Pomoc państwa w czasach kryzysu finansowego

2009-12-14

Pomoc państwa: zestawienie wyników pokazuje, że w odpowiedzi na kryzys finansowy znacznie wzrosła wartość przyznawanej pomocy, co jednak nie zakłóciło funkcjonowania jednolitego rynku.

Najnowsze zestawienie wyników w obszarze pomocy państwa pokazuje, że w rezultacie kryzysu finansowego łączna wartość pomocy wzrosła wielokrotnie z poziomu 66,5 mld EUR lub 0,52 % PKB UE-27 w 2007 r. do poziomu 279,6 mld EUR lub 2,2 % PKB w 2008 r. Wyłączając środki podejmowane w związku z kryzysem, można powiedzieć, że łączna pomoc w 2008 r. wyniosła 67,4 mld EUR lub 0,54 % PKB. Państwa członkowskie i Komisja podjęły odpowiednio wczesne i skoordynowane działania, co przyczyniło się do zagwarantowania stabilności finansowej. Jednym z najważniejszych czynników gwarantujących skoordynowane przeprowadzenie procesu naprawczego, który – ogólnie rzecz biorąc – zakończył się sukcesem, była polityka realizowana przez Komisję Europejską w obszarze pomocy państwa. Komisja umożliwiła szybkie wdrożenie bezprecedensowych środków wsparcia, pilnując jednocześnie, aby jednolity rynek nie ucierpiał w wyniku nieproporcjonalnych zakłóceń konkurencji. Pomoc, która nie była związana z kryzysem, utrzymywała się zasadniczo na stabilnym poziomie i przekazywana była na realizację leżących we wspólnym interesie celów.

Pomoc na przezwyciężenie kryzysu finansowego

Podjęcie skoordynowanych działań przez państwa członkowskie oraz Komisję, a także wprowadzenie zasad dostosowanych do sytuacji kryzysowej, pozwoliło na szybkie wdrożenie programów pomocy oraz środków doraźnych, które nie wpłynęły negatywnie na stosowanie równych reguł gry w UE.

Łączne wsparcie w związku z kryzysem, które zostało udostępnione przez państwa członkowskie i zatwierdzone przez Komisję, wyniosło w 2008 r. 3 361 mld EUR. Nominalna wartość wsparcia w związku z kryzysem, które zostało faktycznie wykorzystane przez państwa członkowskie w 2008 r., była znacznie niższa i wyniosła 958 mld EUR. Z tego 212,2 mld EUR lub 1,7 % PKB UE-27 to pomoc państwa. Część, jaką stanowi pomoc, jest znacznie niższa od kwoty nominalnej, przede wszystkim dlatego, że element pomocy w postaci gwarancji państwa stanowi zazwyczaj jedynie niewielką część kwot gwarantowanych. Ponadto, faktyczne wydatki budżetowe pojawiają się dopiero wtedy, kiedy gwarancję państwową trzeba zrealizować.

Państwa członkowskie w dalszym ciągu starają się przeznaczać pomoc na cele horyzontalne

Niezależnie od środków podejmowanych w związku z kryzysem finansowym, państwa członkowskie nie ustawały w dążeniach do przeznaczania pomocy na leżące we wspólnym interesie cele. Około 88 % pomocy dla przemysłu i usług przeznacza się obecnie na leżące we wspólnym interesie cele horyzontalne, podczas gdy wartość niezwiązanej z kryzysem pomocy na ratowanie i restrukturyzację spadła. Co najbardziej godne uwagi, Komisja odnotowała większe zainteresowanie pomocą regionalną oraz pomocą na badania, rozwój technologiczny i innowacje, co – jak się oczekuje – przyczyni się do wzrostu liczby miejsc pracy w przyszłości.

Upraszczanie i elastyczność

W dalszym ciągu owoce przynoszą reformy podjęte w ramach planu działań w zakresie pomocy państwa na lata 2005–2008. Nowe przypadki odstępowania od realizowanych przez Komisję kontroli ex ante – czy to w oparciu o rozporządzenie o stosowaniu zasad de minimis, czy też w oparciu o przyjęte niedawno ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych – sprawiają, że zmniejszeniu ulega obciążenie administracyjne, przy czym nienaruszone zostają równe reguły gry. Jeżeli chodzi o wielkość pomocy, około 19% pomocy przyznaje się za pośrednictwem wyłączeń grupowych. W przypadku dalszych 76% Komisja przeprowadza ocenę pomocy państwa w oparciu o programy pomocy. Po zatwierdzeniu takiego programu przez Komisję państwa członkowskie mogą przyznawać pomoc licznym beneficjentom bez konieczności dalszych kontroli Komisji. Środki będące przedmiotem indywidualnej oceny na poziomie beneficjenta stanowią zaledwie 5% łącznej wartości pomocy. Dzięki temu państwa członkowskie dysponują wysokim stopniem elastyczności, podczas gdy na straży jednolitego rynku stoją kryteria zgodności.

Wykonanie

Zestawienie wyników pokazuje również, że osiągnięto postęp w zakresie odzyskiwania pomocy niezgodnej z prawem i ze wspólnym rynkiem. Do końca czerwca 2009 r. skutecznie odzyskano kwotę 9,4 mld EUR. Nie rozliczono jeszcze jedynie 9 % pomocy przyznanej niezgodnie z prawem, co oznacza, że beneficjenci zwrócili 91 % łącznej kwoty pomocy przyznanej niezgodnej z prawem i ze wspólnym rynkiem, w porównaniu z zaledwie 25 % na koniec 2004 r.
Zestawienie wyników, wraz z załącznikiem „Fakty i liczby dotyczące pomocy państwa w państwach członkowskich UE”, a także szczegółowe tabele statystyczne i wskaźniki dla wszystkich państw członkowskich, znajdują się na stronach internetowych UE:

http://ec.europa.eu/comm/competition/state_aid/studies_reports/studies_reports.html

Źródło: Komisja Europejska