Migracja, mobilność, elastyczność – nowy model rynku pracy
2007-02-28
Jesteśmy świadkami widocznych zmian na polskim rynku pracy. Z jednej strony mamy wciąż wysoką stopę bezrobocia, z drugiej - rozwijającym się dzięki dobrej koniunkturze firmom coraz trudniej znaleźć odpowiednich pracowników. Czy z tego zaklętego kręgu jest jakieś wyjście? Tematem nie schodzącym z pierwszych stron gazet jest emigracja zarobkowa Polaków i pogłębiający się deficyt wykwalifikowanych pracowników.
Nakładają się na to utrwalone w ostatnich latach problemy - strukturalne niedopasowanie, wady systemu edukacji zawodowej i nieefektywny system kształcenia ustawicznego, rosnące pozapłacowe koszty pracy oraz relatywnie niskie płace w niektórych branżach. Brakuje także sprawnego instytucjonalnego systemu obsługi polskiego rynku pracy oraz rozwiniętego na odpowiednim poziomie zarządzania zasobami ludzkimi.
Zewsząd słychać narzekania. Brakuje jednak diagnozy problemu i konstruktywnej debaty publicznej. Dlatego Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan oraz firma doradcza KPMG zorganizowały 28 lutego br. konferencję pt. “Migracja, mobilność, elastyczność – nowy model rynku pracy”, podczas której zaprezentowany został przygotowany przez KPMG raport “Migracja pracowników – szanse czy zagrożenia”. Raport ten oraz dotychczasowe analizy PKPP Lewiatan mają być tłem dla dyskusji z udziałem przedstawicieli rządu, samorządu, biznesu, uczelni i mediów.
Podejmiemy próbę odpowiedzi na pytania:
• Czy postępująca emigracja Polaków jest zjawiskiem niepokojącym?
• Jakie działania powinny zostać podjęte przez rząd i samorządy, by zlikwidować deficyt rak do pracy w niektórych branżach?
• Jak zmiany na rynku pracy wpływają na strategię przedsiębiorstw w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi?
Diagnoza rynku pracy
W ocenie Lewiatana poprawiająca się sytuacja na rynku pracy (zmniejszanie bezrobocia, a także wzrost zatrudnienia) odsłania i wyostrza wszystkie cechy strukturalnego bezrobocia:
• niską jakość zasobów ze względu na kwalifikacje
• niską mobilność przestrzenną i zawodową
• swoistą nieopłacalność zmieniania statusu bezrobotnego ze względu na jako taki dostęp do dochodów z transferów społecznych i/lub z „szarej strefy”
• wysoką skalę bezrobocia kobiet i ich bierności – z powodu charakteru wzrostu gospodarczego i struktury gospodarki (relatywnie mała rola usług i stosunkowo mały przyrost miejsc pracy w usługach).
Mocno uwidaczniają się zatem różnego rodzaju niedopasowania na rynku pracy: podaży i popytu w określonym czasie i określonych miejscach (słaby system pośrednictwa pracy, niska elastyczność systemu szkoleń i edukacji dorosłych, brak warunków dla mobilności przestrzennej – sytuacja na rynku mieszkaniowym, niedopasowanie oczekiwań płacowych i możliwości pracodawców przy określonych kosztach pracy, w tym skali klina podatkowego itp.) oraz niesprawność polskiego rynku pracy, a już na pewno brak sprawności i efektywności Aktywnej Polityki Rynku Pracy (APRP).
Widoczne są również różnego rodzaju strategie dostosowawcze polskich pracowników, bezrobotnych i gospodarstw domowych: gotowość do pracy sezonowej, udział w pracy „na czarno”, migracja, presja płacowa odnosząca się m.in. do punktu referencyjnego, jaki tworzą dochody czasowych migrantów. Do maksimum wykorzystywane są również uwarunkowania instytucjonalne: względna łatwość uzyskiwania renty lub wcześniejszej emerytury czy dostęp do statusu bezrobotnego w celu korzystania z systemu ochrony zdrowia i zasiłków z pomocy społecznej. W tym kontekście strategie dostosowawcze pracodawców są o wiele słabsze.
