Na podróbkach tracą gospodarka i społeczeństwo

2021-06-08

• Budżety państw Unii Europejskiej tracą 63,8 mld zł rocznie dochodów z powodu podrabianych towarów. Polska na podróbkach tylko w branży produktów kosmetycznych i higieny osobistej traci rocznie 1,942 mld zł.
• W walce z podrobionymi towarami kluczowe znaczenie ma egzekwowanie praw własności intelektualnej, uwzględniające potrzebę innowacji i zachowania zasad uczciwej konkurencji, a także nowy pakiet e-commerce - uważa Konfederacja Lewiatan.

Konfederacja Lewiatan zorganizowała Dzień Walki z Podrabianiem Towarów, w trakcie którego eksperci dyskutowali o wyzwaniach związanych z naruszeniami praw własności intelektualnej, w tym przede wszystkim w zakresie podrabiania towarów.

Podczas spotkania, prezes Urzędu Patentowego UP RP, Edyta Demby-Siwek, zaprezentowała perspektywę Urzędu Patentowego względem naruszeń praw własności intelektualnej. Omawiając wątek podrabiania towarów, słusznie wskazano nie tylko na aspekt ekonomiczny i biznesowy tego procederu, a więc na potencjalne straty poszczególnych przedsiębiorstw, ale również na wymiar społeczny, bliski każdemu konsumentowi, odnoszący się do życia i zdrowia kupujących dokonujących zakupu produktów nielegalnych, często niebezpiecznych. Ponadto, prezes przybliżyła aktualne inicjatywy UP RP skierowane do środowiska przedsiębiorców, jak choćby Pakiet dla innowatora czy projekt Własność intelektualna w Twojej firmie.

Naszym gościem był również dr Andrzej Gadkowski, Associate Legal Officer w Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO), który opowiedział o działalności WIPO, uwzględniając funkcjonowanie Centrum Arbitrażu i Mediacji Światowej Organizacji Własności Intelektualnej. W ostatnim czasie zaobserwować można było znaczący wzrost liczby postępowań mediacyjnych i arbitrażowych, co wskazuje na stopniowe, zwiększające zainteresowanie polubownymi metodami rozwiązywania sporów w zakresie własności intelektualnej. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom, a także wymuszonej sytuacji, WIPO wprowadziło możliwość przeprowadzania zdalnych postępowań w okresie pandemii, co zapewne zostanie z nami również w czasie popandemicznym. Warto zaznaczyć, że aż ok. 70% postępowań przed WIPO kończy zakończyło się ugodą.

Gośćmi naszego panelu, podczas którego skupialiśmy się na skutecznych sposobach przeciwdziałania wprowadzeniu towarów podrobionych do obrotu byli przedstawiciele internetowych platform handlowych - Joanna Gęga (Allegro) i Cezary Sowiński (Amazon), Anna Pompe (Wardyński i Wspólnicy) oraz Piotr Żak (Naczelnik Wydziału Ograniczeń Pozataryfowych i Single Window w Departamencie Ceł w Ministerstwie Finansów). Podczas dyskusji uczestnicy odpowiedzieli na serię kluczowych pytań odnoszących się do procederu podrabiania towarów. Wskazano jakie produkty najczęściej są podrabiane, a także dlaczego te produkty pojawiają się na internetowych platformach handlowych. Omówiono jakie kryteria brane są pod uwagę przy stwierdzaniu, że dany produkt jest towarem podrobionym lub też towarem pirackim oraz czy możemy zawsze jednoznacznie stwierdzić, że produkt narusza prawa własności intelektualnej.

Przedstawiciele internetowych platform handlowych opowiedzieli o wykorzystywaniu w walce z podróbkami uczenia maszynowego. Ponadto, podzielili się tym, w jaki sposób zwalczają nieuczciwą konkurencję w swoim sklepie internetowym. Podkreślili również wagę przyłączania się do dobrowolnych inicjatyw takich jak Memorandum of Understanding for Counterfeit Goods czy Product Safety Pledge, które są pomocne w walce z nieuczciwymi sprzedawcami. Niezwykle ważny aspekt podrabiania towarów został poruszony przez Annę Pompe, która opowiedziała o podrabianiu środków ochrony roślin oraz konsekwencjach prawnych produkcji i wprowadzenia do obrotu podrobionych środków ochrony roślin. Z kolei Piotr Żak omówił rolę organów celnych w zapobieganiu wprowadzaniu towarów podrobionych, często niebezpiecznych, do obrotu oraz to, jak wygląda kontrola produktów przywożonych do Unii Europejskiej. Poruszono także kwestię pakietu VAT e-commerce, który ma wejść w życie 1 lipca br. i ze względu na swój zakres odnoszący się również do tak zwanych małych przesyłek, może realnie wesprzeć walkę z podróbkami.

Ostatnia część spotkania została poświęcona jednej z alternatywnych metod rozwiązywania sporów w sprawach własności intelektualnej, mianowicie mediacji. Marta Krzyśków-Szymkowicz oraz Małgorzata Gradek-Lewandowska, mediatorki Centrum Mediacji Lewiatan dokładnie omówiły założenia i zalety mediacji, z uwzględnieniem jej wykorzystania w sprawach własności intelektualnej, prezentując praktyczne przykłady i konkretne przypadki sporów.

