List ochronny zmniejszy ryzyko wydania nieuzasadnionego zabezpieczenia roszczeń

2021-11-09

• Konfederacja Lewiatan przekazała Mariuszowi Haładyjowi, prezesowi Prokuratorii Generalnej RP, propozycje zmian, które mają na celu wprowadzenie do polskiego porządku prawnego instytucji listu ochronnego.
• Ma on pomóc w zapobieganiu nadużywania zabezpieczenia roszczeń w sprawach z zakresu własności intelektualnej.

Postępowanie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia zostało w systemie polskiej procedury cywilnej ukształtowane jako postępowanie ex parte, bez udziału stron. W typowej sytuacji sąd rozpoznaje żądanie wniosku o udzielenie zabezpieczenia wyłącznie w oparciu o twierdzenia strony zainteresowanej jego uzyskaniem.

- Znane są z praktyki sądowej przypadki uzyskiwania zabezpieczeń w sprawach z zakresu własności intelektualnej na podstawie jednostronnych, często zmanipulowanych lub opartych na przemilczeniu istotnych okoliczności, wniosków. Skutki takich sytuacji są szczególnie dotkliwe, gdy w oparciu o nierzetelnie, jednostronnie przedstawiony stan faktyczny dochodzi do udzielenia zabezpieczenia polegającego na zakazie prowadzenia obrotu towarem na czas postępowania. W takich przypadkach uprawniony osiąga swój cel w postaci opóźnienia lub zniweczenia konkurencji już przez samo uzyskanie zabezpieczenia, bez względu na ostateczny wynik sprawy - mówi Elżbieta Dziuba, ekspertka Konfederacji Lewiatan.

Opisane zjawisko jest szczególnie istotne dla sporów w sektorze farmaceutycznym. Obecnie producent leku generycznego, który padł ofiarą bezzasadnego wniosku o udzielenie zabezpieczenia, musi oczekiwać wiele tygodni, a nawet miesięcy, na wstrzymanie wykonania zabezpieczenia lub jego uchylenie przez sąd odwoławczy. Przez cały ten okres uprawniony może korzystać z braku konkurencji, ze szkodą dla obowiązanego, pacjentów i systemu ochrony zdrowia.

Szkodliwe skutki nieuzasadnionych zabezpieczeń w takich sprawach wykraczają bowiem poza relację powód-pozwany. Szkody ponoszą także pacjenci, pozbawieni dostępu do tańszej terapii, oraz płatnik publiczny, zmuszony do wydatkowania większych kwot na pokrycie kosztów droższych, bo pozbawionych konkurencji, terapii lekowych. Wielu takich sytuacji można byłoby uniknąć, gdyby sąd mógł zapoznać się, przed rozpoznaniem wniosku, ze stanowiskiem obowiązanego.

W celu wyeliminowania takich sytuacji Konfederacja Lewiatan opowiada się za wprowadzeniem instytucji listu ochronnego, dobrze znanej w innych europejskich systemach prawnych, np. w Niemczech, Holandii, Belgii, Szwajcarii i Hiszpanii. Instytucja ta jest również przewidziana w projekcie Regulaminu Jednolitego Sądu Patentowego. Pomimo braku ustawowej regulacji, pisma ochronne występują w praktyce również w Polsce. Podejście sędziów do listów ochronnych jest jednak ewidentnie zróżnicowane - od ich akceptacji poprzez włączanie do akt sprawy, po ich zwrot.

Co to jest list ochronny?
Funkcją listu ochronnego jest przedstawienie przez potencjalnego obowiązanego okoliczności dotyczących spodziewanego wniosku o zabezpieczenie roszczeń, aby umożliwić sądowi uwzględnienie stanowiska drugiej strony sporu, bez konieczności aktywnego włączania obowiązanego do postępowania zabezpieczającego. Złożenie listu ochronnego zmniejsza ryzyko wydania nieuzasadnionego i powodującego szkody zabezpieczenia. Dodatkowo, gwarantuje utrzymanie zasady szybkości w postępowaniu zabezpieczającym.

- Proponujemy stworzenie centralnego repozytorium listów ochronnych w wersji elektronicznej, z którego mogłyby korzystać wszystkie sądy, aby szybko i jednoznacznie ustalić czy dany podmiot taki list złożył. Trudno jest bowiem sobie wyobrazić, w dobie kiedy wszystko poddawane jest procesowi cyfryzacji, żeby proces ten, w przypadku złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia odbywał się analogowo - dodaje Elżbieta Dziuba.

Konfederacja Lewiatan podkreśla, że wprowadzenie nowelizacji nie wpłynie na pogorszenie pozycji prawnej powodów (uprawnionych). Złożenie listu ochronnego nie będzie również opóźniać rozpoznania wniosku o zabezpieczenie. Przedstawione uwagi przewidują udostępnienie uprawnionemu odpisu listu ochronnego przed rozpoznaniem wniosku, tak aby zachować zasadę równości stron i kontradyktoryjności postępowania.

Konfederacja Lewiatan