Zmiana dyrektywy w zakresie elementów oświadczenia o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego - uwagi

2015-02-02

Uwagi Konfederacji Lewiatan do projektu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zmiany dyrektywy 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania oraz zmiany dyrektywy 2013/34/UE w zakresie określonych elementów oświadczenia o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego

 

Komentarz ogólny:

Odnosząc się do przedstawionego projektu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zmiany dyrektywy 2007/36/WE w zakresie zachęcania akcjonariuszy do długoterminowego zaangażowania oraz zmiany dyrektywy 2013/34/UE w zakresie określonych elementów oświadczenia o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego (dalej: dyrektywa), Konfederacja Lewiatan popiera dążenia ustawodawcy unijnego do przyjęcia rozwiązań pozwalających na stworzenie nowoczesnych i skutecznych ram ładu korporacyjnego dla europejskich przedsiębiorstw, inwestorów i pracowników. Co do zasady, zgadzamy się z celem, jakim jest zwiększenie zaangażowania akcjonariuszy jest niezbędną przesłanką poprawy, wspomnianego już, ładu korporacyjnego. Mamy jednak poważne wątpliwości co do zasadności niektórych środków zaproponowanych przez Komisję Europejską.

Przede wszystkim nie zgadzamy się ze stopniem szczegółowości propozycji i co za tym idzie wysokim poziomem harmonizacji. Zgodnie z zasadą subsydiarności i lepszego stanowienia prawa, środki legislacyjne na poziomie wspólnotowym podejmowane są w ostateczności, w szczególności, gdy państwa członkowskie nie są w stanie poradzić sobie z zaistniałym problemem.

Do tej pory Unia Europejska z ostrożnością podchodziła do regulowania krajowych systemów zarządzania, dostrzegając różnice pomiędzy modelami monistycznymi (np. UK) i dualistycznymi (np. DE, DK, AT, PL). Naszą główną obawą jest jednostronność (podejście ‘one-size-fits-all') zaproponowanego przez KE rozwiązania i idąca za tym znaczna, nieuzasadniona ingerencja w sposób podejmowania decyzji w spółkach działających w systemach dualistycznych.  

Sprzeciw budzi także stopień szczegółowości zapisów, które w rzeczywistości mogą nie doprowadzić do osiągnięcia zamierzonych celów, a jedynie nałożą dodatkowe obciążenia administracyjne na notowane na firmy, inwestorów i samych akcjonariuszy. Należy liczyć się ze skutkami negatywnego wpływu regulacji na atrakcyjność i kondycję rynku regulowanego i pośrednio na ogólną sytuację gospodarczą kraju.

Na zakończenie, pragniemy zwrócić uwagę na brak skorelowania przepisów dyrektywy z uregulowaniami sektorowymi, którym również podlegają spółki będące podmiotem opiniowanego projektu. Istotną grupę stanowią banki, podlegające postanowieniom aktów należących do pakietu CRD IV oraz wydanym na ich podstawie przepisom prawa krajowego.

Poniżej przedstawiamy szczegółowe uwagi wobec zapisów budzących nasze wątpliwości.

Komentarz szczegółowy:

1)    art. 2 (Definicje):

Projektodawca posługuje się pojęciem „dyrektora" nie definiując go w wystarczająco jasny sposób. Biorąc pod uwagę fakt, iż w ramach struktur organizacyjnych spółek występują różnego rodzaju szczeble stanowisk dyrektorskich oraz siatki ich nazewnictwa. w praktyce może to rodzić znaczne wątpliwości interpretacyjne.

Sugerowane rozwiązanie: Warto rozważyć doprecyzowanie kategorii „dyrektorów", do których przepisy dyrektywy będą miały zastosowanie, za punkt odniesienia przyjmując cel, jaki stawia przed sobą prawodawca.

2)    art. 9a (Głosowanie nad polityką wynagrodzeń);

Art. 9a dyrektywy zakłada wprowadzenie obowiązku zapewnienia akcjonariuszom prawa głosu w sprawie polityki wynagrodzeń w odniesieniu do dyrektorów. Przyjmuje się, że spółki będą mogły wypłacać wynagrodzenie swoim dyrektorom wyłącznie zgodnie z taką polityką, po uprzednim zatwierdzeniu jej przez akcjonariuszy. Przepis określa ponadto szczegółowo wymagania, jakie powinna taka polityka spełniać.

