Biznes europejski o kierunkach rozwoju Unii Europejskiej

2021-09-29

W związku z toczącą się do połowy przyszłego roku Konferencją o Przyszłości Europy (COFE), BusinessEurope i federacje członkowskie pracują nad wkładem biznesu do dyskusji o kierunkach rozwoju Unii Europejskiej. Za przygotowanie projektu stanowiska odpowiada zespół zadaniowy ds. COFE, do którego mam przyjemność należeć.

Prace nad wkładem BusinessEurope, jako europejskiej federacji pracodawców i europejskiego partnera społecznego, zbiegły się z corocznym Orędziem o stanie Unii, wygłoszonym przez Przewodniczącą Komisji Europejskiej, 15 września w Strasburgu. Pomimo toczącego Europę kryzysu spowodowanego pandemią, usłyszeliśmy niewiele na temat działań na rzecz zwiększania konkurencyjności unijnej gospodarki i ochrony oraz pogłębiania jednolitego rynku. Za mało zostało powiedziane na temat unijnej polityki handlowej i relacji ze Stanami Zjednoczonymi. Ursula von der Leyen nie odniosła się także do relacji na linii UE-Rosja.

Rola Unii Europejskiej globalnie

Ambitna polityka handlowa jest kluczem do wzmocnienia globalnej roli Unii. W ramach coraz bardziej złożonych globalnych relacji handlowych, musimy dążyć do poprawy i pogłębienia relacji z naszym kluczowym partnerem - Stanami Zjednoczonymi, równocześnie równoważąc relacje z Chinami. Priorytetowe powinno być wdrożenie umowy z Wielką Brytanią. Konieczne jest także zreformowanie Światowej Organizacji Handlu, dostosowując ją do nowoczesnego świata, w którym mierzymy się z wyzwaniem podwójnej transformacji: zielonej i cyfrowej.

Europejska polityka handlowa to obszar, który powinien pozostawać w wyłącznej kompetencji UE, zgodnie z traktatami i orzeczeniami Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Ratyfikacja umów handlowych i inwestycyjnych, do których Komisja jest upoważniona przez państwa członkowskie, może i musi być dokonywana przez europejskich prawodawców i nie powinna być następnie opóźniana lub blokowana przez poszczególne państwa członkowskie. W przeciwnym razie ucierpi wiarygodność Europy, jako partnera w negocjacjach i zawieraniu umów na szczeblu międzynarodowym.

Silniejsza gospodarka, sprawiedliwość społeczna i miejsca pracy

W miarę wychodzenia z pandemii, konieczne będzie położenie większego nacisku na odbudowę europejskiej gospodarki, inwestowanie w czynniki wzrostu gospodarczego, w tym opracowywanie sposobów zaspokojenia potrzeb transformacji cyfrowej i zielonej, a także zwiększanie konkurencyjności UE. Dla polityków kluczowe staje się uniknięcie przedwczesnego wycofania środków wspierających przedsiębiorstwa i pracowników, dlatego zasadnicze znaczenie będzie miała pomoc państwom członkowskim w zapewnieniu stabilności ich finansów publicznych. Niezbędne jest szybkie wdrożenie unijnego instrumentu odbudowy Next Generation EU oraz dopilnowanie, aby wspierał on reformy modernizujące europejską gospodarkę, pobudzające jej wzrost i konkurencyjność.  

Jednolity Rynek jest największym osiągnięciem Unii Europejskiej, jednak wciąż jest niedokończony, a unijne przepisy nie zawsze są w pełni egzekwowane. Przywrócenie jednolitego rynku po zakończeniu pandemii to za mało. Pogłębienie rynku wewnętrznego we wszystkich obszarach - zwłaszcza w usługach i technologii cyfrowej - musi stać się unijnym priorytetem. Chociaż UE jest promotorem wolnego handlu na świecie, handel w ramach jednolitego rynku nie przebiega w sposób optymalny.

UE potrzebuje polityki przemysłowej i gospodarczej, która zapewni konkurencyjność przedsiębiorstw i stworzy warunki dla powodzenia europejskiego modelu gospodarczego i społecznego. Dlatego instytucje UE powinny ukierunkować wszystkie dziedziny polityki na globalną konkurencyjność gospodarki europejskiej i na wczesnym etapie wprowadzić perspektywę konkurencyjności przemysłowej do dyskusji na temat polityki środowiskowej, klimatycznej i konsumenckiej.

Europejski model gospodarczy opiera się na społecznej gospodarce rynkowej i partnerstwie społecznym. Zgodnie z Traktatami partnerzy społeczni mają do odegrania szczególną rolę w integracji UE i muszą być konsultowani przed wprowadzeniem jakichkolwiek przepisów z zakresu polityki społecznej. Europejski dialog społeczny jest skutecznym instrumentem aktywnego kształtowania unijnej polityki w tym obszarze. Polityka społeczna nadal pozostaje w gestii państw członkowskich, a jej kluczowe obszary nie powinny stać się kompetencją UE.

