Supermarkety znowu w Sejmie

2006-10-26

Lewiatan jest zaniepokojony wznowieniem prac nad ustawą o sklepach wielkopowierzchniowych. Inicjatywa posłów Samoobrony, ograniczająca tworzenie w Polsce sklepów o powierzchni ponad 400 m2, jest szkodliwa społecznie.

Wnioskodawcy w uzasadnieniu stawiają tezę o negatywnych skutkach tworzenia sklepów wielkopowierzchniowych powodujących „potencjalne zagrożenie dla okolicznych małych i średnich sklepów, (…) mogących w efekcie doprowadzić do bankructwa” oraz o ich negatywnym wpływie na rynek pracy grożącym „utratą dziesiątek tysięcy miejsc pracy”. Autorzy projektu nie przytaczają jednak żadnych wyliczeń oraz danych źródłowych na poparcie swojego stanowiska. Tymczasem zatrudnienie w sektorze handlu utrzymuje się na ustabilizowanym poziomie a w sektorach wspierających handel wzrasta. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w handel, które w ciągu ostatnich 10 lat wyniosły około 9,5 miliardów dolarów przyczyniły się do zatrudniania około 60 tysięcy osób rocznie.

Wprowadzenie w życie ustawy o WOH ograniczy bez wątpienia zasadę wolności prowadzenia działalności gospodarczej - wartość chronioną przez art. 20 Konstytucji. Ograniczenie tej wartości jest dopuszczone tylko ze względu na ważny interes publiczny. Nie jest to jednak przypadek ustawy o WOH, której wprowadzenie w życie zagwarantowałoby korzyści jedynie grupie przedsiębiorców inwestujących w sieci sklepów drobnego formatu (np. Polska Sieć Handlowa Lewiatan) a nie ogółowi społeczeństwa. Tym bardziej że ustawa o WOH proponuje rozwiązania stanowiące ekonomiczną dyskryminację mieszkańców mniejszych gmin. Zakaz budowy obiektu handlowego o określonej powierzchni w gminach zamieszkałych przez odpowiednio nie więcej niż 15 tysięcy oraz 50 tysięcy mieszkańców uderzyłoby w najuboższych konsumentów. Obecnie połowa mieszkańców naszego kraju nie ma możliwości dokonywania zakupów w dużych sklepach ze względu odległość do pokonania. Jest to połowa biedniejsza, mieszkająca w małych miastach, w których supermarkety dopiero zaczynają się pojawiać. Tymczasem przeciętny koszyk artykułów pierwszej potrzeby jest w sieciach sklepów wielkopowierzchniowych tańszy o 9 procent niż w tradycyjnych sklepach. Dzięki zakupom w supermarkecie czteroosobowa rodzina może zaoszczędzić ponad 850 złotych rocznie (obliczenia Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową na podstawie danych GUS i badań GfK Polonia przeprowadzonych w 2004 roku).

Przedsiębiorcy ubiegający się o budowę sklepu powyżej 400 m2 byliby zmuszeni do szeregu czynności utrudniających działalność gospodarczą, np. sporządzenia analizy ekonomicznych i społecznych skutków utworzenia sklepu uwzględniającej lokalny układ komunikacyjny, lokalny rynek pracy, układ urbanistyczny czy wpływ na środowisko naturalne. Kolejną barierą byłoby wprowadzenie opłaty za wydanie stosownego zezwolenia na budowę obiektu handlowego w wysokości 25 zł za każdy metr kwadratowy projektowanej powierzchni sprzedaży, którą należałoby uiścić razem z wnioskiem o wydanie zezwolenia. Ustawa o WOH nie przewiduje zwrotu tej opłaty przedsiębiorcy w przypadku odmowy wydania zezwolenia.

Zdaniem PKPP Lewiatan nie ma racjonalnych przesłanek aby kwestie dotyczące trybu wydawania zezwoleń na utworzenie obiektów handlowych regulować w ustawie szczególnej. Obecnie reguluje je ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Stosowanie dotychczasowych rozwiązań równolegle z przepisami ustawy o WOH będzie w praktyce niezwykle trudne i nieracjonalne. Uważamy, że lokalizacja wszystkich obiektów budowlanych, w tym obiektów handlowych, powinna być uregulowana kompleksowo w jednej ustawie. Tworzenie odrębnych ustaw dla poszczególnych rodzajów obiektów rozbijałoby spójność planowania przestrzennego. Na rynek pracy, stan środowiska, bezpieczeństwo mieszkańców czy komunikację obiekty handlowe mają często mniejszy wpływ niż fabryki, zakłady utylizacji odpadów czy stadiony. Dlatego postulujemy aby ewentualne korekty kryteriów lokalizacji obiektów budowlanych wprowadzić przy okazji zapowiedzianej nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Ze względu na powyższe PKPP Lewiatan apeluje o odrzucenie projektu ustawy o wielkopowierzchniowych obiektach handlowych.