W drugim akapicie ustępu 1. przyjmuje się, że w przypadku powołania nowych członków zarządu spółka może podjąć decyzję o wypłacie wynagrodzenia na rzecz pojedynczego dyrektora, które nie jest objęte zatwierdzoną polityką, jeżeli pakiet wynagrodzenia takiego dyrektora został wcześniej zatwierdzony przez akcjonariuszy na podstawie informacji dotyczących kwestii, o których mowa w ust.  3., a wynagrodzenie takie może zostać przyznane tymczasowo z zastrzeżeniem zatwierdzenia przez akcjonariuszy. Projektowany przepis zakłada, że wypłata wynagrodzenia dyrektorów będzie konsekwencją uprzedniego zatwierdzenia polityki wynagrodzenia przez akcjonariuszy. Zważyć w tym miejscu należy, że w świetle przepisów krajowych, przyznanie akcjonariuszom takich kompetencji oznaczać będzie wejście w uprawnienia innych organów statutowych spółki.

Sugerowane rozwiązanie: Zdaniem Konfederacji Lewiatan nie znajduje uzasadnienia regulacja na poziomie unijnym wymogu zatwierdzania polityki wynagrodzeń na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Decyzja czy kwestia ta powinna być regulowana w aktach prawnych czy, jak do tej pory, w kodeksach korporacyjnych, powinna być pozostawiona decyzji państw członkowskich.

Kolejnym aspektem, który nie sposób pominąć jest konstrukcja tymczasowego przyznania wynagrodzenia. Zgodnie z polskim kodeksem pracy, wynagrodzenie jest obligatoryjnym świadczeniem pracodawcy na rzecz pracownika, zatrudnionego u niego na podstawie umowy o pracę. Stanowi ono, co do zasady, podstawowe źródło utrzymania dla pracownika oraz jego rodziny. Z tego względu zasługuje na szczególna ochronę. Kodeks pracy przewiduje szereg instrumentów, które mają spełniać funkcję ochronną, między innymi: wyłączenie zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia, wskazanie terminu, miejsca i czasu jego wypłaty, określenie formy wynagrodzenia za pracę, ograniczenie możliwości dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę. Nadanie mu przymiotu tymczasowości sugeruje pewien brak stałości, a nawet może przywodzić na myśl sytuację, w której możliwe będzie żądanie zwrotu wypłaconego pracownikowi wynagrodzenia, co w świetle obowiązujących przepisów prawa, a także zasad współżycia społecznego, wydaje się być niedopuszczalne. Konfederacja Lewiatan wskazuje więc na konieczność doprecyzowania, co należy rozumieć pod pojęciem tymczasowego przyznania pracownikowi wynagrodzenia.

Ustęp 3. przedmiotowego artykułu  wymienia bezpośrednio elementy składowe przyjmowanej polityki wynagrodzeń. Oczywistym jest, że charakter pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach dyrektorów bywa bardzo różny. Z tego też względu problematycznym zdaje się stworzenie jednolitej polityki wynagrodzeń, przystającej do każdego rodzaju pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach i uwzględniającej wszystkie wymagania wskazane w opiniowanym przepisie. Przyjęcie takiego rozwiązania będzie znacznym utrudnieniem zwłaszcza dla spółek o rozbudowanej strukturze organizacyjnej.

3)    art. 9b (Informacje, które należy przedstawiać w sprawozdaniu o wynagrodzeniach, oraz prawo głosu w sprawie sprawozdania o wynagrodzeniach):

Komisja Europejska proponuje wprowadzenie obowiązku sporządzania raportu przedstawiającego przegląd wynagrodzenia poszczególnych dyrektorów. Oprócz szczegółowej listy wymogów formalnych raportu, przepis nakłada dodatkowy obowiązek jego zatwierdzenia przez akcjonariuszy.

Konfederacja Lewiatan popiera politykę przejrzystości w wynagradzaniu pracowników na stanowiskach dyrektorskich. W związku z tym nie widzimy zasadniczo problemu we wprowadzeniu obowiązku wskazania stosunku wynagrodzenia dyrektorów wobec średniego wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na umowę o pracę, jednak naszym zdaniem brak uzasadnienia dla niedookreślonego zapisu wskazującego na obowiązek wyjaśnienia tego stosunku.

