Handel, wzrost gospodarczy i własność intelektualna - strategia na rzecz ochrony i egzekwowania praw własności intelektualnej w państwach trzecich
2014-08-25
Stanowisko Konfederacji Lewiatan odnoszące się do Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego "Handel, wzrost gospodarczy i własność intelektualna - strategia na rzecz ochrony i egzekwowania praw własności intelektualnej w państwach trzecich" COM(2014)389.
Na wstępnie pragniemy wyrazić poparcie dla inicjatyw na rzecz lepszej ochrony i egzekwowania praw własności intelektualnej dostrzegając potrzebę usprawnienia stosowanych mechanizmów pozwalających skuteczniej działać w dobie dystrybucji internetowej. W Komunikacie Komisji słusznie zwrócono uwagę na coraz większe lekceważenie praw własności intelektualnej pomimo kluczowej roli dla gospodarki europejskich sektorów opartych na własności intelektualnej.
W uzupełnieniu danych wskazujących na straty liczone w PKB UE z powodu podrabiania i piractwa pragniemy zwrócić uwagę na szczególną sytuację w Polsce. Według danych PwC z 2014 roku samo piractwo medialne tylko treści audiowizualnych bez zdecydowanych działań na rzecz ochrony własności intelektualnej może w 2018 roku powodować straty dla gospodarki przekraczające 6 mld zł, co stanowi w przybliżeniu budżet całego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Polska jest w czołówce państw europejskich pod względem kradzieży własności intelektualnej w Internecie, co wynika, poza kwestiami społeczno-ekonomicznymi, m.in. z braku wprowadzenia regulacji czy programów rządowych mających na celu przeciwdziałanie naruszeniom praw własności intelektualnej.
Podzielając większość zgłoszonych opinii pragniemy podkreślić rolę odpowiedzialności pośredników internetowych. W przypadku kradzieży własności intelektualnej w Internecie mamy do czynienia z sytuacją istotnie odmienną od np. problemu wytwarzania i sprzedaży towarów podrabianych, a rola pośredników ma kluczową rolę w nielegalnej dystrybucji internetowej treści autorskich. Fakt prowadzenia działalności przestępczych polegających na czerpaniu korzyści finansowych z nielegalnej dystrybucji treści prawno-autorskich w oparciu o strukturę rozproszoną po kilku krajach w zestawieniu z faktem, że treści te są przeważnie kierowane do odbiorców określonego kraju, o czym świadczy np. język, w którym oferowane są treści audiowizualne, wskazuje na celowość rozproszenia działalności w celu utrudnienia identyfikacji naruszyciela praw oraz prowadzenia postępowań prawnych. Zatem w przypadku kradzieży własności intelektualnej w Internecie rola współpracy międzynarodowej w ramach UE oraz w relacji z krajami trzecimi
ma kluczową rolę w skutecznej ochronie i egzekwowaniu praw własności intelektualnej.
Problem współpracy z państwami trzecimi pojawia się również w sprawach, gdzie pomoc prawna niezbędna jest do uzyskania z państw mających rozbudowany system ochrony własności intelektualnej - m. in. z USA. Znane są przypadki umorzenia spraw dotyczących naruszeń własności intelektualnej w Internecie z powodu braku możliwości uzyskania informacji od organów amerykańskich. Należy również dodać, że każdorazowa próba uzyskania informacji przez polskie organy ścigania trwała znaczny okres czasu, co jeszcze bardziej utrudnia doprowadzenie do efektywnego przeciwdziałania naruszeniom, poprzez doprowadzenie do zamknięcia serwisu łamiącego prawo.
Pragniemy zauważyć, że poprawie ulec musi nie tylko relacja z krajami trzecimi, lecz także w ramach Unii Europejskiej. W Polsce funkcjonuje szereg serwisów internetowych udostępniających treści audiowizualne bez stosownych praw licencyjnych, które w celu unikania odpowiedzialności prowadzą rozproszoną działalność poprzez lokowanie serwerów poza Polską (np. Francja, Niemcy, Holandia) oraz rejestrując działalność w jeszcze innym kraju (np. Cypr, Rumunia). Brak sprawnych mechanizmów współpracy między organami ścigania w poszczególnych krajach oraz mechanizmu identyfikacji naruszyciela i przekazywania ich danych stanowi istotną barierę w skutecznym egzekwowaniu praw własności intelektualnej. Fragmentaryczność i zróżnicowanie regulacji dotyczących ochrony własności intelektualnej w krajach członkowskich Unii Europejskiej stwarza konieczność aktywnej współpracy organów, a nie rzadko również podmiotów, których naruszenia własności intelektualnej dotyczą.
Zrzeszone w Konfederacji firmy sygnalizują wyraźny problem w kooperacji organów poszczególnych Państw Członkowskich. Na przykładzie Republiki Cypryjskiej, która jest popularnym miejscem rejestracji fikcyjnych firm widniejących często jako podmioty prowadzące serwisy internetowe zajmujące się bezprawnym rozpowszechnianiem treści audiowizualnych widać niestety, że wzajemne przekazanie informacji przez organy ścigania jest problematyczne i długotrwałe. Niejednokrotnie trwa to na tyle długo, że serwis internetowy opierający swoją działalność na łamaniu prawa po kilku miesiącach przestaje już istnieć, a pomoc prawna z drugiego państwa nie zostaje jeszcze udzielona. W takich sytuacjach podmioty pokrzywdzone podejmują własną inicjatywę i na własny koszt występują np. o dokumenty rejestrowe do cypryjskiego odpowiednika Krajowego Rejestru Sądowego, aby móc je (nierzadko wraz z tłumaczeniem przysięgłym) przekazać polskim organom ścigania. Tego typu działania nie mogą jednak być rozwiązaniem na problemy w uzyskiwaniu międzynarodowej pomocy prawnej. Przede wszystkim podmiot pokrzywdzony nie ma dostępu do wszystkich danych, którymi dysponują organy ścigania, co więcej materiały dostarczone przez pokrzywdzonego nie są materiałem dowodowym w postępowaniu karnym i powinny zostać każdorazowo zweryfikowane przez właściwy organ prowadzący postępowanie. Nie bez znaczenia są również wysokie koszty, ponoszone przez pokrzywdzonego - często na próżno, gdyż z uwagi na długotrwałe postępowanie informacje te mogą się zdezaktualizować.
Konieczne jest usprawnienie mechanizmu pozyskiwania danych na temat naruszycieli pozwalające na dochodzenie praw poszkodowanego. Pomocne w tym zakresie mogą być opisywane Punkty Informacyjne IPR bądź innych programów międzyrządowych lub wynikających z umów wielostronnych.
Konfederacja Lewiatan, 20.08.2014 r.
