Lewiatan przeciwny rujnowaniu systemu emerytalnego
2010-01-28
Lewiatan jest stanowczo przeciwny propozycjom zmian do zmiany ustawy o emeryturach kapitałowych, dotyczących zasad dysponowania środkami gromadzonymi w OFE oraz obniżeniu części składki emerytalnej przekazywanej do OFE. Proponowane rozwiązania grożą niższymi emeryturami oraz zburzeniem zaufania ubezpieczonych do systemu emerytalnego.
Jest to bowiem rozwiązanie prowizoryczne, które uchroni rząd przed przekroczeniem dopuszczalnego progu zadłużenia państwa, ale problem ten wróci przy kolejnym spowolnieniu gospodarczym za 6-8 lat. Istotą jest bowiem pozostawienie przywilejów emerytalnych rolników, górników, służb mundurowych oraz pozostawienie niższego wieku emerytalnego kobiet, przy jednoczesnym obniżeniu składki rentowej.
2. Propozycja wspierana jest jednocześnie obietnicą korzystnej waloryzacji składek emerytalnych w ZUS. Przyrost wpłaconych składek zależy natomiast od poziomu inflacji oraz wzrostu sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne. W konsekwencji wysokość indywidualnie zgromadzonego kapitału zależy od sytuacji gospodarczej kraju. Przy niskiej inflacji w długim okresie, indywidualne konto ubezpieczonego w ZUS nie będzie się powiększać.
Wielkość przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne zależy przede wszystkim od: zmian demograficznych, poziomu zatrudnienia i regulacji dotyczących składek na ubezpieczenie emerytalne:
• Starzenie się społeczeństwa to zmniejszenie się liczby pracujących, które prowadzi do zmniejszenia kwoty przypisu składek na koncie.
• Wzrost liczby osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, kosztem zmniejszenia liczby pracowników, również spowoduje zmniejszenie przypisu składek. Dla tej grupy podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60% przeciętnego wynagrodzenia (dla rozpoczynających działalność gospodarczą 30%).
• Podobne konsekwencje ma wzrost bezrobocia. Składka odprowadzana jest tylko od zasiłku, który jest niższy niż wynagrodzenie.
• Na wysokość przypisu ma również wpływ ograniczenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – obecnie to trzydziestokrotność prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na dany rok kalendarzowy, ale kwota może być zmieniona przez polityków.
3. Zmniejszenie części składki przekazywanej do OFE oznacza, że zmniejsza się części składki podlegającej dziedziczeniu przez osobą pracującą. Obecnie dziedziczonych jest 37% składki, a podlegałoby 15%, bo 85% składki przekazywanej do ZUS nie podlega dziedziczeniu.
4. Realizacja propozycji resortu pracy wyhamuje rozwój polskiego rynku kapitałowego. Osłabienie podstaw finansowych funkcjonowania OFE doprowadzi do wycofania się wielu PTE z rynku i jego oligopolizacji. Rola OFE w budowaniu polskiego rynku kapitałowego (obecnie ¼ kapitalizacji giełdy oraz 1/5 jej obrotu) uległaby istotnemu zmniejszeniu, ze szkodą dla procesów prywatyzacji, rozwoju i modernizacji polskiej gospodarki.
5. Umożliwienie jednorazowej wypłaty środków zgromadzonych w OFE (pod warunkiem, że ubezpieczony zgromadzi w ZUS określony kapitał) jest propozycją nieodpowiedzialną i szkodliwą społecznie. Równie kontrowersyjna jest propozycja przenoszenia środków z OFE do ZUS na 5 lat przed emeryturą.
Istnieje poważne ryzyko, iż wprowadzenie w życie takich zmiany skłoni do wypłaty środków z II filara przez większość ubezpieczonych. Grozi zwiększeniem wydatków z budżetu państwa z dwóch powodów:
• Część osób, które zdecydowały się dokonać jednorazowej wypłaty, pod koniec życia będzie wymagała kosztownej opieki pielęgnacyjnej, a emerytura w wysokości dwukrotnej najniższej emerytury może tych kosztów nie pokryć.
• Wycofanie z OFE części oszczędności zgromadzonych przede wszystkim przez mężczyzn, przy przyjęciu uśrednionych tablic dalszego oczekiwanego trwania życia, wpłynie na obniżenie emerytur kobiet. Mężczyźni żyją kilka lat krócej od kobiet, a jednocześnie dłużej pracują i więcej zarabiają, co w efekcie daje im większy kapitał emerytalny. Wycofując część swoich oszczędności zmniejszą tym samym kwotę oszczędności do podziału.
6. Wbrew zapowiedziom projekt nie wprowadza też pełnej i faktycznej swobody dysponowania środkami zgromadzonymi w OFE. Zgodnie z jego założeniami, osoby, które w ZUS nie zgromadzą środków wystarczających do przyznania emerytury w wysokości co najmniej dwukrotności emerytury minimalnej, będą zmuszone do przekazania do ZUS swoich środków z OFE. Projekt nie wprowadza także możliwości przekazania do OFE środków zgromadzonych w ZUS. Rozwiązanie takie, powinno zostać poddane debacie społecznej na takich samych zasadach, jak to zawarte w projekcie.
Podsumowując, Lewiatan apeluje aby nie dopuścić do wprowadzenia rozwiązań, które przekreślą sukces jednej z najbardziej udanych reform. Uważamy, że w debacie na temat zmian systemu emerytalnego kluczowe znaczenie ma znalezienie rozwiązań poprawiających efektywność tego systemu, zwiększających jego bezpieczeństwo oraz maksymalizujących zyski przyszłych emerytów. Powinniśmy więc rozmawiać o rozwiązaniach, które poprawią sytuację oraz rzeczywiste perspektywy przyszłych emerytów.
Przeczytaj całą opinię.
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
27 stycznia 2010 r.
