Istotne informacje gospodarcze z białoruskiego rynku

2014-11-05

Sytuacja w białoruskiej gospodarce pogarsza się z powodu sankcji wprowadzonych wobec Rosji.

Przegląd realnego sektora gospodarki RB w okresie styczeń-wrzesień 2014 roku

Mimo zwiększenia w ostatnich miesiącach dostaw na rynek Rosji w ujęciu ilościowym - Białoruś uzyskuje z tego tytułu mniejszy dochód, - głównie z powodu deprecjacji rosyjskiego rubla. Ponadto zmniejszenie eksportu zagranicznych towarów w kierunku Rosji wywarło niekorzystny wpływ na białoruskich przewoźników. Wśród innych negatywnych dla Białorusi skutków obserwuje się wzrost zakupu towarów (przez Białorusinów) w Rosji, co jest w obecnej sytuacji bardziej opłacalne. Obiektem zainteresowania Białorusinów są zarówno artykuły spożywcze, których ceny są niższe niż na Białorusi, jak też nowe samochody.  Z tego powodu białoruskie władze zamiast zysków, na które liczyły po wprowadzenia rosyjskich sankcji, notują straty. O skali strat można wnioskować jedynie z wywiadów przedstawicieli oficjalnych władz. Na początku listopada Minister Rolnictwa Białorusi L. Zayats powiedział, że Białoruś straciła 160 mln USD z tytułu eksportu artykułów spożywczych do Rosji - z powodu deprecjacji rosyjskiego rubla. Niedawno wiceprzewodniczący Brzeskiego Obwodowego Komitetu Wykonawczego A. Klets powiedział, że przedsiębiorstwa obwodu brzeskiego poniosły straty z powodu deprecjacji rosyjskiego rubla w wysokości ok. 170 mln USD. Premier Białorusi M.Myasnikovich powiedział, że białoruscy eksporterzy ponoszą duże straty z powodu deprecjacji rosyjskiego rubla itp.

Wzrost PKB jest mniejszy niż oczekiwany przez władze

Rosnące problemy w rosyjskiej gospodarce doprowadziły do sytuacji, gdy mimo poprawy i wzrostu w przemyśle, wzrost PKB Białorusi jest znacznie niższy od oczekiwanego przez władze. Nadal na bardzo wysokim poziomie znajduje się inflacja, obniża się poziom średniej płacy, a przedsiębiorstwa odczuwają deficyt inwestycji. Obecnie obserwujemy jeszcze dodatnie saldo handlu zagranicznego towarami i usługami, jednak sytuacja również nie wygląda optymistycznie. 

Tabela 1. Podstawowe prognozowane wskaźniki makroekonomiczne RB w 2014 r.

Wskaźnik	Rzeczywisty I-IX 2014 r., bln BYR (mld USD wg kursu średniego)	I-IX 2014 r./ I-IX 2013 r., w %	Oficjalna prognoza 2014, %
PKB	544,2 (54,25)	+1,5	+3,3
Produkcja przemysłu	497,5 (49,6)	+1,2	Brak prognozy
Inwestycje w środki trwałe	149,6 (14,9)	Minus 10,4	Brak prognozy
Inflacja, %	13,4	20,1*	+11
Saldo HZ towarami i usługami, % w stosunku do PKB	+1,4** (+0,65 mld USD**)	-	+0,1
Średnia płaca, mln BYR	6,335 (za wrzesień)/603 USD	minus 2* (w ujęciu realnym)	+3 (w ujęciu realnym)

* wrzesień 2014 r. wobec września 2013 r.;

**styczeń-sierpień 2014 r.

 

Wg danych Belstat w okresie styczeń-wrzesień 2014 r., wzrost PKB RB wyniósł 1,5% w porównaniu z analogicznym okresem 2013 r. (przy rocznej prognozie 3,3%). Wielkość produkcji przemysłu w przedmiotowym okresie wyniosła 497,5 bln BYR (ok. 49,6 mld USD), tj. wzrost o 1,2% w porównaniu z okresem styczeń-wrzesień 2013 roku. Zdecydowany wzrost wg wyników 9-ciu miesięcy odnotowało rolnictwo. Produkcja rolna gospodarstw wszystkich kategorii własności za ten okres wzrosła o 3,2% do 96,5 bln BYR (ok. 9,6 mld USD). Wzrost w rolnictwie jest spowodowany dobrymi zbiorami ziarna - wg stanu na dzień 1.10.2014 r. zbiór ziarna (bez kukurydzy) wyniósł 9,3 mln ton, tj. o 32,8% więcej niż w analogicznym okresie 2013r.

Zmniejszenie wkładu handlu detalicznego

Niektóre zmiany odnotowano w strukturze PKB. Z powodu przeprowadzanej polityki w zakresie zmniejszenia dochodów ludności, stopniowo zmniejsza się wkład handlu detalicznego w PKB. W okresie styczeń-wrzesień 2014 r. wkład handlu detalicznego wyniósł 0,6% PKB (minus 0,1% wobec stycznia-sierpnia 2014 r.), wkład handlu hurtowego - 0,6%, wkład przemysłu - 0,5%, transportu i komunikacji - 0,2%, rolnictwa - 0,2%. Ujemny wkład w PKB wykazały podatki netto na artykuły żywnościowe (minus 0,3%) oraz budownictwo (minus 0,5%).