Konkurencyjność europejska powiązana jest z badaniami i rozwojem, innowacjami oraz prawami własności intelektualnej. Zjawisko podrabiania towarów, naruszające prawa własności intelektualnej, przynosi poważne negatywne konsekwencje dla gospodarki Unii Europejskiej, gdyż ogranicza motywację do innowacji i hamuje bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Co więcej, niejednokrotnie przyczynia się do likwidacji miejsc pracy i umożliwia tworzenie nielegalnego systemu gospodarczego, który jest kontrolowany przez grupy przestępcze.

Szkody dla środowiska
Podrabianie towarów, przede wszystkim proceder podrabiania środków ochrony roślin, powoduje również poważne szkody dla środowiska. Towary podrobione nie mają odpowiednich norm jakości. Ponadto, wyeliminowanie ich z obiegu handlowego i zniszczenie wiąże się z wysokimi kosztami. Rynek Unii Europejskiej powinien gwarantować konsumentom możliwość wolnego, przejrzystego i bezpiecznego wyboru towarów.

Opracowanie środków służących egzekwowaniu praw własności intelektualnej powinno uwzględniać potrzebę innowacji i zachowania zasad uczciwej konkurencji. Dodatkowo, na uwadze należy mieć skalę wykorzystywania internetu, w tym internetowych platform handlowych, jako drogi rozpowszechniania podrabianych towarów.

W walce z podróbkami pomoże pakiet e-commerce
- Produkty podrobione docierają do Unii Europejskiej skomplikowanymi szlakami handlowymi, przy nadużyciu wielu pośrednich punktów tranzytowych. Problem nadal stanowi wykorzystywanie małych przesyłek w handlu towarami podrobionymi. Za pomocą małych przesyłek przestępcy mogą ograniczyć ryzyko wykrycia nielegalnych produktów. Nowy pakiet e-commerce, którego założenia mają zacząć obowiązywać od lipca br., wydaje się być odpowiednią i skuteczną pośrednią odpowiedzią na ten problem - mówi Elżbieta Dziuba, ekspertka Konfederacji Lewiatan.

- Niezwykle ważną rolę w walce z podróbkami odgrywają organy celne, które nie dopuszczają do ich przywozu z państw trzecich i skrupulatnie sprawdzają spełnienie przewidzianych prawnie wymagań co do ich jakości, oznakowania, koniecznych dokumentów czy przeprowadzonych badań. Tym samym służba celna może doprowadzić do skutecznego zatrzymywania niepożądanych lub towarów stwarzających ryzyko dla zdrowia i życia konsumentów zanim zostaną one wprowadzone do obrotu w Unii Europejskiej - podkreśla Elżbieta Dziuba.

W walkę z naruszeniami praw własności intelektualnej, w tym w zwalczanie procederu podrabiania towarów, zaangażowane są najważniejsze międzynarodowe instytucje (WIPO, EUIPO, OECD, EUROPOL). Warto pamiętać, że naruszenie praw własności intelektualnej nie zawsze musi zakończyć się postępowaniem sądowym. Specyfika spraw w zakresie własności intelektualnej pozwala na korzystanie z alternatywnych metod rozwiązywania sporów, w tym mediacji, które niejednokrotnie są bardziej efektywne i pozwalają na szybsze i skuteczniejsze zakończenie powstałego sporu.

Najbardziej narażone branże
Sektory najbardziej narażone na podrabianie, produktów kosmetycznych i higieny osobistej, win i wyrobów spirytusowych, farmaceutyczny oraz sektor zabawek i gier w wyniku podrabiania towarów tracą rocznie blisko 80,7 mld złotych wartości sprzedaży. Z ostatniego raportu EUIPO poświęconego podróbkom wynika, że największy wzrost dotyczy sektora produktów kosmetycznych i higieny osobistej. W tych branżach Polska traci co roku 1,942 mld zł.

Unia Europejska jest drugim na świecie importerem towarów i usług, co daje ogromne możliwości, ale niesie również ryzyko pojawienia się na dużą skalę towarów podrobionych. Gospodarka Unii Europejskiej specjalizuje się głównie w produktach o znacznej wartości i najczęściej wysokiej jakości, które często są chronione znakami towarowymi, patentami czy też oznaczeniami geograficznymi. Problemem fałszerstw najbardziej są dotknięte branża kosmetyczna, farmaceutyczna, alkoholowa, zabawek oraz gier.

Skąd pochodzą podróbki
Głównym krajem pochodzenia towarów naruszających prawa własności intelektualnej nadal są Chiny. Tuż za nimi wymienić można Hongkong czy Bangladesz. Z Turcji najczęściej są sprowadzane inne podrobione napoje, perfumy i kosmetyki. Z Rosji i Ukrainy z kolei często docierają do UE podrobione środki ochrony roślin.

Konfederacja Lewiatan