Lewiatan o propozycjach Komitetu Stabilności Finansowej
2013-01-03
Uwagi PKPP Lewiatan do planowanych zmian legislacyjnych proponowanych przez Komitet Stabilności Finansowej:
W nawiązaniu do odbytego w dniu 7 listopada 2012 r. posiedzenia senackiej Komisji Budżetu Finansów Publicznych oraz do odbytego w dniu 5 grudnia 2012 r. posiedzenia Komisji Finansów Publicznych Sejmu RP, podczas których przedstawiciele organów wchodzących w skład grupy roboczej w ramach Komitetu Stabilności Finansowej (KSF) przestawili szereg propozycji zmian legislacyjnych w przepisach prawnych mających na celu zwiększenie w przyszłości ochrony klientów instytucji finansowych, które są przedmiotem rozważań KSF oraz mając na uwadze, że w najbliższym czasie przedstawiony zostanie raport KSF w przedmiotowej sprawie, przedstawiamy uwagi i wątpliwości PKPP Lewiatan związane z niektórymi ww. propozycjami zmian legislacyjnych.
Najważniejsze propozycje zmian legislacyjnych, rozważane przez grupę roboczej w ramach KSF:
• Propozycja zaostrzenia sankcji w art. 171 ust. 5 ustawy - prawo bankowe;
• Propozycja udzielenia KNF kompetencji do żądania informacji od podmiotów spoza sektora bankowego co do których istnieje podejrzenie, że prowadzą działalność bankową niezgodną z przepisami prawa;
• Konieczność doprecyzowania przepisów k.c. aby nie było wątpliwości, iż maksymalna stopa odsetek przy kredycie nie może być wyższa niż czterokrotność wysokości kredytu lombardowego. Dziś jest wątpliwość, czy regulacja k.c. odnosi się również do odsetek za opóźnienie, w związku z czym należy ostatecznie rozstrzygnąć, że zarówno odsetki „normalne" (wynikające ze stosunku prawnego), jak również te wynikające z opóźnienia nie mogą być wyższe niż czterokrotność kredytu lombardowego, czyli ok. 25 %;
• Zmiana w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim dotycząca rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO), tj.: zespół proponuje zasadę, że RRSO nie może przekraczać dziesięciokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego (czyli praktycznie nie może być wyższa niż 50%);
• Propozycja wprowadzenia obowiązków rejestrowych dla firm pożyczkowych - organem rejestrującym miałby być z uwagi na ochronę interesów konsumenta - Prezes UOKIK;
Na wstępie chcielibyśmy zaznaczyć, że w pełni się zgadzamy, że konieczne jest wyeliminowanie działań niezgodnych z prawem w obszarze rynku usług finansowych. Dlatego też deklarujemy otwartość na współdziałanie w celu znalezienia takich rozwiązań, które byłyby uzasadnione ekonomicznie, skuteczne, a jednocześnie uwzględniające interesy konsumentów, ale także przedsiębiorców.
Co do zasady przedstawione wyżej propozycje zmian należy ocenić pozytywnie. Dotyczy to m.in. rozwiązań polegających na zwiększeniu kompetencji KNF, celem zwiększenia skuteczności egzekwowania obecnie obowiązujących regulacji. Za uzasadnione można również uznać doprecyzowanie art. 359 § 21 k.c., zaznaczając jednocześnie, że instytucje finansowe zrzeszone w PKPP Lewiatan w praktyce zasadniczo stosują rozwiązania, zakładające, że art. 359 § 21 k.c. dotyczy również odsetek za opóźnienie.
Pozytywnie należy też ocenić propozycję, mającą na celu rejestrację firm pożyczkowych przez organ administracji publicznej. Możliwe do rozważenia wydaje się także nawet dalej idące rozwiązanie, polegające na wprowadzeniu np. licencjonowania działalności firm pożyczkowych w Polsce. Jako organizacja opowiadająca się za jak najszerszą swobodą działalności gospodarczej, co do zasady nie popieramy tego rodzaju inicjatyw, niemniej jednak cel wprowadzenia takiej regulacji, polegający na zagwarantowaniu klientom jak najwyższego poziomu przejrzystości i bezpieczeństwa, w tym konkretnym wypadku mógłby być uzasadniony.
