Uwagi do projektu Krajowego Programu Ochrony Powietrza

2015-04-14

Konfederacja Lewiatan podziela diagnozę oraz kierunki działań w obszarze ochrony powietrza zaprezentowane w Projekcie KPOP.

UWAGI OGÓLNE

1.      Konfederacja Lewiatan podziela diagnozę oraz kierunki działań w obszarze ochrony powietrza zaprezentowane w Projekcie KPOP. Również w naszej ocenie działania zmierzające do poprawy czystości powietrza powinny koncentrować się na ograniczaniu emisji z sektora komunalno-bytowego (indywidualne ogrzewanie budynków) oraz z sektora transportu. Sektory te w przytłaczającym zakresie odpowiadają za przekroczenia dopuszczalnych poziomów zanieczyszczeń. Ponadto w sektorach tych możliwe jest uzyskanie w stosunkowo krótkim okresie istotnych redukcji emisji co jest istotne w kontekście osiągnięcia Polskiego Krajowego Celu Redukcji Narażenia do roku 2020.

Z tego też względu potencjał redukcji emisji właśnie w tych sektorach powinien zostać w pełni wykorzystany poprzez odpowiednie działania systemowe, regulacyjne, finansowe oraz edukacyjne.

2.      Podzielamy również konkluzje Projektu KPOP, zgodnie z którymi dotychczasowe istotne redukcje emisji możliwe były dzięki inwestycjom w ochronę środowiska w zakładach przemysłowych oraz w sektorze energetycznym na skutek odpowiedniego stosowania wymagań BAT i rozwiązań prawnych (pozwolenia zintegrowane).

W ocenie Konfederacji Lewiatan oznacza to, że ten obszar regulacji skierowany do dużych obiektów energetycznego spalania oraz zakładów przemysłowych działa prawidłowo i brak jest uzasadnienia do jego modyfikacji.

Wymagania w tym obszarze już obecnie kształtowane są we właściwy sposób poprzez ustawę - Prawo ochrony środowiska oraz poprzez rozporządzenie w sprawie standardów emisyjnych z instalacji. Regulacje te są skuteczne i implementują w odpowiednim zakresie wymagania dyrektywy 2010/75/UE w sprawie standardów emisyjnych z instalacji przemysłowych (IED).

Należy podkreślić, że od 1 stycznia 2016 roku na skutek wdrożenia Dyrektywy IED wymagania emisyjne dla tego sektora ulegną dalszemu zaostrzeniu. Uwzględniając te obostrzenia operatorzy instalacji prowadzą obecnie wielomiliardowe programy budowy instalacji ograniczania emisji.
Już same te działania niewątpliwie przyczynią się do dalszego ograniczania emisji. W perspektywie roku 2020 pojawi się konieczność wdrożenia dalszych obostrzeń emisyjnych wynikających z Konkluzji BAT.

Uwzględniając powyższe w ocenie Konfederacji Lewiatan sektor objęty zakresem Dyrektywy IED powinien zostać wyłączony z ewentualnych dodatkowych instrumentów (obostrzeń) zmierzających do dalszego ograniczenia emisji. Instrumenty takie duplikowałyby bowiem obecne i efektywne rozwiązania prawne, narażając gospodarkę na nieuzasadnione koszty.

3.      W zupełnie innej sytuacji są małe źródła indywidualne odpowiedzialne za ogrzewania budynków i lokali, które nie są objęte regulacjami prawnymi wymuszającymi ograniczenia emisji. Stoimy
na stanowisku, że wprowadzenie zaproponowanych w KPOP mechanizmów tj.:

- wprowadzenie wymagań jakościowych dla paliw stałych dostępnych odbiorcom indywidualnym oraz ustalenie sposobu poboru prób i metod badania jakości paliw stałych;

- wytyczne czy wręcz wymagania dla producentów kotłów w zakresie dotrzymywania przez nowe jednostki standardów emisji,

- zakaz sprzedaży odpadów powstających przy wydobyciu i obróbce węgla odbiorcom indywidualnym,

- odpowiednie przepisy prawa miejscowego w tym planów zagospodarowania przestrzennego,

jest dobrym kierunkiem działań. Wszelkie działania w zakresie wymagań emisyjnych dla źródeł indywidualnych winny być skoncentrowane na zasadzie ograniczania wielkości emisji z tych źródeł poprzez stosowanie odpowiedniej jakości paliw i nowoczesnych urządzeń do wywarzania ciepła.

4.      Zidentyfikowane w Projekcie KPOP przyczyny występowania przekroczeń poziomów podstawowych zanieczyszczeń wskazują, na konieczność wykorzystania potencjału ograniczania niskiej emisji jaki drzemie w efektywnych energetycznie systemach ciepłowniczych. Likwidacji niskiej emisji (indywidulanego ogrzewania) poprzez rozwój efektywnych energetycznie systemów ciepłowniczych zasilanych przez źródła kogeneracyjne powinna być priorytetem we wszelkich działaniach systemowych, legislacyjnych, finansowych oraz informacyjno-edukacyjnych.

Priorytetowe potraktowanie tego kierunku i ujęcie go we wszystkich punktach działań priorytetowych KPOP byłoby zgodne z rekomendacjami Najwyższej Izby Kontroli przedstawionymi w „Informacji o wynikach kontroli - Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami".

Konfederacja Lewiatan apeluje w związku z tym o szersze ujęcie we wszystkich działaniach systemowych KPOP potrzeby wdrożenia i wspierania likwidacji indywidualnych wysokoemisyjnych źródeł ciepła poprzez podłączenie budynków wyposażonych w tego typu źródła do miejskiej sieci ciepłowniczej.

5.      Konfederacja Lewiatan popiera podejście zaprezentowane w Projekcie KPOP zgodnie z którym ograniczenie zanieczyszczeń powietrza powinno odbywać się na podstawie najbardziej efektywnych oraz optymalnych kosztowo działań prawnych, technicznych i organizacyjnych.

Z tego też względu koniecznym jest wpisanie w KPOP zasady zgodnie, z którą wsparcie finansowe za pomocą środków publicznych rozproszonych indywidualnych źródeł ciepła możliwie jest tylko w przypadku gdy nie jest możliwe podłączenie danego obiektu do efektywnego energetycznie miejskiego systemu ciepłowniczego zasilanego przez źródła kogeneracyjne lub źródła odnawialne. ciepła.

Konfederacja Lewiatan apeluje o wyraźne ujęcie w KPOP powyższej zasady. Pozwoli to efektywnie i optymalnie kosztowo wdrażać programy wsparcia finansowego dla rozproszonych źródeł energii.

Kwestia ta powinna zostać uwzględniona w zapisach Projektu KPOP znajdujących się na stronie 37-39) w ramach katalogu działań zmierzających do poprawy jakości powietrza.

UWAGI SZCZEGÓŁOWE

1.      Należy wyraźnie wskazać, że na działania z zakresu „Interwencji 3.3." (s. 8), składać się będą również redukcje emisji z sektorów przemysłowych, w tym z sektora energetycznego, wynikające z wdrożenia wymagań Dyrektywy IED, które implementowane zostały już w ustawie - Prawo ochrony środowiska oraz w rozporządzeniu w sprawie standardów emisyjnych z instalacji.

W związku z tym w katalogu krajowych regulacji prawnych należy uwzględnić również to, że kwestie związane z jakością powietrza determinowane są również poprzez regulacje zawarte w ustawie z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014, poz. 1101); oraz w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie standardów emisyjnych dla niektórych rodzajów instalacji, źródeł spalania paliw oraz z urządzeń spalania lub współspalania (Dz. U. z 2014, poz. 1546).

2.      W obszarze sektora transportu, w ramach kierunków Interwencji 3.3. (s. 8), oraz działań rozwojowych do realizacji w perspektywie do roku 2020-2030 (s. 41) z uwagi na znaczący potencjał tego sektora w redukcji emisji, oraz wymagania wynikające z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE z dnia 22 października 2014 r. w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych, należy wyraźnie odwołać się do ww. dyrektywy oraz ująć szczegółowo działania polegające na wspieraniu nie tylko publicznego lecz również indywidualnego transportu niskoemisyjnego w tym pojazdów elektrycznych oraz działania zmierzające do budowy odpowiedniej infrastruktury zgodnie z ww. dyrektywą.   

