Stanowisko dot. komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o PIT

2010-10-07

Stanowisko Rady Podatkowej PKPP Lewiatan dotyczące komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, przekazanego PKPP Lewiatan przez Kancelarię Sejmu 8 września 2010 r.

Przygotowany przez Komisję Nadzwyczajną „Przyjazne Państwo" projekt (dalej: Projekt) dotyczy przede wszystkim zmian w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 350 ze zm.; dalej: ustawa o PDOF). Pomimo licznych postulatów środowisk pracodawców oraz pracowników, Projekt ten nie wprowadza długo oczekiwanej reformy systemowej. Niemniej jednak nie można pominąć, iż większość z postulowanych zmian może przyczynić się do zwiększenia przejrzystości regulacji podatkowych i wyeliminowania sporów jakie istnieją w podejściu organów skarbowych oraz podatników wspieranych korzystnymi orzeczeniami sądów administracyjnych.

Projekt należy uznać za krok naprzód w stosunku do obecnie obowiązujących regulacji. Tym niemniej niektóre propozycje KN „Przyjazne Państwo" budzą pewne zastrzeżenia pod względem rozwiązań merytorycznych jak również natury legislacyjnej. Poniżej zaprezentowano uwagi w tym względzie.

I. Preferencyjne objęcie akcji - Art. 11 pkt 11 lit. d) i e) Projektu

1. Modyfikacja art. 24 ust. 11 ustawy o PDOF

Zaproponowane zmiany wychodzą naprzeciw postulatom doktryny jak również tezom płynącym z orzecznictwa, iż odroczenie momentu opodatkowania i zastosowanie 19% podatku od dochodów kapitałowych ma zastosowanie zarówno dla obejmowanych przez osoby fizyczne akcji nowowyemitowanych jak i już istniejących. Tym samym jest to zmiana negująca błędne podejście prezentowane w ostatnim czasie przez organy podatkowe.

Mając na uwadze fakt, iż regulacja w projektowanym kształcie ma doprowadzić do usunięcia wątpliwości w wykładni, należy dostrzec pewną niekonsekwencję legislacyjną. Mianowicie, w danej jednostce tekstu czterokrotnie mowa jest o objęciu akcji podczas gdy zwrot „nabycie akcji" pojawia się jedynie raz. Celem uniknięcia potencjalnej możliwości niekorzystnej interpretacji organów podatkowych, art. 1 pkt 11 lit. d) Projektu powinien przyjąć zatem następujący kształt:

"Dochód stanowiący nadwyżkę pomiędzy wartością rynkową akcji objętych (nabytych) przez osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia, a wydatkami poniesionymi na ich objęcie (nabycie), nie podlega opodatkowaniu w momencie objęcia (nabycia) tych akcji; zasadę określonąw zdaniu pierwszym stosuje się odpowiednio do dochodu stanowiącego nadwyżkę pomiędzy wartością rynkową akcji a wydatkami poniesionymi na ich nabycie od spółki posiadającej osobowość prawną, która objęła (nabyła) te akcje wyłącznie w celu przeniesienia tytułu ich własności na osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia spółki będącej emitentem akcji".

2. Dodanie art. 24 ust. 12a do ustawy o PDOF

Obecnie obowiązujące regulacje nie wskazują wprost czy zasady przewidziane w art. 24 ust. 11 i 12 ustawy o PDOF mają zastosowanie do dochodów uzyskanych z tytułu objęcia akcji wyłącznie w spółkach posiadających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polski. Niemniej zawężająca wykładnia, prezentowana przez organy podatkowe, nie znajduje uzasadnienia w kształcie zaprezentowanych przepisów. Wnioski takie znajdują potwierdzenie zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie sądowym - przykładowo wyrok WSA w Warszawie z dnia 15 września 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 570/09). Zatem zasady, o których mowa w art. 24 ust. 11 i 12 ustawy o PDOF, mają zastosowanie niezależnie od tego, czy emitentem akcji jest spółka polska, spółka posiadająca siedzibę na terytorium UE lub EOG, czy też spółka z siedzibą na terytorium innego państwa.

Pomimo treści uzasadnienia do Projektu, w którym wskazano na zamiar rozszerzenia zastosowania przedmiotowych przepisów na spółki z siedzibą na terytorium państw UE lub EOG, propozycja wprowadzenia art. 24 ust. 12a w istocie doprowadzi do zawężenia zakresu tych przepisów. W tym stanie rzeczy rozsądnym rozwiązaniem wydaje się usunięcie art. 1 pkt 11 lit. e) Projektu i niewprowadzanie nowego art. 24 ust. 12a do ustawy o PDOF.

