Miks energetyczny - uwagi do Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju

2016-09-29

Popieramy opracowanie i wdrożenie Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, która określi kierunki zrównoważonego rozwoju kraju w szerokim wymiarze gospodarczym, środowiskowym i społecznym. Stabilność inwestycyjna, przewidywalność rozwoju rynku, w tym ograniczone ryzyko regulacyjne, to jedne z głównych czynników, które warunkują przygotowanie inwestycji. Uważamy, że Strategia powinna określać cele, dekretować odpowiedzialność za ich realizację oraz monitorowanie.

W związku z przedstawieniem do konsultacji projektu Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, w imieniu Rady OZE działającej przy Konfederacji Lewiatan, przekazaliśmy komentarz do przedmiotowego projektu.

Strategia powinna zdefiniować przy tym dłuższy, niż tylko do 2030 roku horyzont czasowy, tak aby na jej podstawie powstały polityki sektorowe, które także w dłuższej perspektywie, tzn. do 2050 roku, określą kierunki niezbędnych działań oraz interwencji administracyjnych. Strategia powinna także zawierać klarowne wytyczne dla Rządu, a w szczególności dla Ministra Środowiska i Ministra Energii, do dalszego rozwinięcia w krajowym planie klimatyczno-energetycznym, który Państwa Członkowskie UE, w tym Polska, są zobowiązane przygotować do 2018 r.

Mając na uwadze zakres działania Rady OZE, przedstawiony poniżej komentarz zawężamy do części Strategii określającej obszar Energia.

Jednym z podstawowych wyzwań rozwojowych Polski jest zapewnienie gospodarce stabilnych dostaw energii elektrycznej i ciepła, po akceptowalnej ekonomicznie cenie oraz zwiększenie efektywności jej wykorzystania zarówno przez przedsiębiorstwa, sektor publiczny, jak i gospodarstwa domowe. Jednocześnie jednym z największych wyzwań dla polskiej energetyki jest trwałe ograniczanie emisji zanieczyszczeń i przechodzenie na gospodarkę nisko- i zeroemisyjną, co powinno przełożyć się na znaczną redukcję kosztów zewnętrznych, w perspektywie średnio i długoterminowej. Wypracowanie długofalowej, stabilnej polityki energetycznej oraz wdrożenie opartych na jej podstawie strategii sektorowych i systemu regulacji prawno-instytucjonalnych jest warunkiem koniecznym dla rozwoju sektora energetyki w Polsce.

Do podstawowych problemów sektora energetycznego (produkcja energii elektrycznej i ciepła) w Polsce należą:

·         miks energetyczny oparty w bardzo dużym stopniu o  źródła konwencjonalne, wykorzystujące węgiel brunatny i kamienny,

·         wysoki poziom emisyjności,

·         relatywnie niska efektywność wytwarzania, przesyłu i dystrybucji oraz zużycia energii,

·         wyższe niż w krajach sąsiednich hurtowe ceny energii elektrycznej,

·         wyeksploatowana infrastruktura sieciowa,

·         wiek i potrzeby modernizacyjne jednostek wytwórczych,

·         brak odpowiednich zachęt inwestycyjnych, uwzględniających globalne megatrendy w światowej energetyce oraz otoczenie regulacyjne w Unii Europejskiej.

Biorąc powyższe pod uwagę, występuje konieczność promowania niskoemisyjnych i elastycznych jednostek, które przyczynią się zarówno do redukcji emisji CO₂, SOx, NOx, pyłów, rtęci i innych zanieczyszczeń,  jak i do  wzmocnienia długookresowego bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Dlatego też postulujemy, aby Strategia znacznie wyraźniej odnosiła się do potencjału dostępnych w Polsce źródeł energii, w tym w szczególności do potencjału krajowych odnawialnych źródeł energii, których szersze wykorzystanie może między innymi przyczynić się do ograniczenia zależności energetycznej Polski. Warto zauważyć, że według międzyrządowej agencji IRENA, odnawialne źródła energii w Polsce mogą zaspokoić nawet do 36% udziału
w bilansie energii elektrycznej do roku 2030.

Diagnoza zawarta w projekcie Strategii tylko nieznacznie odnosi się do konieczności modernizacji sektora ciepłowniczego (ok. 60 GW mocy cieplnej zainstalowanej), który mógłby w większym zakresie wykorzystywać niskoemisyjne elastyczne źródła skojarzone (kogeneracyjne) i tym samym zredukować zapotrzebowanie na nowe źródła pracujące w podstawie. Jednocześnie, takie wysokosprawne i elastyczne źródła mogą wspomagać bilansowanie niedysponowanych centralnie źródeł OZE, a związane z nimi systemy ciepłownicze stanowią najtańszą formę magazynowania okresowych nadwyżek energii z tych źródeł. Dodatkowo rozwój niskoemisyjnej wysokosprawnej kogeneracji oraz scentralizowanych systemów ciepłowniczych jest narzędziem do redukcji niskiej emisji, generowanej w indywidualnych, przestarzałych kotłach i paleniskach domowych.

Przedstawiona diagnoza powinna odnosić się do prognozowanego istotnego wzrostu cen uprawnień do emisji CO2 i do kosztów zewnętrznych.

Sektor energii mierzy się z problemami i wyzwaniami na każdym etapie łańcucha wartości, dlatego też należy cele przygotować w adekwatnych kategoriach, takich jak:

1.      Dostępność nośników energii,

2.      Majątek wytwórczy i wytwarzanie energii,

3.      Przesył i dystrybucja energii elektrycznej i ciepłowniczej,

4.      Wewnętrzny rynek energii (i paliw) w Unii Europejskiej.

W każdej z wyżej wymienionych grup należy wskazać główne cele i oczekiwania oraz odpowiedzialności związane z ich realizacją w okresie 2030 i 2050.

Uważamy, że środki pieniężne uzyskane w okresie 2021-2030 w zamian za bezpłatne uprawnienia do emisji, jak i te uzyskane z funduszu modernizacyjnego, powinny zostać w dużej mierze przeznaczone na inwestycje niskoemisyjne w sektorze energetycznym celem dywersyfikacji miksu energetycznego w Polsce.