Krótkie vacatio legis zagrożeniem dla niepełnosprawnych

2010-10-19

W środę, 20 października odbędzie się w sejmie drugie czytanie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Lewiatan popiera większość proponowanych zmian. Uważa jednak, że zbyt krótkie vacatio legis grozi zwolnieniami emerytów z lekkim i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Odpowiednio długie vacatio legis jest również warunkiem przystosowania się firm do nowych zasad. Zdaniem PKPP Lewiatan konieczne jest określenie nowej roli jaką odgrywać mają zakłady pracy chronionej, a ograniczenie ich uprzywilejowanej pozycji musi opierać się na przejrzystych zasadach. Zwalnianie firm z opłat na PFRON wymaga nowego podejścia, które ograniczy negatywne skutki dla jego budżetu.

„Najlepszym i skutecznym sposobem wsparcia zatrudnienia osób niepełnosprawnych są dopłaty do wynagrodzeń, dlatego nie należy ich ograniczać w sposób gwałtowny. Kwota pomocy w dofinansowaniu do wynagrodzeń jest ściśle uzależniona od zatrudnienia osób niepełnosprawnych, dzięki czemu jest to pomoc publiczna, której skuteczność łatwo zweryfikować" - mówi Marek Kowalski, prezes Polskiej Izby Gospodarczej Czystości, która jest członkiem PKPP Lewiatan.

Nowelizacja ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych jest potrzebna, gdyż PFRON grozi utrata płynności. Wskutek wprowadzonych w 2008 r. zmian zatrudnienie osób niepełnosprawnych wprawdzie wzrosło o 20 proc. (z 203 tys. w 2008 do 247 tys. w 2009 - dane PFRON). Pracodawcy zwiększyli zatrudnienie osób niepełnosprawnych i potrzeba więcej środków na dofinansowanie ich pracy. Z drugiej strony, ponieważ pracodawcy zatrudniają więcej osób niepełnosprawnych, to płacą mniej na PFRON, któremu brakuje ponad 1 mld zł. Nowelizacja polega głównie na zwiększeniu efektywności dofinansowań oraz uszczelnieniu systemu. Ale, aby ratowaniu PFRON nie towarzyszyły trudności firm, prowadzące w konsekwencji do spadku zatrudnienia (wzrostu bezrobocia) osób niepełnosprawnych Lewiatan w przeddzień drugiego czytania projektu zwraca uwagę na kilka kwestii, które muszą być uwzględnione w pracach nad nowelizacją:

1. Odpowiednio długie vacatio legis jest warunkiem przystosowania się firm do nowych zasad i kompromis osiągnięty w komisji sejmowej nie może być zmieniany na niekorzyść przedsiębiorstw,
2. Konieczne jest określanie nowej roli jaką odgrywać mają zakłady pracy chronionej, a ograniczenie ich uprzywilejowanej pozycji musi opierać się na przejrzystych zasadach, potrzebny jest też czas na ich dostosowanie,
3. Być może zwalnianie firm z opłat na PFRON wymaga nowego podejścia, które ograniczy negatywne skutki dla budżetu PFRON.

Ad 1. Odpowiednio długie vacatio legis jest warunkiem przystosowania się firm do nowych zasad.

Niezbędne jest rozłożenie zmian w czasie, tak aby pracodawcy mogli się do nich przygotować, z uwagi na podpisywane długoterminowe kontrakty. W przeciwnym razie grozi to bankructwem dużej części pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne lub co najmniej ich trudnościami finansowymi. Przewidywalność i planowanie z dużym wyprzedzeniem zmian mających wpływ na finansowanie przedsiębiorstw uchroni je od kłopotów finansowych, utraty płynności, a tym samym pozwoli dokonać zmiany systemu w sposób płynny i skuteczny. Działania szokowe przyniosą skutki przeciwne do oczekiwanych, wytworzą bardzo dużą armię bezrobotnych, nie mających szans na zatrudnienie na rynku pracy, których trzeba będzie finansować z pomocy społecznej. Tak więc ratując PFRON obciążymy jednocześnie fundusz pomocy społecznej.
Złym przykładem regulacji jest art. 1 pkt. 10 lit. b projektu, który w okresie trzech miesięcy od ogłoszenia ustawy pozbawia dofinansowania miesięcznego pracowników zaliczonych do umiarkowanego lub lekkiego stopnia niepełnosprawności, którzy mają ustalone prawo do emerytury.

Ad 2. Konieczne jest określanie nowej roli jaką odgrywać mają zakłady pracy chronionej, a ograniczenie ich uprzywilejowanej pozycji musi opierać się na przejrzystych zasadach.

Po wejściu w życie przepisu o zmianie definicji zakładów pracy chronionej, będą one miały czas do 30 czerwca 2012 roku na odpowiednie zwiększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Lewiatan uważa jednak, że podwyższenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych dla osiągnięcia statusu zpch z 40 do 50 proc. preferuje duże firmy. Jednocześnie zmusza pracodawców posiadających status zpch do zwiększenia w krótkim czasie wskaźnika o 10 proc., co może okazać się niewykonalne. Niekonsekwencją jest również obniżenie dofinansowania dla osób z lekkim stopniem niesprawności z jednoczesnym zmuszaniem pracodawców do zwiększenia poziomu ich zatrudnienia o 10 proc..( art.28 ust.1 lit. a )

Projekt nie przewiduje całkowitego zniesienia ulg podatkowych dla zpch, a zawężenie liczby podmiotów do tego uprawnionych (do tych którzy zatrudniają co najmniej 30 proc. niewidomych lub psychicznie chorych, albo upośledzonych umysłowo zaliczonych do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności). Zmiany mają wejść w życie 1 stycznia 2011 roku. Zdaniem Lewiatana system ulg i preferencji jest bardzo kosztownym rozwiązaniem, które rodzić może wiele nieprawidłowości, dlatego wsparcie koncentrować należy na dofinansowaniu zatrudnienia.

Zwiększono też wymiar kwot przekazywanych przez zpch do PFRON z tytułu zaliczek na PIT (dotychczas 90 proc. szło na ZFRON, 10 proc. na PFRON - nowelizacja przewiduje przekazywanie 50/50). Zmiana wchodzi w życie od 1 stycznia 2011 roku. Możliwa jest korekta tego systemu

Ad 3. Być może zwalnianie firm z opłat na PFRON wymaga nowego podejścia, które ograniczy negatywne skutki dla budżetu PFRON.

Warto rozważyć, czy przekroczenie progu 6 proc. powinno skutkować od razu możliwością refundacji dla wszystkich zatrudnionych niepełnosprawnych, czy też refundacja powinna dotyczyć tylko tych zatrudnionych powyżej 6 proc. Lewiatan uważa, że zwolnienie z opłat na fundusz w przypadku osiągnięcia progu 6 proc. jest wystarczającą premią, a ograniczenie to pozwoli na dodatkowe oszczędności PFRON.

Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan