Istotne informacje gospodarcze z białoruskiego rynku
2016-03-30
1. ANALITYKA:
Przegląd realnego sektora gospodarki RB za styczeń-luty 2016 r.
W lutym gwałtownie przyspieszyła inflacja, PKB i wolumen handlu zagranicznego kontynuowały spadek
Dostępne oficjalne dane statystyczne świadczą o zachowaniu większości negatywnych tendencji obserwowanych w 2015 roku. W lutym 2016 roku PKB kontynuował swój spadek, znacznie przyspieszyła inflacja, przemysł i budownictwo nadal wykazują ujemne tempo wzrostu. Ponadto, wzrasta tempo zwiększenia zadłużenia w gospodarce, spada wolumen handlu zagranicznego.
Tabela. Główne prognozowane wskaźniki makroekonomiczne w 2016 r. na Białorusi
|
Wskaźnik | Rzeczywisty za styczeń-luty 2016 r., bln BYR (mld USD - wg kursu średniego za styczeń-luty 2016 r.) | Styczeń-luty 2016/ Styczeń-luty 2015, % | Oficjalna prognoza 2016, % |
| PKB | 141,5 (6,8 mld USD) | Minus 4 | +0,3 (w tym minus 1,1% wg podsumowań za I kwartał) |
| Produkcja przemysłowa | 121,5 (5,84 mld USD) | Minus 5,6 | brak prognozy |
| Inwestycje w środki trwałe | 22,7 (1,09 mld USD) | Minus 24,6 | brak prognozy |
| Inflacja, % | 4,8 | 2,9* | 12 (w tym 5% wg podsumowań za I kwartał) |
| Saldo HZ towarami i usługami, % PKB | +0,111 mld USD (+2,9% do PKB)** | -75,8** | minus 0,4-0,2 w stosunku do PKB (w tym minus 0,9% wg podsumowań za I kwartał) |
| Rzeczywiste pieniężne dochody ludności, % w stosunku do odpowiedniego okresu poprzedniego roku | minus 5,7** | - | +0,5 (w tym minus 1,5% wg podsumowań za I kwartał) |
* luty 2016 r.
** styczeń 2016 r.
SPADEK PKB ZACZYNA HAMOWAĆ
Według wstępnych danych Narodowego Komitetu Statystycznego Białorusi (Belstatu), PKB kraju w okresie styczeń-luty 2016 r. zmniejszył się o 4% w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku do 141,5 bln BYR (po spadku o 4,3% w styczniu br). Pewne spowolnienie tempa spadku PKB w pierwszej kolejności można wyjaśnić zmniejszeniem „bazy porównawczej" z ubiegłego roku. W pierwszych miesiącach 2015 roku PKB Białorusi aktywnie spadał, zaliczając za każdym razem kolejne ujemne rekordy, dopóki nie osiągnął dna w drugiej połowie roku.
Wielkość produkcji przemysłowej w styczniu i lutym 2016 roku zmniejszyła się o 5,6% do 121,5 bln BYR po spadku o 6,8% w styczniu br. Inwestycje w środki trwałe spadły w styczniu-lutym o 24,6% do 22,7 bln BYR (minus 19,3% w styczniu 2016 roku w porównaniu do stycznia 2015 roku). Produkcja rolnicza zwiększyła się o 2,4% do 12,7 bln BYR (+0,9%).
Drugi miesiąc z rzędu w strefie ujemnej pozostaje handel. Wg Belastatu, wolumen handlu detalicznego na Białorusi w okresie styczeń-luty 2016 r. spadł o 0,2% do 53,8 bln BYR (+1,8% w styczniu 2016 roku w stosunku do stycznia 2015 roku). Wolumen hurtowego obrotu towarami w styczniu-lutym obniżył się w porównaniu z analogicznym okresem w roku 2015 o 8,6 do 98,1 bln BYR (minus 14,8%).
