera założenie, że sztuczna inteligencja nie może zostać poddana zbyt rozbudowanym, nowym ramom regulacyjnym. Zamiast tego należy bazować na już istniejących rozwiązaniach prawnych, dokonując ich koniecznych modyfikacji. Dodatkowo, uznano przyjęcie odpowiedzialności na zasadzie ryzyka za kluczową w definiowaniu AI i postrzeganiu potencjału tej technologii. Parlament Europejski nie zapominając o obywatelach UE wskazał, że powinni oni być uprawnieni do takiego samego poziomu ochrony i wynikającej z niej praw, niezależnie od tego czy szkoda została wyrządzona w wymiarze fizycznym czy wirtualnym.

Własność intelektualna

Dotychczas zarówno w Białej Księdze dot. AI, jak i w Europejskiej Strategii Danych brak było szczegółowych odniesień do kwestii ochrony praw własności intelektualnej w kontekście rozwoju technologii sztucznej inteligencji. Widoczna jest jednak znaczna zmiana w tym temacie, gdyż w jednym z najnowszych dokumentów dotyczących AI podkreślono, że w przypadku wpływu sztucznej inteligencji na ochronę praw własności intelektualnej zasadnym jest przyjęcie sektorowego podejścia. Co więcej, uznano, że innowacyjne rozwiązania wykreowane przez sztuczną inteligencję mogą zostać opatentowane, jeśli spełniają kryteria dotyczące wynalazków. Choć wskazano, że niektóre utwory wygenerowane przez AI mogą zostać uznane za tożsame z tymi stworzonymi przez człowieka, to Parlament Europejski opowiada się przeciwko nadaniu technologiom AI statusu twórcy.

Elżbieta Dziuba

Ekspertka Konfederacji Lewiatan