Komentarz do stanowiska Rady Ministrów do projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów

2010-12-20

Komentarz do stanowiska Rady Ministrów do projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług przedłożonego przez sejmową Komisję Nadzwyczajną „Przyjazne Państwo" do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji (druk sejmowy nr 3066).

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług przedłożony przez sejmową Komisję Nadzwyczajną „Przyjazne Państwo" do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji (druk sejmowy nr 3066), do którego odnosi się stanowisko Rady Ministrów, dotyczy systemu zwrotu podatku od towarów i usług osobom fizycznym niemającym stałego miejsca zamieszkania na terytorium Wspólnoty, zwanego również system tax free.

W komentowanym stanowisku Rady Ministrów (dalej: stanowisko RM) - negatywnym dla komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: komisyjny projekt ustawy) - użyto argumentacji sprzed kilku lat, która to argumentacja jak dotąd nie została poparta żadnymi merytorycznymi argumentami. Zasadność wprowadzenia proponowanych przez Komisję Nadzwyczajną „Przyjazne Państwo" zmian do ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: VAT) została dogłębnie przeanalizowana w trakcie dwóch lat prac Komisji Nadzwyczajnej „Przyjazne Państwo" przy udziale Biura Analiz Sejmowych oraz ekspertów z zakresu prawa podatkowego. Komisyjny projekt ustawy wychodzi naprzeciw oczekiwaniom rynku polskiego i osób podróżujących do naszego kraju, a ponadto jest zgodny z prawem UE, nie kolidując z przepisami polskiego prawa. Celem omawianego projektu ustawy jest przyczynienie się do wzrostu eksportu polskich towarów i zwiększenia atrakcyjności Polski dla podróżnych, obecnie chętniej dokonujących zakupów bez podatku VAT w innych krajach. Co więcej, instytucja zwrotu podatku od towarów i usług osobom fizycznym niemającym stałego miejsca zamieszkania na terytorium Wspólnoty, zwanych dalej „podróżnymi" jest co do zasady neutralna; sprzedaż w systemie tax free, zgodnie z prawem wspólnotowym, podlega zwolnieniu z podatku VAT. Brak jest również interesu publicznego, uzasadniającego negatywne w stosunku do projektu ustawy stanowisko Rady Ministrów.

Obecny stan prawny, z niewielkimi zmianami technicznymi wprowadzonymi po akcesji Polski do Unii Europejskiej, obowiązuje od ponad 11 lat i nie realizuje wymogów dyrektywy 2006/112/WE, które to wymogi w kwestii tax free odnoszą się do podróżnego, a nie do sprzedawców czy podmiotów pośredniczących. Ponadto obowiązujący stan prawny nie uwzględnia znacznego wzrostu liczby odwiedzających Polskę turystów, którzy oczekują standardów przynajmniej zbliżonych do istniejących w innych krajach europejskich. Obecne przepisy blokują rozwój usługi tax free w Polsce, uniemożliwiając sprzedawcom korzystanie z profesjonalnego wsparcia i czyniąc Polskę niechlubnym wyjątkiem wśród krajów UE (poza UE również nie znajdujemy tak absurdalnych ograniczeń dla usługi tax free).

Komentarz do poszczególnych propozycji przepisów zawartych w komisyjnym projekcie ustawy.

1. Możliwość dokonywania zwrotu podatku podróżnym również w formie bezgotówkowej - art. 1 pkt 1 lit. a/ komisyjnego projektu ustawy.

Nie możemy się zgodzić argumentacją zawartą w punkcie 2 stanowiska RM, jakoby propozycja zawarta w art. 1 pkt 1 lit. a/ komisyjnego projektu ustawy dotycząca możliwości dokonywania zwrotu podatku podróżnym w formie bezgotówkowej była niepełna, gdyż nie reguluje w sposób kompleksowy przedmiotowej kwestii.

W ocenie Rady Podatkowej PKPP Lewiatan proponowana w art. 1 pkt 1 lit. a/ komisyjnego projektu ustawy zmiana brzmienia art. 127 ust. 5 ustawy o Vat faktycznie oznaczałaby, że zwrot podatku może być dokonywany przez sprzedawców oraz przez podmioty pośredniczące bez narzucania w drodze ustawy formy wypłaty, czasu i miejsca jej dokonania. Powołanie się w art. 1 pkt 1 lit. a/ komisyjnego projektu ustawy na przepisy ustawy - Prawo Bankowe zostało zaakceptowane przez Biuro Analiz Sejmowych w toku prac nad tym projektem jako element podkreślający konieczność zgodności rozliczeń z obowiązującym prawem. W naszej ocenie odwołanie się do ustawy - Prawo bankowe w komisyjnym projekcie ustawy nie było konieczne dla realizacji celu zmiany, gdyż formy i terminy rozliczeń między podróżnym i sprzedawcą (również wtedy, gdy sprzedawca korzysta z usług pośrednika) powinny wynikać z wyboru podróżnego i dostępności poszczególnych form wypłat u sprzedawcy czy innego podmiotu dokonującego wypłaty, a nie z ustawy o Vat. Co więcej, każda operacja płatnicza w obrocie gospodarczym jest dokumentowana przez dokonujący ją podmiot zgodnie z odrębnymi przepisami.