W najbliższych miesiącach można spodziewać się dalszego spowolnienia tempa spadku PKB, co będzie wynikało jak z malejącej „bazy porównawczej" 2015 roku, jak również dewaluacji BYR w stosunku do RUR. Ponadto, w dłuższej perspektywie pozytywny wpływ na funkcjonowanie gospodarki będzie mieć spadek stóp procentowych na rynku finansowym. Jednak nie należy oczekiwać znaczącej poprawy dynamiki PKB z powodu braku wyraźnego kompleksowego planu antykryzysowego ze strony władz białoruskich.
NA POCZĄTKU ROKU POGORSZYŁA SIĘ SYTUACJA ROZLICZEŃ
Deficyt środków obrotowych przedsiębiorstw, a także znaczne ilości środków finansowych zamrożonych w zapasach magazynowych (36,8 bln BYR w dniu 1 lutego tylko w zakładach przemysłowych, +1,1 bln BYR do dnia 1 stycznia 2016 r.) przyczyniają się do ciągłego pogorszenia dyscypliny płatniczej. Tylko w styczniu br. przy wzroście łącznego zadłużenia białoruskich przedsiębiorstw o 5,6% do 972,6 bln BYR, przeterminowana jego część wzrosła o 10,8% do 80,6 bln BYR. Przy tym udział zadłużenia w całości wyniósł na dzień 1 stycznia 8,3% wobec 7,9% na początek 2016 roku.
Przyrost zadłużenia kredytowego za pierwszy miesiąc br. wyniósł 2,1%, czyli zwiększył się on do 360,4 bln BYR na dzień 1 stycznia 2016 roku, podczas gdy zadłużenie przeterminowane aż o 11,6% do 64,7 bln BYR (18% z całości zadłużenia wobec 16,4% w poprzednim miesiącu). Zadłużenie zewnętrzne wzrosło w styczniu o 5,9% do 94,7 bln BYR przy wzroście przeterminowanego zadłużenia zewnętrznego o 17,8% do 14 bln BYR na dzień 1 stycznia 2016 r. (14,8% wobec 13,3%).
Przy wzroście łącznego zadłużenia debetowego za styczeń 2016 roku o 3,4% do 279,1 bln BYR jego przeterminowana część wzrosła w tym samym okresie o 9,5% do 66,1 bln BYR (udział 23,7% wobec 22,4% na dzień 1 stycznia 2016 roku). Zadłużenie zewnętrzne za styczeń wzrosło o 5% do 73 bln BYR, w tym jego przeterminowana część - o 12% do 11,7 bln BYR (16% wobec 15%).
Dość równomiernie na początku br. rosło ogólne i przeterminowane zadłużenie organizacji w zakresie kredytów i pożyczek. W ten sposób, wraz ze wzrostem ogólnej ilości kredytów
i pożyczek w styczniu o 7,8% do 612,3 bln BYR, przeterminowana część tego wskaźnika wzrosła w porównaniu z 1 stycznia 2016 r. o 7,6% do 15,9 bln BYR. Jednocześnie, w ujęciu rocznym wskaźnik ten pozostaje najbardziej dynamicznie rozwijającym się. Wg Belstatu, w porównaniu z dniem 1 stycznia 2015 r. zadłużenie w dziedzinie kredytów i pożyczek białoruskich przedsiębiorstw wzrosło o 37,5%, w tym jego przeterminowana część - prawie 2,2 razy.
Najwyższe tempo wzrostu zadłużenia zostało odnotowano w styczniu 2016 r. w górnictwie (+28,1% w ciągu miesiąca), w produkcji wyrobów chemicznych (+28%), przy zaopatrzeniu
w energię elektryczną, gaz, parę, gorącą wodę i klimatyzowane powietrze (+37,1%), operacji z nieruchomościami (+55,6%).
Tak więc sytuacja z rozliczeniami po raz kolejny świadczy o stagnacji gospodarki białoruskiej. Przy tym realny sektor coraz bardziej aktywnie przerzuca swoje problemy na sektor bankowy, któremu do niedawna udawało się zrekompensować wzrost zadłużeń kredytobiorców wysoką rentownością operacji kredytowych. Jednak w ostatnim czasie zdolność ta stopniowo spada i kryzys realnego sektora z większym prawdopodobieństwem może rozprzestrzenić się na instytucje finansowe w kraju.
