Zmiana ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawy o emeryturach i rentach z FUS - uwagi

2014-08-18

Odpowiedź w sprawie konsultacji projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Proponowane brzmienie art. 23a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów i 30a ustawy o świadczeniach rodzinnych nakłada istotne obowiązki na wskazane w nich podmioty (w tym banki). Zgodnie z proponowanym brzmieniem tych przepisów, w przypadku wypłacenia przez organ świadczeń po śmierci osoby uprawnionej na jej konto bankowe (uznanych przez nowe brzmienia przepisów ustaw za świadczenia nienależne), bank będzie zobowiązany do zwrotu organowi tych kwot. Kwoty te, zgodnie z brzmieniem ww. przepisów, pobierane będą z konta bankowego zmarłej osoby. Należy jednak zauważyć, że w przypadku braku wystarczających środków na ww. koncie bankowym, biorąc pod uwagę literalne brzmienie ww. przepisów, bank będzie bezpośrednio odpowiedzialny za ich zwrot. Bank będzie miał co prawda możliwość uwolnienia się od odpowiedzialności na podstawie proponowanych art. 23a ust. 2 i 30a ust. 2, jednak możliwość ta będzie ograniczona wyłącznie do przypadków w których bank wypłacił świadczenia osobie uprawnionej do nich przed otrzymaniem wniosku organu. We wszystkich innych przypadkach to bank będzie bezpośrednio odpowiedzialny za uregulowanie należności. Chodzi tu głównie o przypadki gdy na koncie bankowym zmarłej osoby nie będzie wystarczających środków w wyniku m.in. zdarzeń takich jak:

• bezprawne pobieranie przez osobę trzecią środków z konta bankowego zmarłej osoby (np. w wyniku użycia jej karty bankowej);

• istnienia zadłużenia wobec banku na koncie bankowym zmarłej osoby;

• egzekucji z konta zmarłej osoby w wyniku jej zadłużenia na rzecz innych podmiotów.

Proponowane przepisy przerzucają de facto odpowiedzialność za zwrot nienależnie pobranych świadczeń z osoby pobierającej takie świadczenia na banki, co w rezultacie może narazić je na straty finansowe i mieć negatywny wpływ na ten sektor.

Naszym zdaniem propozycja jest zbyt rygorystyczna - podmioty wskazane w ww. przepisach (w tym banki) nie powinny być obarczane dodatkową odpowiedzialnością, ewentualnie powinien zostać poszerzony katalog przypadków z art. 23a ust. 2 i 30a ust. 2, w których podmiot taki mógłby uchylić się od odpowiedzialności.

Zwracamy uwagę, że wprowadzenie takiej odpowiedzialności nosi znamiona naruszenia prawa własności z art. 21 ust. 1 i art. 64 Konstytucji RP a także może nosić znamiona wywłaszczenia z naruszeniem art. 21 ust. 2 Konstytucji RP.

Ponadto zwracamy uwagę na fakt, że odpowiedzialność, o której mowa powyżej, jest nakładana na ww. podmioty (w tym banki) niezależnie od winy organu wypłacającego nienależne świadczenia.