Europejskie standardy administrowania mediacjami
2019-01-16
Centrum Mediacji Lewiatan, istniejące od 2006 roku przy Konfederacji Lewiatan, pełni zaszczytną funkcję Koordynatora w programie Unii Europejskiej realizowanym przez polskie Ministerstwo Sprawiedliwości, pod nazwą Centra Arbitrażu i Mediacji. Jako CAM-Koordynator, centrum ma za zadanie m. in. propagowanie wspólnych standardów prowadzenia mediacji i administrowania nią przez specjalnie utworzone piętnaście regionalnych CAM-ów w Polsce.
Przygotowaliśmy i opublikowaliśmy Standardy CAM, które są obecnie wprowadzane w życie w całym kraju. Dokument ten jest traktowany jako work-in-progress, czyli pracę wymagającą ciągłych modyfikacji, zgodnie z rozwojem ogólnoświatowej wiedzy o mediacji. Dlatego z wielką uwagą i radością przywitaliśmy najnowszą inicjatywę Unii Europejskiej w zakresie ustalania europejskich standardów administrowania mediacjami.
Mediacja, czyli fenomenalnie skuteczny sposób rozwiązywania sporów w sposób polubowny, jest od dawna przez Unię Europejską postrzegana, jako alternatywa lub pomoc w rozstrzyganiu sporów przez sądy powszechne i arbitrażowe. Relatywnie skromne wyniki implementacji mediacji w Europie przypisywane są powszechnie brakowi właściwego rozpowszechnianie tego znakomitego instrumentu socjologicznego. Europa dostrzegła ten problem i w 2006r. przyjęto „Rekomendację w sprawie implementacji w Europie mediacji w sprawach sporów rodzinnych, w dziedzinie prawa karnego, w sprawach administracyjnych i w sprawach cywilnych". Zadanie jej wykonania i implementacji w krajach członkowskich powierzono CEPEJ (Europejska Komisja Efektywności Sprawiedliwości), która utworzyła w tym celu specjalny zespól, złożony z najlepszych europejskich ekspertów mediacji, pod nazwą CEPEJ-GT-MED. Zespół miał dokonać oceny oraz sporządzić zestaw instrukcji i narzędzi do wprowadzania w życie mediacji. Do chwili obecnej powstały trzy wytyczne (guidelines) dotyczące mediacji w sprawach karnych, rodzinnych i cywilnych, oraz administracyjnych.
Upłynęła dekada i w 2017 roku sprawa ożyła. Zespół CEPEJ-GM-MED otrzymał nowy mandat do działania i zdecydował dodać do już istniejących wytycznych propozycje konkretnych metod działania i instrumentów implementacji rekomendacji i wytycznych, zarówno dla państw członkowskich, jak i szeroko rozumianych praktyków i użytkowników mediacji. W rezultacie przygotowany został zestaw narzędzi dla rozwoju mediacji czyli Mediation Development Toolkit (MDT) w kooperacji z Międzynarodowym Instytutem Mediacji (IMI) oraz The Council of Bars and Law Societies of Europe, (CCBE) który formalnie przyjęto i opublikowano na walnym zgromadzeniu CEPEJ w dniach 3-4 grudnia 2018 roku.
Opublikowany najnowszy MDT jest znakomitym materiałem zarówno dla nowych entuzjastów mediacji jak i dla zagorzałych praktyków, jako że porządkuje pewne instytucje właściwe dla mediacji i wprowadza jednolitość ich rozumienia w całej Europie z punktu widzenia zarządców i organizatorów mediacji. MDT jest zestawem instrumentów dla implementacji mediacji w państwach członkowskich Unii Europejskiej i wskazuje metody wprowadzania do jurysdykcji poszczególnych państw. Jest to zestaw dynamiczny w tym sensie, że następne, podobne instrumenty będą dodawane w przyszłości. Na dzień dzisiejszy MDT zawiera dwie rekomendowane listy instrumentów wprowadzających i monitorujących programy pilotażowe mediacji inspirowanej przez sądy powszechne. Jest tam również dokument przeznaczony dla sędziów i personelu sądowego zajmujących się kierowaniem spraw sądowych do mediacji, jest opis podstawowego szkolenia dla mediatorów, jak również zestaw pytań i odpowiedzi przeznaczony dla użytkowników mediacji, oraz przewodnik mediacyjny dla prawników.
MDT zawiera odnośnik do Europejskiego Kodeksu Postępowania Organizatorów Mediacji (European Code of Conduct for Mediation Providers), w którym określono osiem różnych aspektów organizacji mediacji w Unii. Poza definicją organizatora mediacji (Mediation Provider), Kodeks zawiera: a. kwestię utrzymywania wysokiej jakości mediacji i kompetencji mediatorów, b. transparentności ośrodków mediacyjnych i rozpowszechniania wiadomości o nich, głównie drogą dobrze zaprojektowanych i utrzymywanych stron internetowych, c. zasad mediacji i etyki mediatorów, d. kwestie niezależności, bezstronności i neutralności mediatorów, e. kwestie wykrywania i zażegnywania konfliktu interesów w mediacji, f. kwestie dyscyplinowania mediatorów i możliwości skarżenia się na zachowanie mediatora, oraz g. kwestie poufności mediacji. Z przyjemnością zauważyliśmy, że Standardy CAM zawierają odnośniki do tych samych kwestii, które stanowią kodeks organizatora mediacji. Będziemy bacznie przyglądać się rozwojowi tych tematów w Kodeksie i dostosowywać Standardy do nowych idei pojawiających się w Unii Europejskiej.
Oby nowy Rok 2019 przyniósł znaczne postępy w rozwoju mediacji w Polsce, w Europie i na całym świecie.
mec. Roman Rewald, Prezes Centrum Mediacji Lewiatan