INFLACJA W LUTYM REKORDOWA
Nieudolna próba władz (w przyśpieszonym tempie) zwiększenia opłat za usługi komunalne w lutym 2016 roku skutkowała skokiem inflacji. Wg Belstatu, ceny konsumpcyjne na Białorusi wzrosły w ciągu lutego 2016 r. o 2,9%, po wzroście o 1,9% w styczniu br. i o 1,2% w grudniu 2015 r. Ponadto, w lutym ten wskaźnik był najwyższy od stycznia 2013 roku, kiedy to ceny konsumpcyjne wzrosły w ciągu miesiąca o 3%.
Największy wpływ na przyspieszenie inflacji w lutym miały taryfy na usługi, które wyniosły w ciągu miesiąca o 7,5% (+11,8% od początku roku). Ceny na artykuły spożywcze wzrosły
w lutym o 2,1% (+3,6%), na inne artykuły - o 1,4% (+2,6).
W okresie styczeń-luty ceny konsumpcyjne na Białorusi wzrosły o 4,8%, osiągając poziom oficjalnego planu na cały pierwszy kwartał br. - 5%. W ujęciu rocznym (luty 2016 r. do lutego 2015 r.) inflacja wyniosła 12,8% wobec 11,4% miesiąc wcześniej. Z kolei inflacja bazowa na Białorusi, nie obejmująca zmian cen na poszczególne towary i usługi bezpośrednio regulowane przez państwo, a także na towary charakteru sezonowego, w lutym br. wyniosła 1,6%, nieznacznie przekraczając poziom z poprzedniego miesiąca, kiedy wyniosła ona 1,5%.
EKSPORT NADAL MALEJE
Pomimo zadowolenia rządu z wyników handlu zagranicznego w 2015 roku (o czym świadczyło wystąpienie Premiera Andreja Kobiakowa na posiedzeniu rządu o wynikach rozwoju społeczno-gospodarczego Białorusi w 2015 roku), rzeczywiste dane świadczą o tym, że pozytywnym w handlu zagranicznym towarami i usługami pozostaje tylko saldo. Wg danych Narodowego Banku Republiki Białoruś (NB RB) w styczniu 2016 r. wyniosło ono 111,2 mln USD wobec 459,4 mln USD w styczniu 2015 r.
Wraz z tym, obroty handlu zagranicznego towarów i usług na Białorusi zmniejszyły się w styczniu o 12,6% do 653,841 mld USD. W tym eksport towarów i usług spadł o 18,5%
w porównaniu do stycznia 2015 roku do 1,976 mld USD, import spadł o 5,2% do 1,865 mld USD.
Wg NB RB, saldo handlu zagranicznego towarami w styczniu 2016 r. było dodatnim - w wysokości 6,4 mln USD wobec dodatniego salda w wysokości 286,3 mln USD rok temu. Przy tym eksport towarów (w cenach FOB) zmniejszył się o 21,2% do 1,561 mld USD, import towarów (w cenach FOB) - o 8,3% do 1,555 mld USD.
Saldo handlu zagranicznego usługami w styczniu 2016 r. również było dodatnim - 104,8 mln USD wobec dodatniego salda w wysokości 173,1 mln USD w styczniu 2015 r. Przy tym eksport usług spadł o 6,6% do 415 mln USD, import usług wzrósł o 14,3% do 310,2 mln USD.
Spadek wielkości handlu zagranicznego bezpośrednio świadczy o spadku aktywności gospodarczej w kraju, a także o pogorszeniu się sytuacji finansowej ludności w kraju. Wraz
z tym, w najbliższych miesiącach można spodziewać się stopniowej poprawy sytuacji i wzrostu eksportu pod wpływem dewaluacji BYR w stosunku do RUR. Dodatkowym bodźcem do kształtowania pozytywnego salda pozostanie administracyjny nacisk na import.