Wnioski z raportu KPMG
W przygotowanym na konferencję raporcie KPMG dokonało analizy nowych zjawisk na rynku pracy. Zbadano między innymi, jak bardzo odczuwalna dla największych przedsiębiorstw w Polsce jest migracja pracowników, jaki ma wpływ na działalność firm oraz jak zmienia ich podejście do zarządzania pracownikami.
Najważniejsze wnioski raportu to:
• Połowie badanych firm brakuje pracowników – firmy uznały zjawisko migracji jako zagrożenie dla rozwoju przedsiębiorstw.
• Pracodawcom najbardziej brakuje pracowników z wykształceniem wyższym i średnim kierunkowym. Powód – wyjazd pracowników za granicę.
• Ponad 70% respondentów wskazało, że najbardziej poszukiwani są informatycy, finansiści, logistycy i inni specjaliści. Brakuje także pracowników w konkretnych zawodach – ślusarz, elektryk, robotnik budowlany.
• Pracodawcy często przegrywają z zagranicznymi ofertami pracy. Kandydatów przekonują do wyjazdu lepsze zarobki, pespektywy rozwoju oraz praca w środowisku międzynarodowym.
• Rośnie rola działów zarządzania zasobami ludzkimi. Wynika to ze zwiększonej świadomości kosztów i utraconych szans związanych z brakiem pracowników.
• Co czwarta firma już dostrzega koszty związane z brakiem pracowników i łączy je z niewykorzystanymi możliwościami rynkowymi oraz konkretnymi stratami finansowymi.
• 32% badanych firm postrzega osoby z doświadczeniem zagranicznym jako bardziej atrakcyjne na rynku pracy.
Potrzebne działania rządu
• Obniżenie kosztów pracy.
• Regulacje dotyczące wynagrodzeń.
• Wsparcie absolwentów przy podejmowaniu pierwszej pracy.
• Dostosowania prawa oraz systemu edukacyjnego do aktualnych potrzeb rynku pracy.
Migracja – szanse czy zagrożenia?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Krótkoterminowo obserwujemy więcej efektów negatywnych (brak pracowników, wzrost wynagrodzeń nie powiązany ze wzrostem wydajności pracy, rozdzielenie rodzin). Jednak długoterminowo można spodziewać się wystąpienia efektów pozytywnych (spadek bezrobocia, wzrost poziomu wynagrodzeń, łatwiejszy dostęp do rynku pracy). Emigracja będzie korzystna dla Polski, jeśli osoby wyjeżdżające zechcą wracać do kraju. Aby tak się stało, niezbędne są zmiany w prawie (obniżenie podatków, kosztów pracy) oraz takie działania instytucji państwa, które będą podtrzymywać i wzmacniać więzi emigrantów z Polską.
Pobierz - raport KPMG "MIgracja - szansa czy zagrożenie?"
Zewsząd słychać narzekania. Brakuje jednak diagnozy problemu i konstruktywnej debaty publicznej. Dlatego Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan oraz firma doradcza KPMG zorganizowały 28 lutego br. konferencję pt. “Migracja, mobilność, elastyczność – nowy model rynku pracy”, podczas której zaprezentowany został przygotowany przez KPMG raport “Migracja pracowników – szanse czy zagrożenia”. Raport ten oraz dotychczasowe analizy PKPP Lewiatan mają być tłem dla dyskusji z udziałem przedstawicieli rządu, samorządu, biznesu, uczelni i mediów.
Podejmiemy próbę odpowiedzi na pytania:
• Czy postępująca emigracja Polaków jest zjawiskiem niepokojącym?
• Jakie działania powinny zostać podjęte przez rząd i samorządy, by zlikwidować deficyt rak do pracy w niektórych branżach?
• Jak zmiany na rynku pracy wpływają na strategię przedsiębiorstw w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi?
Diagnoza rynku pracy
W ocenie Lewiatana poprawiająca się sytuacja na rynku pracy (zmniejszanie bezrobocia, a także wzrost zatrudnienia) odsłania i wyostrza wszystkie cechy strukturalnego bezrobocia:
• niską jakość zasobów ze względu na kwalifikacje
• niską mobilność przestrzenną i zawodową
• swoistą nieopłacalność zmieniania statusu bezrobotnego ze względu na jako taki dostęp do dochodów z transferów społecznych i/lub z „szarej strefy”
• wysoką skalę bezrobocia kobiet i ich bierności – z powodu charakteru wzrostu gospodarczego i struktury gospodarki (relatywnie mała rola usług i stosunkowo mały przyrost miejsc pracy w usługach).