Transformacja cyfrowa

​​Cyfrowa transformacja to unijny priorytet i szansa dla Europy. Wzmocnienie naszych zdolności cyfrowych i innowacyjności ma strategiczne znaczenie dla budowy odporności europejskiej gospodarki. Wraz z narastającymi napięciami geopolitycznymi, zwłaszcza między USA a Chinami, nasila się konkurencja w polityce technologicznej. Jej przykładem jest niedobór półprzewodników, do czego obszernie odniosła się Przewodnicząca von der Leyen, ale podobne przykłady można zaobserwować w dziedzinie standaryzacji, 5G/6G czy cyberbezpieczeństwa.

Pandemia COVID-19 pokazała, jak ważna dla życia w XXI wieku jest wysokowydajna infrastruktura cyfrowa. Niezwykle ważne jest, aby badania i rozwój technologii sieci mobilnych i stacjonarnych były wspierane odpowiednimi środkami.

Potrzebna jest bliższa współpraca z naszymi partnerami transatlantyckimi w zakresie standaryzacji nowych technologii. Standardy dotyczące sztucznej inteligencji także będą miały kluczowe znaczenie, ponieważ jej rozwój będzie opierał się na tworzeniu kultury innowacji, której podstawą są zasady i wartości etyczne. Europa ma ambicję przewodzenia w podejściu regulacyjnym do sztucznej inteligencji i należy dołożyć starań, aby w pełni wykorzystać potencjał tej technologii do dostarczania korzyści społeczeństwu w oparciu o globalną współpracę.

Zmiana klimatu a środowisko

Musimy połączyć ambitne plany klimatyczne z tworzeniem warunków wzmacniających konkurencyjność przemysłu. Większość technologii służących osiągnięciu neutralności klimatycznej wciąż znajduje się na początkowym etapie produkcji. Jednocześnie ryzyko ucieczki emisji oraz ucieczki inwestycji pozostaje wyraźnym zagrożeniem. Dlatego koncentracja na badaniach i rozwoju technologii musi być połączona z podjęciem odpowiednich środków zabezpieczających przed ucieczką emisji. Polityka europejska w tym zakresie musi zapewnić możliwości rozwoju wszystkich niskoemisyjnych i przejściowych źródeł energii, takich jak odnawialna energia elektryczna, gaz, wodór lub biopaliwa, aby przyczyniały się do długoterminowej dekarbonizacji gospodarki.

Zdrowie

Konieczne jest przeanalizowanie doświadczeń związanych z pandemią, aby poprawić zdolność Europy do reagowania na przyszłe kryzysy. Na wielu płaszczyznach brakuje aktywnego zaangażowania przemysłu w sektor zdrowia, który okazał się kluczowym partnerem w okresie pandemii. Dzięki współpracy przemysłu, nauki i polityki, badania i produkcja mogły być prowadzone w niespotykanym dotąd tempie. Ważne jest, aby kontynuować tę współpracę po pandemii.

Lepsze przygotowanie w przyszłości oznacza korzystanie z niezbędnych informacji oraz znacznie szybsze udostępnianie danych. Musimy dołożyć wszelkich starań, aby uniknąć kolejnych lockdownów, które negatywnie wpływają na gospodarki UE oraz Europejczyków. Powinniśmy znaleźć rozwiązania, które trwale ochronią jednolity rynek UE - swobodę przepływu pracowników i towarów w przypadku kolejnych pandemii. Konieczne jest także zapewnienie większej synergii między zdrowiem publicznym a bezpieczeństwem i higieną pracy.

W ramach debat o przyszłości Europy jednym z głównych tematów jest wzmocnienie kompetencji UE w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego, przy jednoczesnym poszanowaniu podziału kompetencji między UE i państwa członkowskie w zakresie polityki zdrowotnej. Finansowanie systemów opieki zdrowotnej oraz zarządzanie i zdolność operacyjna w tym obszarze powinny pozostać głównym obowiązkiem państw członkowskich.

Demokracja europejska

Europejskie środowisko biznesowe jednym głosem wspiera demokrację na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym. Tylko funkcjonalne, sprawnie działające systemy polityczne mogą zapewnić to, czego obywatele europejscy najbardziej oczekują od sektora publicznego: przejrzyste, sprawiedliwe i skuteczne podejmowanie decyzji, które pomaga w rozwoju gospodarczym  i sprawiedliwości społecznej. Dlatego konieczne są sprawnie funkcjonujące, niezależne sądy. Konieczne jest także skuteczne zwalczanie dezinformacji w życiu społecznym.

Oparte na dowodach i przejrzyste kształtowanie polityki przez instytucje UE jest warunkiem koniecznym dla akceptacji nowych projektów regulacyjnych przez przedsiębiorstwa i obywateli. Komisja Europejska musi dopilnować, aby wnioski ustawodawcze były poparte oceną skutków opartą na dowodach, a wysiłek wdrożeniowy był proporcjonalny. Zainteresowane strony muszą zawsze aktywnie uczestniczyć w opracowywaniu nowych środków. Ponadto potrzebne są konkretne działania ograniczające biurokrację na szczeblu UE.

Powinniśmy wspólnie dążyć do większego angażowania naszych społeczności w sprawy europejskie, m. in. wspierając debaty europejskie w kampaniach wyborczych do Parlamentu Europejskiego, podejmując tematy unijne na poziomach krajowych, regionalnych i lokalnych i zachęcając pracodawców i pracowników do udziału w unijnym procesie legislacyjnym.

Kinga Grafa, dyrektorka biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli
e-mail: kgrafa@konfederacjalewiatan.pl