Zmiana ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych - stanowisko branży paliwowej zrzeszonej w PKPP Lewiatan

2012-11-29

Sektor paliwowy z zadowoleniem przyjmuje fakt, iż Ministerstwo Gospodarki kontynuuje działania nakierowane na implementację do prawa krajowego postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE (Dz. Urz. UE L 140 z 05.06.2009, str. 16).

Niemniej jednak zmuszeni jesteśmy wyrazić niezadowolenie z tego, że skierowany do konsultacji społecznych projekt ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (dalej również: „projekt") został ograniczony jedynie do kwestii bezpośrednio związanych z implementacją ww. dyrektywy i nie uwzględnia szeregu konstrukcji postulowanych przez podmioty sektora paliwowego i przedstawione przez Ministerstwo Gospodarki w założeniach do projektu ustawy z września 2011 r. Nadmienić należy, że projektodawca zrezygnował z tych elementów, które przez podmioty realizujące Narodowy Cel Wskaźnikowy (NCW) były najbardziej oczekiwane, czyli przede wszystkim:
 uregulowanie procesu zlecania wytwarzania biopaliw i paliw ciekłych,
 bezpośrednie wytwarzanie biopaliwa ciekłego (biokomponentu stanowiącego samoistne paliwo) z biokomponentów,
 rozliczanie NCW w ramach dwuletnich okresów rozliczeniowych.

Wymienione instrumenty prawne przyczynić się miały do zmniejszenia kosztów związanych z realizacją NCW i do ułatwienia działań operacyjnych. Fakt, iż w przedmiotowym projekcie z nich zrezygnowano sprawia, że projekt ten jedynie nakłada na przedsiębiorców nowe obowiązki związane z Kryteriami Zrównoważonego Rozwoju. Natomiast w żaden sposób nie wychodzi naprzeciw poważnym problemom od lat zgłaszanym przez przedstawicieli branży paliwowej. Nie może spotkać się z aprobatą stwierdzenie, że porzucono plany wprowadzenia do niej regulacji mających na celu usunięcie jej niedoskonałości z powodu trudności związanych z przeprowadzeniem ich przez proces legislacyjny.
Niezależnie od powyższych uwag ogólnych, poniżej przedstawiamy uwagi szczegółowe do przedmiotowego projektu.

I. Rozszerzenie zakresu definicji biokomponentów.
W naszej opinii definicja biokomponentów zawarta w art. 2 ust. 1 powinna być uzupełniona o hydrorafinowane tłuszcze roślinne lub zwierzęce (w miejsce hydrorafinowanego oleju roślinnego) oraz węglowodory powstałe w procesie współuwodornienia tłuszczy roślinnych lub zwierzęcych z frakcją oleju napędowego.
Rozszerzenie definicji biokomponentów o wyżej wymienione substancje przyczyni się do rozwoju w Polsce biopaliw kolejnych generacji. Podkreślenia wymaga fakt, że produkcja biokomponentów (biopaliw) w procesie uwodornienia dokonywana jest już w Unii Europejskiej i krajach trzecich na skalę przemysłową.

II. Obniżenie kar za ewentualne braki w realizacji NCW.
Pragniemy podkreślić, iż konstrukcja wzoru obliczania wysokości kary za brak realizacji NCW zawartego w art. 33 ust. 5 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych sprawia, że wysokość takiej kary - w razie jej nałożenia - byłaby rażąco wysoka. Mamy świadomość, że surowość kary powinna spełniać funkcję prewencyjną tj. być ustanowiona na poziomie sprawiającym większą opłacalność pełnej realizacji NCW niż zapłaty kary. Niemniej jednak w naszej opinii istnieje możliwość znacznego obniżenia poziomu kary przy jednoczesnym zachowaniu jej motywującej funkcji.
Jesteśmy przekonani, że samo dokonanie zmian we wzorze obliczania wysokości kary z całą pewnością nie będzie nastręczać projektodawcy poważnych trudności związanych z techniką i procesem legislacji.

III. Zasadność obowiązywania art. 11 i 12 ustawy w obliczu wejścia w życie Kryteriów Zrównoważonego Rozwoju.
Chcielibyśmy zwrócić uwagę projektodawcy na zasadność funkcjonowania w obrocie prawnym norm zawartych w art. 11 i 12 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Regulacje te - zwłaszcza w sytuacji wejścia w życie KZR - wydają się być formą nadregulacji ograniczającą niezasadnie swobodę uczestników szeroko rozumianego rynku biokomponentów, w szczególności wytwórców. W sztuczny sposób wymuszają one kształt przepływu surowców rolniczych i biomasy przez ten rynek. Twierdzenie to zdaje się być tym bardziej uzasadnione, że przecież surowce i biomasa niespełniające KZR nie będą kwalifikowały się do wytworzenia z nich biokomponentów umożliwiających realizację NCW, co najprawdopodobniej spowoduje znaczący spadek zainteresowania nimi.