UTRZYMUJE SIĘ NIEPEWNOŚĆ I ZALEŻNOŚĆ OD ROSJI
W ten sposób białoruska gospodarka zachowuje wszystkie cechy głębokiego kryzysu gospodarczego, który komplikuje brak wewnętrznych zasobów finansowych w celu złagodzenia jego skutków, a także utrata znacznej części rosyjskiego rynku zbytu białoruskiej produkcji z powodu niepełnej dewaluacji BYR. Władze w dalszym ciągu generują deklaratywne plany rozwoju gospodarki kraju, jednak nic oprócz rozczarowania wśród ekspertów i społeczności biznesowej one już nie wywołują.
Jest oczywistym fakt, że rząd próbuje utrzymać dotychczasowy kurs i uporczywie negocjuje z potencjalnymi kredytodawcami warunki uzyskania kolejnych kredytów bez znacznych zobowiązań w części reform. Przy tym jedynym partnerem, który może zapewnić finansowanie z przyczyn politycznych, pozostaje Rosja. Jednak ta na razie nie spieszy się z przelewaniem Białorusi realnych pieniędzy, ograniczając się jedynie do obietnic.
2.
NBB obniży stopę refinansowania do 24%
Od 1 kwietnia br. Narodowy Bank Białorusi planuje zmniejszenie stopy refinansowania do 24% (z 25%) na tle przyspieszonej inflacji. Wiecej: http://www.nbrb.by/Press/?nId=1249
Bank motywuje taką decyzję dodatnią dynamiką głównych wskaźników rynku monetarnego w lutym br.: zwiększeniem rezerw walutowych, uformowaniem się podaży netto w walucie obcej, wzrostem rublowej części masy pieniężnej.
3.
Jest zgoda Prezydenta na negocjacje w sprawie przystąpienia Białorusi do WTO
Prezydent Białorusi zgodził się (29.03.2016r.) na znaczną aktywizację procesu po stronie białoruskiej. Więcej: http://president.gov.by/ru/news_ru/view/soveschanie-o-vzaimodejstvii-s-vsemirnoj-torgovoj-organizatsiej-13372/
Teraz Białoruś będzie przede wszystkim oczekiwała na propozycje od partnerów negocjacyjnych dot. warunków przystąpienia Białorusi do tej organizacji w celu nakreślenia harmonogramu negocjacyjnego.
W ostatnich miesiącach A. Łukaszenka informował, że Białoruś nie dąży do szybkiego wstąpienia do WTO.
4.
2 mld USD kredytu dla Białorusi z Euroazjatyckiego funduszu stabilizacji i rozwoju
Białoruś otrzymała pierwszą transzę długo-oczekiwanego kredytu EaFSR w wysokości 500 mln USD. Jak podają oficjalne media w dniu 30 marca br. środki wpłynęły do Państwowego budżetu, więcej: http://www.minfin.gov.by/ru/public_debt/pressreleases/18afe885f4dd49fa.html
Przyznane środki powinny być przeznaczone na wsparcie polityki gospodarczej państwa oraz przeprowadzenie reform strukturalnych Rządu i NBB.
Pozostałe sześć transz kredytu EaFSR (w sumie 2 mld USD) będą wpływały do roku 2018.
5.
10 mln USD kredytu na modernizację systemu zarządzania finansami publicznymi w RB
Rada Dyrektorów Banku Światowego zatwierdziła przyznanie Białorusi kredytu w wysokości 10 mln USD na realizację projektu modernizacji zarządzania finansami publicznymi, więcej:
Strategia reformy systemu zarządzania finansami publicznymi była przygotowana przez Ministerstwo Finansów Białorusi w 2015 roku, w oparciu o wyniki badania Banku Światowego i obejmuje ambitny program reform w zakresie średniookresowego i docelowego planowania programów budżetu, operacji skarbowych, zarządzaniu długami i księgowością w sektorze publicznym.
Opracowanie WPHI w Mińsku
Marzec 2016 r.