2. Zmiany warunków, których spełnienie jest konieczne przez podmioty dokonujące zwrotu podatku Vat podróżnym - art. 1 pkt 1 lit. b/ komisyjnego projektu ustawy.

Zaproponowane w art. 1 pkt 1 lit. b/ komisyjnego projektu ustawy zmiany art. 127 ust. 8 ustawy o Vat mają na celu zniesienie obowiązku uzyskiwania zaświadczenia Ministra Finansów uprawniającego do prowadzenia działalności w charakterze pośrednika w zwrocie podatku Vat podróżnym. Konieczne jest umożliwienie prowadzenia działalności w charakterze pośrednika w sposób zgodny z zasadami gospodarki wolnorynkowej, jak to jest praktykowane w innych krajach europejskich.

Aktualnie obowiązujący tryb wydawania przez Ministra Finansów zaświadczenia uprawniającego do prowadzenia działalności w charakterze pośrednika w zwrocie podatku Vat podróżnym, sprowadza się do tego, że faktycznie podmioty prowadzące działalność w tym charakterze muszą ubiegać się o równoległe w czasie zaświadczenia bez możliwości zaplanowania działalności na dłużej niż kilka miesięcy. Zaświadczenia wydawane są na nie dłużej niż rok, co jest związane z ponoszeniem dodatkowych kosztów przez tych przedsiębiorców. Ponadto omawiane zaświadczenie Ministra Finansów faktycznie ma charakter nieuprawnionej koncesji, łamiąc konstytucyjną zasadę równości wobec prawa oraz swobody działalności gospodarczej. Zaświadczenie jest wydawane z terminem ważności do określonego dnia, co już samo w sobie budzi kontrowersje, gdyż specyfika usługi tax free i jej wysoki stopień specjalizacji wyklucza możliwość jej zawieszania czy zatrzymywania i wznawiania przez ten sam podmiot. Prowadzenie działalności w charakterze pośrednika w zwrocie podatku Vat podróżnym w obecnym stanie prawnym jest obciążone nieuzasadnionym ryzykiem (również w sytuacjach niezawinionych przez podmiot prowadzący tę działalność) i potencjalnymi sankcjami niespotykanymi w żadnej innej działalności gospodarczej.

Wbrew stanowisku RM (pkt 1) nie ma żadnego związku między ustawowymi warunkami, jakie podmiot prowadzący działalność w charakterze pośrednika w zwrocie podatku Vat podróżnym musi spełnić a jego wiarygodnością czy poziomem jakości świadczonych usług. Rola firmy pośredniczącej w systemie zwrotu podatku jest rolą pomocniczą dla sprzedawcy i podróżnego, a wsparcie ze strony firmy pośredniczącej zwiększa bezpieczeństwo i jakość usługi tax free, jak również jej dostępność i wiarygodność.

Pozostawienie przepisów art. 127 ust. 8 ustawy o Vat w obecnie obowiązującym brzmieniu i związana z tym konieczność pozyskiwania zaświadczenia Ministra Finansów, poprzedzona złożeniem przez pośrednika wielu innych zaświadczeń, byłoby sprzeczne z kierunkiem zmian odzwierciedlonym w tzw. ustawie deregulacyjnej i niezgodne z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej.

3. Możliwość zastosowania stawki 0% również do dostawy towarów, od których podróżny nabył jedynie prawo do uzyskania zwrotu podatku - art. 1 pkt 2 lit. a/ komisyjnego projektu ustawy.

Propozycja zmiany art. 129 ust. 1 ustawy o Vat (zawarta w art. 1 pkt 2 lit. a/ komisyjnego projektu ustawy) związana jest bezpośrednio ze zmianą art. 127 ust. 5 ustawy o Vat. Konieczność uniezależnienia prawa do zastosowania stawki 0% przez sprzedawcę (pośrednik w żadnym wypadku nie stosuje stawki 0% - sprzedaż tax free zawsze jest sprzedażą sprzedawcy) od faktu dokonania wypłaty podatku podróżnemu wynika wprost ze specyfiki wypłat innych niż gotówkowe. Z punktu widzenia nabycia prawa do zastosowania stawki 0% przez sprzedawcę kluczowe winno być uzyskanie przez niego dokumentu zwrotu podatku podróżnym, który został przez tego sprzedawcę uprzednio wystawiony zgodnie z wymogami prawa i na którym udokumentowano dokonanie wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty w wyznaczonym ustawowo terminie. W obecnym stanie prawnym sprzedawca może zastosować stawkę 0% niezależnie od tego, czy zapłacił odliczony podatek firmie pośredniczącej, więc zmiana ma charakter porzadkujący i ujednolicający system. Rzetelność rozliczeń to jeden z elementów, który faktycznie wpływa na wiarygodność podmiotów uczestniczących w zwrocie podatku podróżnym i nie jest to element specyficzny dla tej działalności. Wiarygodność podmiotów gospodarczych jest najskuteczniej weryfikowana przez rynek.

