Jest szansa na wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych

2011-09-15

Po uzgodnieniu z Pełnomocnikiem Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych zmian w niedawno nowelizowanej ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, jest szansa, że więcej osób niepełnosprawnych znajdzie pracę - uważa PKPP Lewiatan.

Lewiatan od początku zwracał uwagę na liczne zagrożenia jakie niesie uchwalona niedawno ustawa dla rynku pracy i funkcjonowania firm, którym z miesiąca na miesiąc zmieniono warunki prowadzenia działalności.

Obserwowany w latach 2008 - 2010 wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych spowodował problemy Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Wywołały je większa liczba subsydiowanych miejsc pracy, ulgi dla firm zatrudniających osoby niepełnosprawne, czy zmniejszone wpływy ze składek, To była właśnie główna przyczyna zmian w ustawie wprowadzonych w tym roku.

„Niemalże od momentu uchwalenia ustawy podjęliśmy dialog z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej na temat zmian w tym modelu i docelowego kształtu systemu aktywizacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Nie zapominamy bowiem o celach społecznych pomocy osobom niepełnosprawnym, choć rzeczywiście koncertujemy się na kwestiach istotnych dla naszych firm zatrudniających osoby niepełnosprawne. Kilka kwestii uzgodniliśmy z Pełnomocnikiem Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych" - mówi Jacek Męcina, doradca zarządu PKPP Lewiatan.

„Udało się uzgodnić wzmocnienie pozycji Rady Nadzorczej PFRON, odmrożenie rewaloryzacji podstawy dofinansowania, uszczelnienie systemu udzielanych ulg i wydłużenie do roku 2014 obniżenia stóp procentowych dofinansowania" - dodaje Marek Kowalski, prezes Polskiej Izby Gospodarczej Czystości.
1. Wzmocnienie pozycji Rady Nadzorczej PFRON
To przedsiębiorcy tworzą budżet PFRON więc powinni być liczniej reprezentowani w
Radzie. Powinna ona mieć również nadrzędne zdanie wobec zarządu PFRON przy
opracowywaniu strategicznych zadań funduszu
2. Odmrożenie rewaloryzacji podstawy dofinansowania.
Zastosowanie tego mechanizmu złagodzi skutki zmiany procentowych stawek dofinansowania oraz zapobiegnie zwolnieniom osób o lekkim stopniu niepełnosprawności. Wpłynie to również pozytywnie na otwarty rynek pracy zatrzymując proces przenoszenia osób niepełnosprawnych z umów o pracę na umowy cywilno prawne z jednoczesnym obniżaniem wartości pracy.
3. Uszczelnienie systemu udzielanych ulg.
Rozwiązanie to zwiększy wpływy do budżetu i zapobiegnie korupcji w udzielaniu ulg.
4. Wydłużenie do roku 2014 obniżenia stóp procentowych dofinansowania.
Pozwoli zarówno pracodawcom jak i organom państwowym na właściwe przygotowanie się do reformy.

Jakie skutki dla pracowników niepełnosprawnych mają obecne rozwiązania?
Przede wszystkim ograniczyły możliwości znalezienia pracy. Chodzi głównie o osoby
niepełnosprawne z uprawnieniami emerytalnymi. W marcu 2011, tj. w miesiącu, w
którym pracodawcy utracili prawo do dopłat do wynagrodzeń tej grupy osób
niepełnosprawnych pracę straciło 28.036 osób. To właśnie emeryci będą mieli
największe trudności ze znalezieniem pracy w przyszłości.
Ograniczyły też możliwości skorzystania ze środków ZFRON na zakup leków,
rehabilitację, dofinansowanie kształcenia itp. (ze względu na zmniejszenie kwot
wpływających na ZFRON).
Zmniejszyły się również szanse znalezienia zatrudnienia na podstawie umowy o
pracę. Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w okresie po wejściu w życie
znowelizowanej ustawy spadło w okresie 6 miesięcy z 250.470 etatów (grudzień
2010 r.) do 225.701 etatów obecnie (lipiec 2011 r.), tj. o 24.769 etatów.

Jakie skutki odczuli pracodawcy osób niepełnosprawnych?
Spadła liczba zachęt do zatrudniania osób niepełnosprawnych. Nowelizacja zamroziła
podstawę obliczania dofinansowania do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych na
poziomie minimalnego wynagrodzenia z 2009 roku nie uwzględniając wzrostu kosztów
z lat 2010 i 2011, co jest dla pracodawców bardzo silnym ciosem, szczególnie w
porównaniu do szybkiego wzrostu kosztów pracy.
Nowelizacja obniżyła wartości procentowe dofinansowania do większości grup osób
niepełnosprawnych (w kilku etapach), co potęguje negatywny efekt. Przykładowo - z tytułu obniżenia procentowej wartości dofinansowania do wynagrodzeń osób z lekkim stopniem niepełnosprawności pracodawcy stracą ok. 33 % (pomiędzy grudniem 2010 r. a styczniem 2013 r.). Po uwzględnieniu wzrostów wynagrodzenia minimalnego (2011/2010 - ok. 4 %, 2012/2011 - ok. 8 %), które w całości obciążają pracodawcę, ze względu na zamrożenie podstawy wyliczania dofinansowania na poziomie minimalnego wynagrodzenia z grudnia 2009 r., łączny wzrost kosztu pracy pracownika z lekkim stopniem niepełnosprawności obciążający pracodawcę wyniesie ok. 40 %.

Nowelizacja zlikwidowała większość ulg podatkowych dla zakładów pracy chronionej i równocześnie podwyższyła wymogi wobec tej grupy pracodawców. Skutek: sukcesywny spadek liczby zpch - ze stanu 2003 aktywnych zakładów pracy chronionej w grudniu 2010 r. do liczby 1804 zakładów pracy chronionej w lipcu 2011 r., tj. 199 zpchr (10%). Firmy zwiększają liczbę pracodawców z tzw. otwartego rynku (czyli takich, którzy nie posiadają decyzji o statusie zpch, a zatrudniają osoby niepełnosprawne), ale mimo to łączna liczba pracodawców niepełnosprawnych spadła z 16.065 do 15.746 w tym samym okresie).

Nastąpiła utrata konkurencyjności na rynku w stosunku do firm nie zatrudniających osób
niepełnosprawnych. Pracodawcy osób niepełnosprawnych, w odróżnieniu od firm, które
ich nie zatrudniają, nie mogą elastycznie dostosowywać zatrudnienia do bieżących
potrzeb. Ten brak elastyczności jest najbardziej widoczny w zakładach pracy chronionej,
w których osoby niepełnosprawne to znacząca część załogi. Choćby z tego powodu
dostosowanie się do nowych warunków, które tworzy nowelizacja, trwa w tych firmach
dłużej.
Zmiany wprowadzone w znowelizowanej ustawie, zwiększają realny koszt pracy u przedsiębiorców prowadzących zakłady pracy chronionej o 40%. Nowelizacja pogłębia dodatkowo ten efekt nakładając obowiązek zwiększenia zatrudnienia osób niepełnosprawnych przez zpch z 40 do 50 %.
Nowelizacja wywołała znaczne straty na kontraktach wieloletnich w zamówieniach
publicznych. Przedsiębiorcy realizujący takie kontrakty nie przewidzieli tak
znacznego wzrostu kosztów pracy pracowników niepełnosprawnych. Kontrakty te,
szczególnie z rynku zamówień publicznych, gdzie nie mogą ani podwyższyć wartości
kontraktu, ani się z niego wycofać generują dla pracodawców znaczne straty. Pogłębią się
one jeszcze w 2012 roku, co może doprowadzić do likwidacji słabszych
finansowo podmiotów.

Nastąpił także gwałtowny spadek liczby drobnych firm prowadzonych przez osoby
niepełnosprawne. Według danych PFRON między grudniem 2010 r. a lipcem 2011 r.
liczba niepełnosprawnych przedsiębiorców jednoosobowych otrzymujących pomoc spadła
z 28.177 do 11.747 przedsiębiorców.
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan