Samorządy stracą wpływ na fundusze ochrony środowiska

2017-02-01

Poselski projekt zmian ustawy o ochronie środowiska jest niezgodny z zasadą decentralizacji władzy publicznej. Uderza w prawa samorządu terytorialnego do wykonywania władztwa publicznego i ogranicza jego samodzielność. Stanowi zagrożenie dla efektywnego finansowania przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska, wprowadzając centralny system zarządzania wydatkami - uważa Konfederacja Lewiatan.

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska (druk 1127) wprowadza szereg zmian instytucjonalnych, zwłaszcza w wojewódzkich funduszach ochrony środowiska, które będą skutkowały zmienionym sposobem finansowania ochrony środowiska. Województwa stracą władztwo nad funduszami, w których dochody są generowane w regionie i do tej pory były wykorzystywane na wspieranie działań ekologicznych na ich obszarze.

- Zmiany doprowadzą do centralizacji w wydawaniu środków na przedsięwzięcia związane z ochroną środowiska, w tym realizowane przez przedsiębiorców, często działających lokalnie - mówi Dominik Gajewski, radca prawny, ekspert Konfederacji Lewiatan.

Finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, opisane w szczególności w art. 400a ustawy - Prawo ochrony środowiska (POŚ), odbywało się w sposób zdecentralizowany, tak aby uczynić zadość zasadzie samodzielności jednostek samorządu terytorialnego. To w jednostkach samorządu terytorialnego jest zgromadzona odpowiednia wiedza, która może być wykorzystana w prawidłowej dystrybucji środków zgromadzonych w funduszach tak, aby prawidłowo wydatkować środki publiczne. Te podstawy funkcjonowania finansowania ochrony środowiska, oparte na konstytucyjnych zasadach, ulegają w projekcie, znaczącemu naruszeniu.

W szczególności należy zwrócić uwagę na lokalny, regionalny charakter wojewódzkich funduszy, które w systemie prawa zostały uznane jednak za samorządowe osoby prawne (art. 400 ust. 2 POŚ). Utworzonych 16 podmiotów, będących samorządowymi osobami prawnymi, pozwala je zakwalifikować, do zbiorczej kategorii publicznych osób prawnych, ściśle powiązanych z jednostkami samorządu terytorialnego.

Z uwagi na fakt, iż ściśle określone uprawnienia ustawodawca przydał organom samorządu województwa (sejmikowi województwa lub zarządowi województwa), naturalne jest wiązanie wojewódzkich funduszy z samorządem województwa. Zgodnie z art. 47 ust. 2 ustawy o samorządzie województwa, wojewódzkimi osobami prawnymi, poza województwem, są samorządowe jednostki organizacyjne, którym ustawy przyznają wprost taki status, oraz te osoby prawne, które mogą być tworzone na podstawie odrębnych ustaw wyłącznie przez województwo.

- Nierozerwalny związek funkcjonowania wojewódzkich funduszy z samorządem jest zatem istotą prawidłowego, bo zdecentralizowanego, realizowania finansowania ochrony środowiska - dodaje Dominik Gajewski.

Konfederacja Lewiatan