3.      W kontekście zapisów Projektu KPOP, wskazujących na istotne redukcje emisji w latach 1988-2014, dla czytelnego zobrazowania źródeł tej redukcji należałoby przedstawić w formie wykresów procentowych rodzaje sektorów (źródeł emisji) które w największym stopniu przyczyniły się do krajowej redukcji emisji oraz sektorów które odpowiadają za wzrost tych emisji (s. 18).

4.      W kontekście zapisów Projektu KPOP wskazujących na konieczność zapewnienia spójności tego dokumentu z Polityką Energetyczna Polski do roku 2030 (s. 8), która zakłada podwojenie produkcji energii z kogeneracji (przyczyniającej się m.in. do efektywnego wykorzystania paliw i ograniczania emisji), Projekt KPOP powinien odnosić się również do potrzeby realizacji tych celów. Odpowiednie zapisy w tym zakresie należałoby powiązać z tymi punktami Projektu KPOP, które odnoszą się do potrzeby rozwoju systemów ciepłowniczych.

W szczególności dotyczy to punktu IV.8 Wnioski (s. 28), w którym należałoby zamieścić rekomendacje dotyczące konieczności rozwoju i wsparcia efektywnych systemów ciepłowniczych zasilanych przez źródła kogeneracyjne. Podobna rekomendacja dotyczy zapisów znajdujących w punkcie V - bariery prawne (s. 30) oraz punkcie VII rozwój mechanizmów finansowych sprzyjających jakości powietrza (s. 34). Aktualny system wsparcia kogeneracji wygasa już w roku 2018. Brak stabilnego systemu wparcia (co najmniej 10 lat) stanowi barierę rozwoju tego sektora a zarazem przeszkodę we wdrożeniu efektywnego kosztowo mechanizmu ograniczania niskiej emisji.  

5.      W Projekcie KPOP (s.17-18) wskazano, iż dotychczasowa redukcja emisji możliwa była dzięki ograniczeniom emisji z sektora przemysłowego w tym energetycznego, co oznacza że regulacja w tym zakresie działa efektywnie, a istotny potencjał drzemie w działaniach i regulacjach dotyczących sektora bytowo-komunalnego czy transportowego. Z tego też powodu uzasadnionym jest wpisanie wyraźnej konkluzji i rekomendacji w tym zakresie, wskazującej, że obszar regulacji skierowany do dużych obiektów energetycznego spalania oraz zakładów przemysłowych działa prawidłowo i brak jest uzasadnienia do jego dalszej modyfikacji. Natomiast działania regulacyjne powinny wykorzystać potencjał redukcji emisji w sektorze bytowo-komunalnym i transportowym co powinno zostać osiągnięte przez działania systemowe, regulacyjne, finansowe oraz edukacyjne.

6.      W Projekcie KPOP w ramach rozdziału dotyczącego działań rozwojowych do realizacji w perspektywie do roku 2020 - 2030 (s. 41), w kontekście zapisów mówiących o potrzebie rozwoju lokalnych systemów energetyki należy dodać obok małych lokalnych ciepłowni również instalacje kogeneracyjne. Instalacje tego typu zapewniają bowiem równoczesną produkcję ciepła i energii elektrycznej.

7.       Wątpliwości budzą zapisy Projektu KPOP (s. 26) w których wskazano iż udział sektora transportu oraz innych pojazdów i urządzeń stanowił ok. 21% emisji całkowitej pyłu zawieszonego, a jednocześnie na wykresach zamieszczonych w punkcie IV.3 - analizującym przyczyny występowania przekroczeń poziomów dopuszczalnych i docelowych niektórych substancji w powietrzu w Polsce skumulowane oddziaływanie związane z ruchem pojazdów przyjmuje wartość ok. 10%. Uzasadnione jest szersze odniesienie się do tych danych liczbowych tak, by nie było wątpliwości, że są one spójne.

 

Konfederacja Lewiatan, 10 kwietnia 2015 r.

KL/223/80/AS/2015