Wzrost w branży surowców chemicznych

Ogólny wzrost w przemyśle jest spowodowany wyprzedzającą dynamiką branż uzależnionych od rynków zewnętrznych, a nie efektywną pracą menedżerów: produkcja chemiczna (+3,65%), wydobycie surowców energetycznych i paliwowych (+1,39%), produkcja koksu, produktów ropopochodnych i materiałów jądrowych (+0,34%). Największy ujemny wkład pokazały: produkcja maszyn i urządzeń (minus 2,46%) oraz produkcja środków transportu i urządzeń (minus 0,93%). Głównym negatywnym czynnikiem dla tych branż jest sytuacja na rynkach zagranicznych, a białoruskie władze wydają wykazywać się bezczynnością oczekując na mitycznych inwestorów w przestarzałe i przeciążone branże.

Niepocieszające finanse

O ogólnym kryzysowym stanie finansowym białoruskich przedsiębiorstw (w tym przemysłowych) świadczy udział nierentownych przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstw z rentowością od 0 do 5%:  wg wyników 8-miu miesięcy wyniósł on 54,7% wobec 50% rok temu. Wyniki finansowe przedsiębiorstw scharakteryzować jest dosyć trudno. Przy wzroście wpływów ze sprzedaży towarów, robót, usług o 10,7% do 926,8 bln BYR (ok. 92,4 mld USD) w porównaniu z analogicznym okresem 2013 r., wzrost zysku netto wyniósł 35,8 bln BYR (ok. 3,57 mld USD), tj. o 2,9%. Wzrost rentowości sprzedaży towarów, robót, usług w okresie styczeń-sierpień 2014 r. wyniósł 9,4% (9,2% w analogicznym okresie 2013 r.). Ilość nierentownych przedsiębiorstw za I-VIII miesięcy wzrosła o 1,6-krotnie do 1223, a udział
w ogólnej ilości przedsiębiorstw z 9,2% do 15,1%. Straty netto nierentownych przedsiębiorstw wzrosły 1,8-krotnie do 8,8 bln BYR (ok. 877 mln USD). 

Nieznaczny, ale  pozytywny trend odnotowano w przypadku zapasów gotowej produkcji. Wg danych Belstat, zapasy gotowej produkcji w przedsiębiorstwach przemysłowych wg stanu na dzień 1 października 2014 r. wyniosły 33,2 bln BYR (ok.3,31 mld USD) wobec 28 bln BYR (ok. 3,15 mld USD) na dzień 1 stycznia 2014 roku. Stosunek zapasów gotowej produkcji do miesięcznej produkcji wg stanu na dzień 1 października 2014 r. wyniósł 76,7% wobec 77,8% wg stanu na dzień 1 października 2014 r. i 74,5% wg stanu na dzień 1 października 2013 r. Mimo nieznacznego zmniejszenia zapasów mówić o przełomie sytuacji jest za wcześnie. 

Inflacja - niebezpieczne narzędzie

Niebezpiecznym dla ludności narzędziem w rękach władz pozostaje inflacja, która we wrześniu br. wyniosła 1,2%, a od początku roku 13,4%. Wg danych Belstat, w ujęciu rocznym we wrześniu br. ceny konsumpcyjne wzrosły o 20,1%. Inflacja bazowa we wrześniu br. w porównaniu z sierpniem 2014 r. wyniosła 0,8%.

Oczekiwać na zmniejszenie inflacji w najbliższym czasie nie warto z powodu przeprowadzanej w Białorusi polityki ograniczenia pieniądza wśród ludności celem zmniejszenia presji na rynek finansowy Białorusi. Rzecz jasna, że rząd jest zainteresowany odbieraniem płac i odsetek z lokat poprzez rynek konsumpcyjny niż oczekiwaniem, że środki te ujawnią się na rynku walutowym.

Inflacja i zakończenie sezonu wakacyjnego sprzyjają zmniejszeniu średniego wynagrodzenia. Wg danych Belstat, przeciętne wynagrodzenie pracowników zmniejszyło się w ujęciu nominalnym we wrześniu 2014 o 0,5% w porównaniu do sierpnia 2014 r. do 6,33 mln BYR (ok. 603 USD). Płace realne (skorygowane do wzrostu cen konsumpcyjnych) pracowników zmniejszyły się o 1,7% w porównaniu do lipca br., w ujęciu rocznym o 2%.

Zmiana polityki w zakresie płac, systematyczne podwyższenie cen i zastraszanie ludności perspektywą 100% opłaty usług komunalnych sugerują, że rząd Białorusi podjął decyzję o rezygnacji z próby budowy zorientowanego na społeczeństwo państwa nie mającego adekwatnej bazy ekonomicznej.

Poza tym, znacznym negatywnym czynnikiem, który obecnie praktycznie nie jest odnotowany w statystyce jest sytuacja w gospodarce Rosji. Sankcje, obniżenie cen na ropę naftową doprowadziły do znacznych zmian w handlu zagranicznym Białorusi. Sytuacja na rosyjskim rynku walutowym bezpośrednio zagraża stabilności systemu finansowego Białorusi. Białorusini posiadając negatywne doświadczenie dewaluacyjne są bardzo wyczuleni na wszystko, co może doprowadzić do kolejnej dewaluacji i straty oszczędności. Z tego powodu jakikolwiek nieostrożny krok ze strony władz może zawalić rynek walutowy i doprowadzić do kolejnego kryzysu w Białorusi.     

 

Opracowanie WPHI w Mińsku

III dekada października 2014 r.