Mocno uwidaczniają się zatem różnego rodzaju niedopasowania na rynku pracy: podaży i popytu w określonym czasie i określonych miejscach (słaby system pośrednictwa pracy, niska elastyczność systemu szkoleń i edukacji dorosłych, brak warunków dla mobilności przestrzennej – sytuacja na rynku mieszkaniowym, niedopasowanie oczekiwań płacowych i możliwości pracodawców przy określonych kosztach pracy, w tym skali klina podatkowego itp.) oraz niesprawność polskiego rynku pracy, a już na pewno brak sprawności i efektywności Aktywnej Polityki Rynku Pracy (APRP).
Widoczne są również różnego rodzaju strategie dostosowawcze polskich pracowników, bezrobotnych i gospodarstw domowych: gotowość do pracy sezonowej, udział w pracy „na czarno”, migracja, presja płacowa odnosząca się m.in. do punktu referencyjnego, jaki tworzą dochody czasowych migrantów. Do maksimum wykorzystywane są również uwarunkowania instytucjonalne: względna łatwość uzyskiwania renty lub wcześniejszej emerytury czy dostęp do statusu bezrobotnego w celu korzystania z systemu ochrony zdrowia i zasiłków z pomocy społecznej. W tym kontekście strategie dostosowawcze pracodawców są o wiele słabsze.
Wnioski z raportu KPMG
W przygotowanym na konferencję raporcie KPMG dokonało analizy nowych zjawisk na rynku pracy. Zbadano między innymi, jak bardzo odczuwalna dla największych przedsiębiorstw w Polsce jest migracja pracowników, jaki ma wpływ na działalność firm oraz jak zmienia ich podejście do zarządzania pracownikami.
Najważniejsze wnioski raportu to:
• Połowie badanych firm brakuje pracowników – firmy uznały zjawisko migracji jako zagrożenie dla rozwoju przedsiębiorstw.
• Pracodawcom najbardziej brakuje pracowników z wykształceniem wyższym i średnim kierunkowym. Powód – wyjazd pracowników za granicę.
• Ponad 70% respondentów wskazało, że najbardziej poszukiwani są informatycy, finansiści, logistycy i inni specjaliści. Brakuje także pracowników w konkretnych zawodach – ślusarz, elektryk, robotnik budowlany.
• Pracodawcy często przegrywają z zagranicznymi ofertami pracy. Kandydatów przekonują do wyjazdu lepsze zarobki, pespektywy rozwoju oraz praca w środowisku międzynarodowym.
• Rośnie rola działów zarządzania zasobami ludzkimi. Wynika to ze zwiększonej świadomości kosztów i utraconych szans związanych z brakiem pracowników.
• Co czwarta firma już dostrzega koszty związane z brakiem pracowników i łączy je z niewykorzystanymi możliwościami rynkowymi oraz konkretnymi stratami finansowymi.
• 32% badanych firm postrzega osoby z doświadczeniem zagranicznym jako bardziej atrakcyjne na rynku pracy.
Potrzebne działania rządu
• Obniżenie kosztów pracy.
• Regulacje dotyczące wynagrodzeń.
• Wsparcie absolwentów przy podejmowaniu pierwszej pracy.
• Dostosowania prawa oraz systemu edukacyjnego do aktualnych potrzeb rynku pracy.
Migracja – szanse czy zagrożenia?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Krótkoterminowo obserwujemy więcej efektów negatywnych (brak pracowników, wzrost wynagrodzeń nie powiązany ze wzrostem wydajności pracy, rozdzielenie rodzin). Jednak długoterminowo można spodziewać się wystąpienia efektów pozytywnych (spadek bezrobocia, wzrost poziomu wynagrodzeń, łatwiejszy dostęp do rynku pracy). Emigracja będzie korzystna dla Polski, jeśli osoby wyjeżdżające zechcą wracać do kraju. Aby tak się stało, niezbędne są zmiany w prawie (obniżenie podatków, kosztów pracy) oraz takie działania instytucji państwa, które będą podtrzymywać i wzmacniać więzi emigrantów z Polską.
Pobierz - raport KPMG "MIgracja - szansa czy zagrożenie?"
