Czy przedsiębiorstwa widzą szanse na rozwój?

2009-12-03

Po 9 miesiącach 2009 r. przedsiębiorstwa zatrudniające minimum 50 osób zarobiły netto tylko o 3,6 mld zł mniej niż w tym samym okresie 2009 r. W opinii PKPP Lewiatan zysk netto na koniec 2009 r. będzie wyższy niż w 2008 r. To nie znaczy, że kryzys nie dotknął polskiego sektora przedsiębiorstw, a także ich pracowników.

Wydaje się, że to co najgorsze przedsiębiorstwa mają za sobą, bowiem negatywne tendencje wyhamowały. Przychody ze sprzedaży co prawda wzrosły w ciągu 9 miesięcy 2009 r. tylko o 1,1 proc., i towarzyszył im szybszy wzrost kosztów (o 1,6 proc.), jednak rentowność sprzedaży, jak na osłabienie gospodarcze, była ciągle na dobrym poziomie. Istotna dla oceny tego, co się wydarzyło jest struktura wzrostu kosztów, ponieważ była ona zupełnie inna niż w okresie poprzedniego osłabienia gospodarczego w latach 2001-2002. Teraz szybciej niż koszty ogółem rosną koszty wynagrodzeń, bowiem ich udział w kosztach rodzajowych ogółem wzrósł o 0,6 pp. Oznacza to, że przedsiębiorstwa nie próbowały amortyzować skutków kryzysu obniżaniem zatrudnienia i wynagrodzeń. W latach 2001-2002 był to główny instrument osłabiania skutków kryzysu.

Skąd ta zmiana. Przyczyn jest kilka, ale najważniejsze w opinii PKPP Lewiatan wiążą się ze zmianami strukturalnymi w polskiej gospodarce, które dokonały się w ciągu ostatnich lat. W coraz większym stopniu najważniejszym zasobem w przedsiębiorstwach staje się kapitał ludzki. Nawet w czasie osłabienia gospodarczego firmy inwestują w pracowników. Pomagają im w tym oczywiście fundusze unijne, ale aby je wykorzystywać potrzebna jest świadomość potrzeby podnoszenia wiedzy i kwalifikacji pracowników. A taka świadomość w polskich firmach już jest. To ważne, bo na starcie do ożywienia gospodarczego przedsiębiorstwa będą znaczeni lepiej przygotowane.

Po 9 miesiącach 2009 r. przedsiębiorstwa 50 zarobiły netto tylko o 3,6 mld zł mniej niż w tym samym okresie 2009 r. (60 mld zł). W opinii PKPP Lewiatan zysk netto na koniec 2009 r. będzie wyższy niż w 2008 r. To nie znaczy, że kryzys nie dotknął polskiego sektora przedsiębiorstw, a także ich pracowników. Co prawda odsetek firm, które ponoszą starty netto wzrósł nieznacznie – do 27,5% z 26,5% na koniec września 2009 r., jednak wartość strat netto w tych firmach jest o prawie 50% wyższa. Widać wyraźnie, że firmy, które wykorzystały dobrą koniunkturę do rozwoju, inwestowały w zmiany poprawiające ich efektywność, poradziły sobie z kryzysem. Natomiast te, które także w okresie wysokiego wzrostu gospodarczego nie radziły sobie, osiągały słabe wyniki finansowe, dzisiaj znajdują się w bardzo złej sytuacji. Osłabienie gospodarcze dokonało głębokiej polaryzacji przedsiębiorstw, było „testem prawdy”. Część firm z nim sobie nie poradziła. Trzeba się liczyć z tym, że znikną one z rynku, bowiem ożywienie gospodarcze postawi im znacznie większe wymagania niż kryzys.

Lewiatan w listopadzie br. przeprowadził badanie, w którym zapytała swoich członków jak będzie wyglądał w ich firmach cały rok 2009 i co wydarzy się w nich w 2010 r.

Wyniki tego badania potwierdzają, że polskie przedsiębiorstwa poradziły sobie z osłabieniem gospodarczym. A ich oczekiwania dotyczące 2010 r. wskazują, że są także gotowe do konkurencji, gdy przyjdzie ożywienie koniunktury.
Badanie ankietowe przeprowadzono wśród uczestników spotkania władz i członków PKPP Lewiatan (N=48). W badanej próbie reprezentowane były przedsiębiorstwa mikro, małe, średnie, duże i bardzo duże, z różnych branż.

Analizując wyniki badania należy zwrócić uwagę na duży optymizm badanych przedsiębiorców dotyczący obecnej i przyszłej sytuacji ich firm. Pomimo trwającego osłabienia gospodarczego ponad 56% badanych przedsiębiorców przewiduje wzrost przychodów ze sprzedaży w 2009 roku, aż 84% oczekuje wzrostu w roku 2010. Z tego w 2010 roku aż 47% ankietowanych przewiduje wzrost przychodów ze sprzedaży większy niż 10%. Wraz ze wzrostem przychodów przedsiębiorcy przewidują także wzrost zysków, chociaż są tutaj bardziej ostrożni. 44% badanych przedsiębiorców przewiduje wzrost zysków w 2009 r. (spadek zysków przewiduje 32%) oraz 73% w roku 2010 (spadek zysków – już tylko 14%).

Z podobnym optymizmem badani przewidują wzrost eksportu, wynagrodzeń oraz inwestycji we własnych firmach. Przewidywany wzrost wynagrodzeń i inwestycji w roku 2010 jest wyraźny (ponad 63% badanych przedsiębiorców przewiduje wzrost obu tych wartości; jednak zdecydowana większość z nich przewiduje ich wzrost poniżej 10%).

Badani przedsiębiorcy oczekują też, że w najbliższych dwóch latach zadłużenie z tytułu kredytów będzie utrzymywało się na mniej więcej tym samym poziomie, choć w roku 2010 większa liczba ankietowanych (w porównaniu do roku 2009) oczekuje wzrostu ich wartości.

Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
Warszawa, 3 grudnia 2009 r.