Nasze wątpliwości budzi jednak propozycja zmian legislacyjnych w ustawie o kredycie konsumenckim proponowana przez zespół KSF, zgodnie z którą rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) nie może przekraczać dziesięciokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego (czyli praktycznie nie może być wyższa niż 50%).
W naszej ocenie wprowadzenie takiej propozycji w rzeczywistości oznaczałoby powrót do dawnego art. 7a ustawy o kredycie konsumenckim z 20 lipca 2001 roku, co oznaczałoby pewną niekonsekwencję. W trakcie bowiem prac nad implementacją dyrektywy o kredycie konsumenckim, które zakończyły się uchwaleniem nowej ustawy o kredycie konsumenckim z 12 maja 2011 r., podjęto decyzję o rezygnacji z tego przepisu, gdyż praktyka jego funkcjonowania pokazała, że niemal niemożliwe jest wyegzekwowanie jego stosowania w obrocie gospodarczym. Limit dozwolonego RRSO mógłby się zmieniać bardzo szybko, gdyż każde obniżenie stopy lombardowej przez NBP powodowałoby jednocześnie obniżenie limitu RRSO. W takich warunkach planowanie polityki kredytowej byłoby niezwykle trudne, a w wypadku kredytów czy pożyczek długoterminowych właściwie niemożliwe. Dodatkowym argumentem za rezygnacją z tego przepisu były również liczne wątpliwości interpretacyjne, które budził ten przepis.
Warto też zwrócić uwagę, że wprowadzenie pojęcia RRSO miało na celu ułatwienie konsumentowi czynności porównania ofert różnych kredytobiorców, zapewniając konkurencję na rynku produktów bankowych. Zatem ustalenie ustawowo maksymalnej wysokości RRSO, stanowiłoby działanie wykraczające poza pierwotny cel tej instytucji. Poza tym, określenie maksymalnego pułapu RRSO np. na 50% mogłoby spowodować eliminację z ofert banków pożyczek z krótkim okresem spłaty, dla których poziom RRSO jest najwyższy. Nawet przy zachowaniu w ofercie pożyczek z krótkim terminem spłaty, rozwiązanie polegające na ustaleniu maksymalnego pułapu RRSO na poziomie 50 % z pewnością nie byłoby zadowalające dla klientów, powodując zwiększenie kosztów dla klienta po stronie pożyczek z dłuższym okresem spłaty celem zrekompensowania utraconych dochodów na pożyczkach z krótkim okresem spłaty.
Podobne wątpliwości budzi także propozycja wprowadzenia nowej kompetencji Prezesa UOKIK - publicznego ostrzeżenia o podejrzeniu naruszania zbiorowych interesów konsumentów w przypadku stosowania praktyk, które mogą wyrządzić konsumentom poważne straty finansowe. Propozycja ta wprowadzona została do przyjętych niedawno przez Radę Ministrów założeń do nowelizacji ustawy ochrony konkurencji i konsumentów. Choć propozycja ta nie stanowi bezpośredniej inicjatywy grupy roboczej KSF, to jednak wpisuje się w kierunek proponowanych przez KSF zmian.
Firmy zrzeszone w PKPP Lewiatan oceniają rozwiązanie to negatywnie, ponieważ cel jakim jest ochrona konsumenta, w praktyce może prowadzić do niezasadnych strat finansowych (w tym również wizerunkowych) u przedsiębiorców, w przypadku których po wydaniu takiego ostrzeżenia, okaże się, że było ono nieuzasadnione. W szczególności nasze zastrzeżenie budzi możliwość formułowania ostrzeżeń publicznych już na wstępnym etapie badania praktyki w toku prowadzenia postępowania wyjaśniającego, w sytuacji gdy przedsiębiorca nie miał jeszcze możliwości odniesienia się do zarzutów lub nawet nie został o istocie zastrzeżeń powiadomiony.
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
