RAPORT: Adaptacja miejsca pracy dla osób starszych i niepełnosprawnych
2018-01-04
Zapraszamy do lektury raportu stworzonego przez Instytut Spraw Publicznych, w jego powstaniu udział brali m.in. eksperci Konfederacji Lewiatan.
Polacy są jednym z najszybciej starzejących się społeczeństw w Unii Europejskiej - przy gwałtownie rosnącym niekorzystnym współczynniku obciążenia demograficznego. W tych okolicznościach włączanie do rynku pracy i utrzymanie na tym rynku osób starszych i niepełnosprawnych staje się coraz ważniejszym wyzwaniem, niosącym ze sobą konieczność dostosowania miejsc pracy do potrzeb tych grup. Dostępne instrumenty polityki wspierające adaptację miejsca pracy dotyczą głównie osób niepełnosprawnych. Poza spoczywającym na pracodawcy prawnym obowiązku racjonalnego dostosowania miejsca pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej obejmują one zwrot kosztów przystosowania i stworzenia stanowiska pracy oraz zatrudnienia asystenta pracownika niepełnosprawnego, refundację składek ubezpieczenia społecznego, a także dofinansowanie wynagrodzenia niepełnosprawnego pracownika. Potrzeba dostosowania stanowisk
pracy do potrzeb osób powyżej pięćdziesiątego roku życia została zauważona w przyjętym przez rząd programie „Solidarność pokoleń", który zawiera cele wspierające długoterminowe zarządzanie wiekiem, poprawę warunków pracy, utrzymanie zatrudnienia i przeciwdziałanie dyskryminacji.
Chociaż partnerzy społeczni na poziomie krajowym aktywnie uczestniczyli w procesie tworzenia prawa i w formułowaniu założeń polityki dotyczących powyższych zagadnień, dostosowanie stanowisk pracy do potrzeb osób starszych i niepełnosprawnych pozostawało na marginesie formalnego dialogu społecznego. Nikłe zainteresowanie instytucji trójstronnych tym tematem znalazło odzwierciedlenie w niewielkim zainteresowaniu wykazywanym przez samych partnerów społecznych, których aktywność w dziedzinie dostosowania stanowisk pracy ograniczała się głównie do kilku (skądinąd ciekawych i możliwych do powielenia) inicjatyw, w tym projektów angażujących wielu interesariuszy i praktyk stosowanych na poziomie zakładu pracy.
Zidentyfikowane w trakcie projektu (seminariów) potencjalne powody takiej sytuacji to: po stronie pracodawców - opóźniony do pewnego stopnia wpływ zmian demograficznych na rynek pracy, po stronie związków zawodowych - przekonanie, że stworzenie odpowiedniego środowiska pracy dla starszych lub niepełnosprawnych pracowników jest wyłącznie obowiązkiem pracodawcy.
Wyzwania i przeszkody utrudniające adaptację stanowiska pracy dla osób starszych i niepełnosprawnych, które udało się zidentyfikować, to niewystarczająca wiedza i stereotypy po stronie pracodawców, pracowników i ogółu społeczeństwa, dominujące medyczne podejście do niepełnosprawności, po niedoskonałe rozwiązania funkcjonalne, prawne i fiskalne. Dlatego rekomendacje sformułowane we współpracy z partnerami społecznymi (Konfederacja Lewiatan po stronie pracodawców i Konfederacja Pracy po stronie pracowników) w działaniach badawczych prowadzonych w ramach niniejszego projektu stanowią pewnego rodzaju amalgamat, gdyż idą w dwóch kierunkach: z jednej strony zawierają zestaw „miękkich" działań, takich jak podnoszenie świadomości (na przykład konkurs dla pracodawców służący nagradzaniu i propagowaniu najlepszych praktyk), z drugiej strony zwracają jednak uwagę na konieczność istnienia „twardych" standardów. Te ostatnie obejmują szczególnie: osobistych asystentów niepełnosprawnych pracowników, zmiany w pracowniczych świadczeniach socjalnych, konta czasu pracy, zmiany w przepisach dotyczących telepracy (przy czym postulat wprowadzenia specjalnego stanowiska w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstw, którego zadaniem będzie wspieranie niepełnosprawnych pracowników, pozostawiono bez szczegółowych wskazówek, jak mógłby być zrealizowany).
POBIERZ RAPORT (wymagane jest bezpłatne zalogowanie):
