Uwagi PKPP do rządowego projektu nowelizacji ustawy Ordynacja podatkowa.

2002-04-23

Uwagi PKPP do rządowego projektu nowelizacji ustawy Ordynacja podatkowa.

Zmiany w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.

Przepisy Ordynacji podatkowej w dotychczasowym brzmieniu były i są dla
przedsiębiorców niezwykle uciążliwe. Powodują one, w powiązaniu z
niejasnymi, skomplikowanymi i często zmieniającymi się przepisami prawa
podatkowego materialnego, iż klimat dla prowadzenia działalności
gospodarczej w Polsce jest wyjątkowo niekorzystny. Niepewność
przedsiębiorców, wynikająca z zawiłości przepisów i trudności z prawidłową
ich interpretacją jest spotęgowana przez rozbieżności w stosowaniu prawa
podatkowego przez organy podatkowe oraz praktyką obciążania
przedsiębiorców negatywnymi skutkami interpretacji prawa wstecz, wbrew
podstawowej, w demokratycznym państwie prawa, zasadzie, iż prawo nie
działa wstecz (lex retro non agit). Powszechnym dziś zjawiskiem jest, iż
organy podatkowe w analogicznych sprawach wydają odmienne decyzje lub
zmieniają zdanie w tej samej sprawie. Zmienia się więc interpretacja
przepisów podatkowych, przy braku zmiany samych przepisów. Niestety, wbrew
podstawowym zasadom państwa prawa, takimi jak wspomniana zasada
niedziałania prawa wstecz, zasada ochrony praw nabytych czy zasada
zaufania do organów administracji publicznej, konsekwencjami powyższych
patologii obciążani są przedsiębiorcy. Dlatego też, Polska Konfederacja
Pracodawców Prywatnych z nadzieją przyjęła zapowiadane w pakiecie "Przede
wszystkim przedsiębiorczość" zmiany w Ordynacji podatkowej. Wiele, choć
nie wszystkie, z tych zapowiedzi znalazły swoje odzwierciedlenie w
projekcie ustawy nowelizującej Ordynację podatkową. Na pochwałę zasługują
przede wszystkim przyjęte rozwiązania wzmacniające pozycję podatnika w
postępowaniu podatkowym, takie jak:
ˇNie naliczanie odsetek za zwłokę w przypadku wszczęcia
postępowania podatkowego na podstawie ustaleń kontrolnych po upływie 3
miesięcy od dnia zakończenia kontroli,
ˇNie naliczanie odsetek za zwłokę w przypadku długotrwałości
postępowania podatkowego, jeżeli decyzja nie została wydana w terminie 3
miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, a opóźnienie w wydaniu decyzji
nie zostało spowodowane przez stronę,
ˇWprowadzenie obowiązku rozpatrywania zgłoszonych przez
kontrolowanego zastrzeżeń i zawiadamiania go o sposobie ich załatwienia,
ˇZobowiązanie organów podatkowych do czuwania, aby z powodu
nieznajomości przepisów strona postępowania podatkowego nie poniosła
szkody - przez nałożenie na organ obowiązku informowania (z urzędu) o
przepisach pozostających w związku z przedmiotem postępowania i udzielania
niezbędnych wyjaśnień,
ˇWydłużenie do 5 lat terminu do wnioskowania o stwierdzenie
nieważności decyzji,
ˇObowiązek pouczania kontrolowanego o jego prawach i obowiązkach w
momencie wszczęcia kontroli podatkowej.

Brak natomiast w projekcie dwóch rozwiązań z tego zakresu zapowiadanych w
pakiecie:
ˇOznaczenia terminu ważności upoważnienia do kontroli,
ˇUprawnienia organów podatkowych do określania wysokości ulg
podatkowych, które mogą być odliczane w latach następnych, jeżeli organ
stwierdzi, że wysokość ulg do odliczenia została zadeklarowana w
nieprawidłowej wysokości.

Pozytywnie należy ocenić natomiast ujednolicenie okresów przechowywania
dokumentacji podatkowej z okresami przedawnienia zobowiązań podatkowych
oraz zobowiązanie urzędu skarbowego do dokonania kontroli zeznania
podatkowego jeżeli z takim wnioskiem wystąpi podatnik - w przypadku gdy
brak zaległości podatkowych stanowi prawny warunek skorzystania z ulg
podatkowych. Zmiany te, obok wielu innych, mają charakter porządkujący.
Przyczynią się one do zwiększenia przejrzystości i spójności przepisów
Ordynacji.

Poważnym mankamentem projektu jest natomiast brak wyraźnego przepisu
mówiącego o tym, iż interpretacja prawa podatkowego nie może działać
wstecz (w projektowanym art. 12a § 1 mowa jedynie, iż interpretacja
przepisów prawa podatkowego nie może prowadzić do nakładania lub
poszerzania obowiązków podatkowych). Wyraźne brzmienie natomiast otrzymał,
co przyjmujemy aprobująco, przepis projektowanego art. 12b, zgodnie z
którym przepisy prawa podatkowego, co do zasady, mają zastosowanie do
zdarzeń zaistniałych po dniu wejścia ich w życie. Naszym zdaniem,
analogiczny przepis powinien dotyczyć interpretacji prawa podatkowego, aby
definitywnie zapobiec sytuacjom, w których przedsiębiorców obciąża się
wstecz konsekwencjami postępowania odmiennego niż w nowowydanej
interpretacji.