Polskie regiony o polityce spójności w piątą rocznicę przystąpienia Polski do UE
2009-11-13
4 listopada 2009 odbyła się konferencja “Polityka Spójności - dziś i jutro”, zorganizowana z okazji 5-tej rocznicy akcesji Polski do Unii Europejskiej. Spotkanie to, nad którym patronat objęła Komisja Europejska, przygotowana została przez biura polskich regionów w Brukseli oraz Stałe Przedstawicielstwo RP przy Unii Europejskiej w Brukseli.
Dyskusja panelowa zgromadziła licznych ekspertów, polityków i decydentów z instytucji unijnych, organizacji międzynarodowych oraz państw członkowskich UE. Rozmowy na temat polityki spójności prowadzone były w kontekście:• kryzysu gospodarczego (udział polityki spójności w przezwyciężaniu skutków kryzysu; wpływ kryzysu na kształt polityki spójności po roku 2013);
• wyzwań globalnych (skuteczność polityki spójności w realiach postępującego procesu globalizacji, zmian demograficznych, zmiany klimatu oraz bezpieczeństwa energetycznego);
• beneficjentów środków z funduszy spójności (kryteria selekcji regionów, do których kierowane są środki finansowe);
• zasady proporcjonalności i subsydiarności (zasadność obciążeń administracyjnych, skomplikowanych regulacji i kontroli finansowych na szczeblu unijnym a potrzeba przekazywania kompetencji na szczebel krajowy).
Otwierając panel dyskusyjny, eurodeputowany Jan Olbrycht przyznał, że dyskusja nad polityką spójności jest dziś zupełnie inna od tej sprzed roku, gdy rozmiary rozpoczynającego się wówczas kryzysu finansowego nie były jeszcze znane. Uczestnicy spotkania zauważyli, że zasadność utrzymywania polityki spójności jest dziś coraz częściej kwestionowana, przede wszystkim w państwach, które więcej do unijnego budżetu wpłacają niż z niego otrzymują, w szczególności w obliczu ich narastającego długu publicznego. Dyskutanci wyrazili niepokój, że w związku z toczącą się debatą na temat przyszłego budżetu unijnego, istnienie polityki spójności jako jednego z najważniejszych instrumentów unijnych jest zagrożone. Zdaniem Kirka Ahnera, dyrektora generalnego DG Regio (Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej) niezbędne jest opracowanie narzędzi ewaluacyjnych polityki spójności, w celu sprawniejszego informowania decydentów o jej efektach i skuteczności. W podobnym tonie wypowiadał się dyrektor generalny włoskiego ministerstwa finansów Fabrizio Barca, autor raportu nt. reformy polityki spójności. Podkreślał on, że polityka ta nie jest, wbrew pojawiającym się opiniom, jedynie „funduszem wyrównawczym”, lecz ważnym narzędziem rozwoju, który nie może zostać zastąpiony instrumentem o innym charakterze.
Wśród uczestników debaty dominowało przekonanie, że polityka spójności powinna być zreformowana, lecz nie zmarginalizowana. Wśród oczekiwań odnośnie przyszłej reformy tej polityki, wymieniano m.in.:
• zmniejszenie barier biurokratycznych i łatwiejsze mechanizmy finansowania,
• utrzymanie terytorialnego wymiaru polityki,
• koncentrację środków na kluczowych priorytetach (innowacyjność, „zielone technologie”, budowanie konkurencyjności regionów),
• większy nacisk na rezultaty wykonanych projektów – informacje o nich powinny być komunikowane nie tylko do Komisji Europejskiej, ale i do innych regionów,
• utrzymanie kluczowej pozycji wśród innych polityk europejskich.
Podkreślone zostało znaczenie polityki spójności w wychodzeniu naprzeciw aktualnym wyzwaniom globalnym. Zauważono, że ok. 2/3 projektów realizowanych w Polsce przy pomocy funduszy spójności realizuje cele związane z podnoszeniem poziomu innowacyjności i przedsiębiorczości. Na projekty przyczyniające się do walki ze zmianami klimatu zaangażowano natomiast ok. 20% środków tych funduszy wykorzystywanych w Polsce.
Argumentowano, że utrzymanie polityki spójności leży w interesie wszystkich państw UE, a nie tylko bezpośrednich beneficjentów środków finansowych dostępnych w ramach tego instrumentu. Minister rozwoju regionalnego Elżbieta Bieńkowska przytoczyła badania ministerstwa, według których każde 1 euro brutto wydane w ramach z polityki spójności w Polsce, to 25 centów dla krajów zachodnich UE w postaci dodatkowego eksportu do Polski usług lub towarów. Minister zapewniła również o poparciu polskiego rządu dla utrzymania istotnego znaczenia polityki spójności w UE po roku 2013.