Zapis wprowadzający obowiązek podania do publicznej wiadomości pełnej informacji o zarobkach poszczególnych dyrektorów jest naszym zdaniem nieuzasadniony i nieproporcjonalny w stosunku do celu jakiemu ma służyć oraz funkcji pełnionych przez podmioty nim objęte. W aktualnym brzmieniu przepis nie zapewnia anonimowości ani nie zabezpiecza wystarczająco ochrony danych osobowych dyrektorów (pkt 2. odnosi się wyłącznie do przetwarzania danych osobowych). Na przykładzie ustawodawstwa krajowego, w spółkach o zdecydowanie bardziej wrażliwym kapitale, oświadczenia majątkowe osób zarządzających są składane wyłącznie do organu nadzorczego (Komisji Nadzoru Finansowego).

Sugerowane rozwiązanie: Sugerujemy bardziej ogólny zapis np. wskazujący na kategorię dyrektorów, oraz wykreślenie obowiązku wyjaśnienia stosunku pomiędzy wynagrodzeniem dyrektorów a wynagrodzeniem średniego szczebla pracowników zatrudnionych na umowę o pracę.

4)    art. 9c. (Prawo głosu w sprawie transakcji z podmiotami powiązanymi):

Zgodnie z zapisem art. 9c, spółki notowane na rynku regulowanym mają obowiązek podać do publicznej wiadomości transakcje z podmiotami powiązanymi o wartości powyżej 1% aktywów danej spółki. Ogłoszenia ma zawierać szczegółową listę informacji, ponadto ma do niego być każdorazowo dołączone sprawozdanie sporządzone przez niezależną osobę trzecią oceniające czy dana transakcja jest zawierana na warunkach rynkowych, czy jest uczciwa i rozsądna z punktu widzenia akcjonariuszy.

Zgadzamy się z zamiarem KE odnośnie zwiększenia przejrzystości transakcji z podmiotami powiązanymi, jednak wymogi formalne stawiane przed spółkami są naszym zdaniem nieproporcjonalne i zbyt rygorystyczne. Ze względu na znaczną liczbę tego typu transakcji, każdorazowy wymóg uzyskania zewnętrznej oceny stanowi nieuzasadnione obciążenie administracyjne, a niedookreślone kryteria oceny rodzą niepewność prawną zarówno po stronie autora sprawozdania jak i spółki. Obowiązkowe podanie do wiadomości publicznej szczegółowych informacji na temat poszczególnych transakcji wprowadza ryzyko ujawnienia wrażliwych informacji i w konsekwencji stawia firmy europejskie
w słabszej pozycji w stosunku do spółek spoza UE.

Dodatkowo według KE transakcje o wartości powyżej 5% aktywów muszą zostać uprzednio zatwierdzone przez walne zgromadzenie akcjonariuszy. Naszym zdaniem taki wymóg znacząco utrudni funkcjonowanie spółek oraz opóźni zawieranie transakcji. System zaproponowany przez KE wprowadza ponadto ryzyko blokowania istotnych transakcji przez mniejszościowych udziałowców.  

Ujednolicone rozwiązanie nie bierze pod uwagę różnic pomiędzy systemami zarządzania korporacyjnego w poszczególnych krajach członkowskich. Akcjonariusze nie zawsze są wystarczająco wdrożeni w funkcjonowanie spółki i mogą nie być w stanie za każdym razem ocenić trafności decyzji.

Sugerowane rozwiązanie: Uważamy, że KE nie przedstawiła wystarczających dowodów na konieczność uregulowania na poziomie unijnym transakcji z podmiotami powiązanymi w proponowanym kształcie. W związku z tym uważamy, że kwestia ta powinna być pozostawiona decyzji państw członkowskich. Opcjonalnie proponujemy odwrócenie logiki przepisu i wprowadzenie wymogu publikacji informacji wyłącznie na temat transakcji o potencjalnej szkodliwości dla akcjonariuszy. Transakcje wewnątrz grupy oraz pomiędzy spółką a joint venture powinny zostać jednoznacznie wyłączone z zakresu przepisu.