W opinii sektora z całą pewnością za inflację prawa uznać należy normy zawarte w art. 11 ust. 2 oraz art. 12 ustawy. Jesteśmy przekonani, że przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny w sposób wystarczający chronią interesy stron stosunków umownych występujących na rynku biokomponentów (bardzo często profesjonalnych przedsiębiorców), a wymóg zawierania umów dostawy i kontraktacji na okres nie krótszy niż 1 rok ogranicza przepływ surowców rolniczy i biomasy ze szkodą dla wszystkich zainteresowanych, w tym producentów rolnych.

IV. Przeniesienie obowiązków dowodowych związanych z redukcją NCW na wytwórców.
Postulujemy o przeniesienie na wytwórców ciężaru dowodzenia odpowiednich właściwości (pochodzenia) biokomponentów uprawniających do redukcji NCW - wzorem projektowanego art. 28p ust. 3. Nieprecyzyjny wymóg „udokumentowania" m.in. pochodzenia biokomponentów uprawniających do redukcji NCW, spoczywający na podmiotach go realizujących (aktualnie obowiązujący art. 23 ust. 4), rodzi poważne ryzyka wymagające usunięcia przez projektodawcę.
Podmiot realizujący NCW nigdy nie będzie miał całkowitej pewności co do pochodzenia biokomponentu wytworzonego przez innego, niezależnego przedsiębiorcę. W obliczu olbrzymich kar za brak realizacji NCW, podmioty go realizujące i nabywające w dobrej wierze biokomponenty, powinny być chronione odpowiednimi domniemaniami prawnymi, a konsekwencje niezgodności rzeczywistego pochodzenia biokomponentu z pochodzeniem deklarowanym przez wytwórcę, powinien ponosić wytwórca.

V. Urzędowe poświadczenie realizacji NCW.
Postulujemy o wprowadzenie do ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych normy obligującej Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki do potwierdzenia zrealizowania NCW w danym roku przez konkretny podmiot - np. do końca czerwca roku następnego - albo do wszczęcia w tym okresie postępowania wyjaśniającego.
Takie rozwiązanie usunęłoby z obrotu aktualnie występujące, niekorzystne i długotrwałe stany niepewności co do sytuacji prawnej związanej z realizacją NCW.

VI. Upoważnienie ustawowe do wydania rozporządzenia obniżającego poziom NCW
z przyczyn niezwiązanych z warunkami zaopatrzenia w surowce rolnicze lub biomasę.
Ponownie postulujemy wprowadzenie do ustawy upoważnienia dla Rady Ministrów do wydania rozporządzenia zmniejszającego poziom NCW w związku z wszelkimi nadzwyczajnymi zdarzeniami skutkującymi istotnymi trudnościami w realizacji NCW, a nie tylko i wyłącznie z problemami z zaopatrzeniem w surowce rolnicze i biomasę. Działalność gospodarcza generująca obowiązek realizacji NCW jest często wysoce skomplikowana (np. technologicznie), podatna na zmiany otoczenia ekonomicznego i regulacyjnego. Można sobie wyobrazić sytuację, w której obiektywnie realizacja NCW będzie bardzo utrudniona lub niezasadna bez związku z warunkami zaopatrzenia w surowce rolnicze lub biomasę (awarie infrastruktury, gwałtowne zmiany cen ropy naftowej skutkujące gwałtownymi zmianami cen paliw, zmiana polityki UE dot. energii odnawialnej w transporcie itd.).

VII. Zakres definicji podmiotu sprowadzającego.
Zwracamy się z prośbą o potwierdzenie, że wykorzystywanie biokomponentów do produkcji paliw ciekłych (dozowanie etanolu do benzyny czy estrów do oleju napędowego) nie jest w rozumieniu ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (i nie będzie po nowelizacji) sprzedażą lub zbyciem w innej formie tych biokomponentów. Przyjęcie innego stanowiska wymagałoby od producentów paliw - jak się wydaje niezasadnego - wpisu do odpowiedniego rejestru ARR.
Ponadto, zwracamy się z prośbą o potwierdzenie, że incydentalna odsprzedaż importowanego bądź nabytego wewnątrzwspólnotowo biokomponentu nie będzie rodziła obowiązku rejestracji producentów paliw jako podmiotu sprowadzającego. Stanowisko takie uzasadniamy faktem, iż zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, aby działalność danego podmiotu została uznana za działalność gospodarczą musi spełniać m. in. warunek ciągłości.