Komisja Europejska przedstawia dalsze działania mające na celu liberalizację rynku elektryczności oraz gazu

2007-09-21

19 września br. Komisja Europejska przedstawiła pakiet legislacyjny w sprawie liberalizacji rynku energii oraz gazu. Działania te stanowią realizację zapowiedzi przedstawionych przez Komisję Europejską w tzw. „Pakiecie Energetycznym” w styczniu, a przyjętych przez Państwa Członkowskie w marcu 2007 roku.

Komisja Europejska od 10 lat podejmuje działania na rzecz uwolnienia rynków energetycznych w Europie. Ostatnio, od 1 lipca 2007 r., umożliwiono klientom indywidualnym swobodę wyboru dostawcy energii. Jednakże, zdaniem Komisji Europejskiej, rynek europejski nadal jest zdominowany przez producentów i sprzedawców energii, co hamuje rozwój konkurencji na rynku energii oraz gazu. UE stoi wobec wyzwań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa dostaw, ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych o 20% do roku 2020 w stosunku do 1990, zwiększeniem efektywności energetycznej o 20% oraz popularyzacji odnawialnych źródeł energii (do 2020 roku 20% energii w Europie ma pochodzić ze źródeł odnawialnych, a w przypadku paliw 10% mają stanowić biopaliwa).

Zdaniem Komisji Europejskiej najlepszą drogą pozwalającą sprostać tym wyzwaniom jest liberalizacja rynku energii w Unii Europejskiej. Zdaniem KE wolny rynek, gdzie ceny odzwierciedlają faktyczną sytuację na rynku, zapewni inwestycje w nowe moce wytwórcze, zachęci przedsiębiorców do prac nad nowymi technologiami ograniczającymi zużycie energii oraz umożliwiającymi rozwój energii odnawialnej, skłoni firmy do poszukiwania nowych źródeł dostaw oraz rozbudowania sieci przesyłowej gazu oraz energii.

Komisja zaproponowała szereg środków uzupełniających istniejące przepisy, mających zapewnić korzystne rozwiązania na rynku wewnętrznym dla wszystkich odbiorców, niezależnie od ich wielkości oraz pozwolić na uzyskanie bezpieczniejszej, bardziej konkurencyjnej i zrównoważonej energii.

Rozdział produkcji i dostaw od sieci przesyłu: Zdaniem KE należy doprowadzić do podziału własności oraz obsługi sieci gazowych i elektrycznych od działalności związanej z dostawą i produkcją. We wnioskach zaznaczono, że Komisja preferuje opcję rozdziału własności – tzn. jedno przedsiębiorstwo nie mogłoby być właścicielem praw do przesyłu i równocześnie zajmować się produkcją lub dostawą energii (tzw. unbundling). Dodatkowo Komisja proponuje drugą możliwość, czyli wprowadzenie „niezależnego operatora systemu” (tzw. independent systems operator). Polega ona na zachowaniu przez istniejące przedsiębiorstwa, zintegrowane pionowo, praw własności sieci, o ile jest ona obsługiwana przez całkowicie niezależne przedsiębiorstwo lub organ.

Strategiczna polityka energetyczna: Pakiet zawiera zabezpieczenia przed przedsiębiorstwami z krajów trzecich, które pragną zyskać znaczący udział lub nawet kontrolę nad siecią unijną. Przedsiębiorstwa takie będą musiały spełnić takie same wymagania w zakresie rozdziału, jak przedsiębiorstwa unijne.

Transgraniczny handel energią: Komisja proponuje ustanowienie agencji ds. współpracy krajowych organów regulacji energetyki posiadającej wiążące uprawnienia, która miałaby wspomagać pracę krajowych organów regulacyjnych. Jej założenie zagwarantowałoby właściwe rozwiązywanie kwestii transgranicznych oraz umożliwiłoby stworzenie prawdziwie jednolitej sieci europejskiej, promując różnorodność i bezpieczeństwo dostaw.
Krajowe organy regulacyjne: Komisja proponuje wprowadzenie środków mających na celu wzmocnienie i zagwarantowanie niezależności krajowych organów regulacyjnych.

Współpraca transgraniczna: Powstanie Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesyłowych. Unijni operatorzy sieci współpracowaliby ze sobą w celu stworzenia wspólnych kodeksów handlowych i technicznych oraz norm bezpieczeństwa, jak również w celu planowania i koordynacji niezbędnych inwestycji na poziomie UE.
Przejrzystość: Zwiększenie przejrzystości obsługi sieci i dokonywania dostaw zapewnią równy dostęp do informacji, większą przejrzystość cen i wzrost zaufania do rynku, a także pozwolą na uniknięcie manipulacji rynkowej.
Większa solidarność: dzięki zbliżeniu rynków krajowych Komisja przewiduje zwiększenie możliwości wzajemnej pomocy państw członkowskich w przypadku zagrożeń związanych z dostawami energii.

Zdaniem BUSINESSEUROPE, największej organizacji przedsiębiorców w UE, której aktywnym członkiem jest PKPP Lewiatan, kilka elementów przedstawionego w tym tygodniu pakietu energetycznego stanowi pozytywny krok naprzód, w tym w szczególności plan poprawy zarządzania europejskim rynkiem gazu i elektryczności. Jednakże, w dokumencie nie poświęcono niestety wystarczającej uwagi potrzebie poprawy ogólnych ram działania, które grają zasadniczą rolę w zapewnieniu długoterminowych dostaw energii do energochłonnych gałęzi przemysłu po konkurencyjnych cenach. Komisja powinna w sposób strategiczny rozważyć w tym aspekcie pozytywne znaczenie długoterminowych kontraktów pomiędzy producentami i odbiorcami energii. Szczegółowe uwagi BUSINESSEUROPE dotyczą:

Unbundling: Wprowadzenie faktycznego unboundlingu warunkuje stworzenie równego i uczciwego dostępu do sieci przesyłowej przy jednoczesnej zachęcie do inwestowania w nową infrastrukturę. BUSINESSEUROPE rozważa wszystkie za i przeciw proponowanym nowym rozwiązaniom takim jak unboundling właścicielski lub model ISO (Niezależny Operator Systemu), w porównaniu do intensyfikacji wysiłków, w celu pełnego wprowadzenia, co do litery i ducha, istniejącej legislacji Unijnej dotyczącej prawnego i funkcjonalnego rozdzielenia działalności.

Rola narodowych i europejskich regulatorów: Rola narodowych regulatorów energii musi być wzmocniona w celu ułatwienia wprowadzenia wewnętrznego rynku energii. Propozycje są słusznie ukierunkowane na wzmocnienie siły regulatorów oraz ich niezależności od rządu.

PKPP Lewiatan z zainteresowaniem będzie śledził propozycje utworzenia Europejskiej Agencji ds. kooperacji narodowych regulatorów, biorąc pod uwagę potrzebę wzmocnienia współpracy pomiędzy regulatorami rynku energii na poziomie UE. Proces współpracy musi zostać udoskonalony tak, aby możliwe było podejmowanie efektywnych wspólnych decyzji.

Z pełną treścią propozycji Komisji Europejskiej można zapoznać się na stronach internetowych Dyrektoratu Generalnego Transport i Energia.

Obecnie projekty rozporządzeń w sprawie dostępu do systemu przesyłu gazu oraz projekty dyrektyw w sprawie wspólnego rynku dla gazu oraz energii zostaną skierowane do Parlamentu Europejskiego oraz Rady, zgodnie z procedurą kodecyzji.