Strategie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych nie angażują sektora przedsiębiorstw

2015-03-05

W najbliższym czasie w fazę wdrażania wejdzie nowy instrument realizacji polityki spójności
w miejskich obszarach funkcjonalnych - Zintegrowane Inwestycje Terytorialne.

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne są instrumentem zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, zaproponowanym w unijnym rozporządzeniu funduszowym na lata 2014-2020. Cechą wyróżniającą ZIT od dotychczasowych narzędzi jest orientacja na współpracę jednostek samorządu terytorialnego i wspólne planowanie przez nie przedsięwzięć rozwojowych. Instrument ZIT może być realizowany m.in. w obszarach rozwoju transportu miejskiego, gospodarki niskoemisyjnej, rewitalizacji zdegradowanych dzielnic oraz wzmacniania badań, rozwoju technologicznego i innowacji.

Zastosowanie ZIT odzwierciedla unijną zasadę subsydiarności poprzez przekazanie szczeblowi niższemu niż regionalny możliwości wyboru celów i projektów do finansowania z Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych 2014-2020. Jednocześnie oznacza odpowiedzialność Związków ZIT za wykorzystywanie unijnych środków zgodnie z zasadami wyrażonymi w dokumentach strategicznych oraz rozporządzeniach na lata 2014-2020, czyli m.in. w sposób maksymalnie wspierający rozwój gospodarczy i tworzenie trwałych miejsc pracy. Fundusze powinny działać na rzecz obniżania ryzyka rynkowego oraz zwiększać skłonność prywatnych inwestorów do współfinansowania unijnych inicjatyw. Oznacza to też włączanie sektora prywatnego w proces tworzenia i wdrażania ZIT, jak i strukturyzowanie interwencji z udziałem przedsiębiorców we wszystkich możliwych obszarach.

Niestety otrzymujemy sygnały od przedstawicieli lokalnych środowisk gospodarczych, że Strategie ZIT powstają bez angażowania przedsiębiorców w ten proces - mówi Łukasz Dyba, ekspert Konfederacji Lewiatan. - To niewłaściwe podejście, bo obszary wsparcia w ramach ZIT będą ściśle związane z aktywnością gospodarczą przedsiębiorstw. Już to powinno skłaniać lokalną administrację do rozmów i współpracy ze środowiskiem biznesu na temat planowanych inwestycji oraz wielkości i rodzaju wsparcia. Współpraca jest konieczna również ze względu na zasady finansowania inwestycji z unijnych środków, które nie powinny wypierać inwestycji prywatnych, tylko mobilizować je poprzez spójny system wsparcia - dodaje Dyba.

Przed formalnym wdrożeniem Strategie ZIT będą musiały być zaakceptowane przez Ministra Infrastruktury i Rozwoju, który może rekomendować odpowiednie formy realizacji zadań podejmowanych przez instytucje systemu wdrażania programów. W związku z tym, Lewiatan apeluje do MIR o koordynację realizacji ZIT pod kątem angażowania lokalnych środowisk gospodarczych, np. przez wypracowanie „partnerskich standardów" w ich wdrażaniu. Zwracamy uwagę szczególnie na potrzebę:

-        przeprowadzenia analiz potencjału i barier zaangażowania biznesu (analizy potrzeb społeczno-gospodarczych w ZIT opierają się na danych statystycznych GUS i ich interpretacji autorów Strategii; brakuje jakościowych informacji o potrzebach i barierach sektora prywatnego w poszczególnych obszarach oraz analiz dot. wykorzystania instrumentów finansowych);

-        zapewnienia w planach finansowych Strategii ZIT optymalnego współfinansowania projektów ze środków prywatnych, w tym w szerokiej formule partnerstwa publiczno-prywatnego (optymalne zaangażowanie środków prywatnych w realizowanych projektach zmniejszy coraz istotniejsze dla samorządów ryzyko rosnącego nadmiernego zadłużenia);

-        włączania przedstawicieli środowisk gospodarczych do struktur ZIT (Związki ZIT, Rady, Komitety Sterujące), umożliwiając im współdecydowanie w zakresie opracowywania i realizacji projektów;

-        przeanalizowania formy prawnej ZIT, która zapewniałaby zaangażowanie sektora prywatnego poprzez minimalizacje ryzyka (Związki ZIT, w których system decyzyjny jest rozproszony i nieprzewidywalny mogą w praktyce stanowić barierę dla sektora prywatnego, włącznie z całkowitym brakiem zaangażowania);

-        zaplanowania projektów w ujęciu zintegrowanym - nie tylko terytorialnie, ale kompleksowo łączących cele rozwojowe, finansowanie publiczne i prywatne, posiadających sekwencyjny plan inwestycji, identyfikujący role interesariuszy, potencjalne ryzyka i sposoby ich mitygacji;

-        systemowego konsultowania środowisk gospodarczych w zakresie wspieranych projektów na etapie wdrażania ZIT.

Pismo Konfederacji Lewiatan do Minister Infrastruktury i Rozwoju Marii Wasiak