II. Dodatek za rozłąkę - art. 1 pkt 7 lit a) tiret pierwszy Projektu

Dodatek za rozłąkę przysługuje w związku z przesiedleniem się do innej miejscowości, do czasu otrzymania lokalu umożliwiającego zamieszkanie z członkami rodzin. Na gruncie proponowanych zmian dodatek ten musi wynikać z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych. Z uwagi na fakt, iż w obowiązującym stanie prawnym brak jest takiego wymogu, a jego istnienie może wynikać wyłącznie z interpretacji organów, istnieje ryzyko, że nowy kształt przepisów doprowadzi do zawężenia kręgu podatników mogących skorzystać z tego zwolnienia. Może to doprowadzić do dyskryminacji pracowników, którzy otrzymali ten dodatek na podstawie umowy o pracę, regulaminu wynagradzania, w stosunku do pracowników objętych zakresem ustaw szczególnych, np. funkcjonariuszy państwowych.

III. Zakwaterowanie pracowników - art. 1 pkt 7 lit a) tiret pierwszy Projektu

W obecnym stanie prawnym wolna od podatku, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 19 ustawy o PDOF, pozostaje wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników, z zastrzeżeniem ust. 14, w hotelach pracowniczych oraz kwaterach prywatnych wynajmowanych na cele zbiorowego zakwaterowania. Zauważyć należy, iż w pierwszym przypadku zwolnienie nie jest limitowane, natomiast przy kwaterowaniu w kwaterach prywatnych zwolnieniu podlega wartość świadczenia jedynie do wysokości 500 zł miesięcznie.

W projektowanym kształcie zniesiony zostanie podział ze względu na miejsce zakwaterowania, co rozwieje wątpliwości dotyczące np. pojęcia „kwater prywatnych, wynajmowanych na cele zbiorowego zakwaterowania". Dodatkowo, postulowane zmiany umożliwią zastosowanie zwolnienia dla pracowników zakwaterowanych w dowolnym obiekcie. Propozycje te należy uznać za korzystne dla pracowników. Nie może jednak ujść uwadze fakt, iż Projekt likwiduje preferencje w odniesieniu do zakwaterowania w hotelach pracowniczych. Jeżeli więc celem ustawodawcy byłoby dalsze utrzymanie specjalnych uregulować w tym przypadku, art. 21 ust. 1 pkt 19 ustawy o PDOF mógłby przybrać następujący kształt:

„wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania pracowników,
z zastrzeżeniem ust. 14 - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 500 zł; powyższy limit nie ma zastosowania w przypadku zakwaterowania pracowników w hotelach pracowniczych,"

IV. Wspólne rozliczenie osób samotnie wychowujących dzieci - art. 1 pkt 1 lit. c) i d)

KN „Przyjazne Państwo" proponuje zmianę podejścia do wyznaczenia kręgu podatników samotnie wychowujących dzieci, którzy uprawnieni są do wniosku o zastosowanie preferencyjnych zasad określenia podatku. O ile w dotychczasowym stanie prawnym osobę samotnie wychowującą dzieci definiowano przede wszystkim przez pryzmat stanu cywilnego, to nowe regulacje kładą nacisk na fakt samotnego wychowania dzieci. Biorąc pod uwagę stanowiska organ skarbowych, zmiana ta ma wyłącznie charakter redakcyjny i potwierdza dominującą interpretację. Nie zmienia to faktu, że wykładnia zawężająca krąg adresatów normy nie znajduje, prócz względów fiskalnych, wystarczającego uzasadnienia.

V. Zwolnienie dla uzyskujących stypendia - art. 1 pkt 7 lit a) tiret trzeci Projektu
Zmiana ta usuwa wątpliwości w przypadku kumulacji wypłaty stypendiów należnych za kilka miesięcy. Jednocześnie obniżeniu ulega roczny limit ulgi, który obecnie wynosi 12 x 380 zł = 4.560zł, podczas gdy w myśl nowych przepisów - 3,800zł. Może to spowodować pogorszenie sytuacji osób, którym wypłaca się stypendia na przestrzeni 12 miesięcy, a nie tylko w roku szkolnym przez 10 miesięcy.