4. Dziesięciomiesięczny termin dokonania przez podatnika korekty podatku należnego lub obniżenie kwoty podatku należnego od dostawy w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał imienny dokument art. 1 pkt 2 lit. b/ komisyjnego projektu ustawy.

Proponowana w art. 1 pkt 2 lit. b/ komisyjnego projektu ustawy zmiana dotyczy zmiany ust. 2 art. 129 ustawy o Vat i polega na dopuszczeniu możliwości zastosowania stawki 0% w drodze korekty deklaracji podatkowej za okres dokonania sprzedaży jak i w bieżącej deklaracji oraz wydłużenie tego uprawnienia z 6 do 10 miesięcy.

Zawarte w punkcie 4 stanowiska RM argumenty są chybione, gdyż rozwiązanie zaproponowane w art. 1 pkt 2 lit. b/ komisyjnego projektu, podróżny miałby więcej czasu na zwrócenie się do sprzedawcy lub firmy pośredniczącej po wypłatę; zwłaszcza w przypadku zakupów na małe kwoty podróżni chętnie odzyskują podatek przy okazji ponownej wizyty w kraju europejskim, dokonujac kolejnych zakupów. To wymaga jednak dłuższego terminu ważności dokumentu oraz swobody w wyborze formy i terminu odbioru podatku. Proponowane w art. 1 pkt 2 lit. b/ komisyjnego projektu ustawy rozwiązanie ułatwiłoby również pracę służb księgowych sprzedawcy i zwiększyło przejrzystość rozliczeń podatkowych, zwłaszcza w przypadku deklaracji kwartalnych

5. Zmiana wzoru do imiennego dokumentu będącego podstawą do zwrotu podatku od towarów i usług podróżnym (dokument tax free) .

Skuteczne wprowadzenie proponowanych zmian wymaga zmiany wzoru dokumentu tax free (Załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie określenia wzorów: znaku informującego podróżnych o możliwości zakupu w punktach sprzedaży towarów, od których przysługuje zwrot podatku od towarów i usług, imiennego dokumentu będącego podstawą do dokonania zwrotu podatku podróżnym oraz stempla potwierdzającego wywóz poza terytorium Wspólnoty), który w swojej archaicznej formie powoduje utrudnienia w realizacji usługi, jest przedmiotem sprzecznych interpretacji i orzeczeń i nie uwzględnia dostępnych rozwiązań technicznych. Archaiczna forma tego dokumentu wynika z faktu, że był on niegdyś (podobnie jak faktura Vat) kupowany jako druk i wypełniany ręcznie, co stanowi całkowity anachronizm.

W ocenie Rady Podatkowej PKPP Lewiatan dokument tax free nie powinien mieć jednego, narzuconego rozporządzeniem wzoru, a jedynie wykaz wymogów co do minimalnego zakresu informacji pozwalających na skuteczne przeprowadzenie transakcji tax free i jej weryfikację, podobnie jak obecnie na fakturze VAT (bez obowiązkowego wpisywania numerów PKWiU, z dowolną liczbą pozycji itd). Narzucenie jednego druku nie pozwala na wykorzystanie nowoczesnych rozwiązań informatycznych, wprowadzanie nowoczesnych zabezpieczeń systemu przed nadużyciami, szybką weryfikację transakcji i rozróżnienie dokumentów wystawianych przez różne podmioty, w różnych systemach wypłat.

W obowiązującym wzorze dokumentu tax free nadal widnieje 22 % stawka Vat oraz kolumna, w której należy podać statystyczny symbol towaru (PKWiU), co jest sprzeczne z ostatnio uchwalonymi przepisami o zmianie ustawy o podatku Vat.

Na zakończenie apelujemy o wprowadzenie proponowanych w komisyjnym projekcie ustawy zmian w trybie możliwie najszybszym. Zwłaszcza w sytuacji umocnienia się złotego w stosunku do innych walut każda forma uatrakcyjnienia zakupów w Polsce korzystnie wpłynie na sytuację polskiego eksportu.

Rada Podatkowa PKPP Lewiatan