Unijna polityka ochrony konsumentów – trwają konsultacje

2020-09-23

Komisja Europejska prowadzi obecnie konsultacje dotyczące unijnej polityki ochrony konsumentów. Jedną z nowych inicjatyw jest przegląd dyrektywy 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (General Product Safety Directive).

Obecnie nie ma jeszcze konkretnych propozycji zmian dyrektywy a Komisja Europejska prowadzi jedynie konsultacje samej koncepcji dokumentu. Planowane zmiany w treści dyrektywy są elementem przyszłego pakietu pod nazwą the New Consumer Agenda. Zmiany te dotyczą przede wszystkim:wpływu nowych technologii na bezpieczeństwo produktów (AI, IoT)

1. bezpieczeństwa produktów sprzedawanych online
2. egzekwowania zasad bezpieczeństwa
3. spójności systemu bezpieczeństwa produktów.
   

W tym miejscu zasadnym wydaje się przybliżenie jaki jest zakres zastosowania dyrektywy w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów, a także jakie są jej główne założenia. Dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich produktów wprowadzanych na rynek Europejskiego Obszaru Gospodarczego, wraz z produktem w odniesieniu do świadczenia usług. Jej przepisy stosuje się w przypadku braku przepisów szczególnych prawa wspólnotowego, które regulowałyby bezpieczeństwo konkretnych produktów. W sytuacji gdy produkty podlegają szczególnym wymogom związanym z bezpieczeństwem, co jest wynikiem obowiązujących przepisów ustawodawstwa wspólnotowego, dyrektywa ta ma zastosowanie jedynie w zakresie zagrożeń bądź też kategorii zagrożeń nieobjętych tymi wymogami. Należy jednocześnie podkreślić, że dyrektywa nie ma zastosowania do produktów z drugiej ręki, dostarczanych jako antyki lub towary wymagające przed ich użyciem naprawy lub renowacji, pod warunkiem że dostawca wyraźnie informuje o tym odbiorcę. Z powyższego wynika zatem, że zasadniczym celem dyrektywy jest zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa produktów na obszarze całej Unii Europejskiej  w kontekście produktów konsumenckich, których nie obejmuje sektorowe prawodawstwo harmonizacyjne UE. W konsekwencji, zgodnie z założeniami dyrektywy, producenci mogą wprowadzać do obrotu jedynie produkty, które są bezpieczne.

Na mocy dyrektywy utworzono system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach nieżywnościowych (RAPEX – wspólnotowy system szybkiej informacji), którego głównym zadaniem jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów na obszarze Jednolitego Rynku Unii Europejskiej. Założenie to jest możliwe do zrealizowania, dzięki zapewnieniu szybkiej i sprawnej wymiany informacji między państwami członkowskimi a Komisją Europejską w zakresie produktów stwarzających zagrożenie oraz środków podjętych w konkretnym kraju, mających na celu wykluczenie lub ograniczenie ich wprowadzania na rynek, a także ich prawdopodobne użytkowanie. System ten gwarantuje zatem szybkie i efektywne powiadamianie odpowiednich organów o niebezpiecznych produktach. Warto podkreślić, że system RAPEX obejmuje wszystkie produkty nieżywnościowe przeznaczone dla konsumentów oraz te, co do których istnieje prawdopodobieństwo, że mogą być przez nich użyte. Dyrektywa przewiduje również możliwość podejmowania przez Komisję  Europejską tymczasowych decyzji w sprawie tzw. „środków nadzwyczajnych”, w przypadku produktów stwarzających istotne zagrożenie dla zdrowia oraz bezpieczeństwa konsumentów w poszczególnych państwach członkowskich.
Dyrektywa wyraźnie definiuje co należy uznać za produkt bezpieczny. Jest to mianowicie każdy produkt, który w normalnych bądź możliwych do przewidzenia warunkach zastosowania, łącznie z przechowywaniem oraz, w stosownych przypadkach, oddaniem do użytku, wymogami instalacyjnymi i konserwacyjnymi, nie przedstawia żadnego zagrożenia lub jedynie minimalne zagrożenie związane z jego użytkowaniem, uważany za dopuszczalny i odpowiadający wysokiemu poziomowi ochrony bezpieczeństwa i zdrowia osób, ze szczególnym uwzględnieniem:właściwości produktu, łącznie z jego składem, opakowaniem, instrukcją montażu oraz, w stosownych przypadkach, z instrukcją instalacji i konserwacji

1. oddziaływania na inne produkty, jeżeli można przewidzieć, że będzie on używany wraz z innymi produktami
2. wyglądem produktu, etykietowaniem, wszelkimi ostrzeżeniami i instrukcjami zastosowania i zniszczenia, a także wszelkimi innymi wskazówkami czy informacjami na temat produktu
3. kategorii konsumentów narażonych na szczególne ryzyko podczas używania produktu, zwłaszcza dzieci i osób w podeszłym wieku.
   

Jednocześnie za produkt niebezpieczny uznaje się ten, który nie odpowiada definicji produktu bezpiecznego.

Ze względu na wagę tematu oraz jego praktyczny wymiar zarówno dla producentów, jak i konsumentów, Konfederacja Lewiatan przygotowuje obecnie stanowisko uwzględniające niezbędne zmiany w obecnej treści dyrektywy.

Elżbieta Dziuba, ekspertka Konfederacji Lewiatan