Uwagi do projektów dyrektyw Rady Europejskiej w sprawie wspólnej podstawy opodatkowania osób prawnych
2016-11-28
Uwagi do projektów dyrektyw Rady Europejskiej: w sprawie wspólnej podstawy opodatkowania osób prawnych [COM(2016) 685; „Dyrektywa CCTB"] oraz w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych [COM(2016) 683, „Dyrektywa CCCTB"]
Uwagi ogólne
1. Konfederacja Lewiatan od lat z sympatią śledziła rozwój koncepcji wspólnej (skonsolidowanej) podstawy opodatkowania osób prawnych oraz aktywnie brała udział w pracach nad dotychczasowym projektem dyrektywy CCCTB z 2011 r. Z perspektywy przedsiębiorców istotne względem poprzedniego projektu dyrektywy były postulaty:
(i) opcjonalności CCCTB/CCTB, czyli wolności wyboru takiego reżimu opodatkowania osób prawnych przez przedsiębiorców,
(ii) znaczącego ujednolicenia i uproszczenia rozliczeń podatkowych objętych CCCTB/CCTB,
w tym uproszczenia procedur administracyjnych, oraz
(iii) możliwości skorzystania z transgranicznej kompensaty strat lub konsolidacji w ramach grup kapitałowych.
W ocenie Konfederacji Lewiatan, postulaty te pozostają nadal w mocy w odniesieniu do opiniowanych obecnie wniosków Komisji.
2. Dwustopniowe podejście proponowane obecnie przez Komisję, tj. wprowadzenie obligatoryjnej wspólnej podstawy opodatkowania dla przedsiębiorstw działających transgranicznie w ramach UE, oraz prawdopodobnie późniejsze – z uwagi na brak konsensusu wśród państw członkowskich UE – wprowadzenie obligatoryjnej konsolidacji podstaw opodatkowania w ramach grup kapitałowych może powodować, że powyższe postulaty przedsiębiorców nie zostaną spełnione. Należy również zauważyć, że proponowane dyrektywy wprowadzą istotne, często wręcz rewolucyjne zmiany
w zakresie opodatkowania osób prawnych w poszczególnych państwach członkowskich (choćby
z uwagi na konieczność wbudowania tego dodatkowego modelu opodatkowania w dotychczasowe systemy podatku dochodowego od osób prawnych w poszczególnych jurysdykcjach). Opcjonalność stosowania wspólnej (skonsolidowanej) podstawy opodatkowania dla wszystkich przedsiębiorców pozwoliłaby w naszej ocenie na bezpieczne wdrożenie tak daleko idących zmian, ich sprawdzenie
w praktyce i na stopniowe przejście do nowego, w przyszłości również obligatoryjnego, modelu opodatkowania. Pozwoliłoby to na zwiększenie pewności stosowania prawa w zakresie nowych rozwiązań (np. poprzez wykształcenie się odpowiedniej praktyki stosowania tych przepisów przez administrację podatkową oraz sądy w krajach członkowskich Unii Europejskiej).
3. Generalnie, naszym zdaniem, przepisy wprowadzające ujednolicone zasady dotyczące ustalania podstawy opodatkowania na poziomie europejskim należy ocenić pozytywnie. Spójne zasady opodatkowania w ramach CCCTB/CCTB pomogłyby w rozwiązaniu problemu podwójnego nieopodatkowania będącego przejawem agresywnego planowania podatkowego, jednocześnie jednak eliminując sytuacje podwójnego opodatkowania w ramach UE. Wdrożenie Dyrektyw CCTB/CCCTB (zwłaszcza dyrektywy CCTB) może zmniejszyć koszty administracyjne obliczania i poboru podatków ponoszone obecnie przez przedsiębiorstwa działające na kilku krajowych rynkach UE, ponieważ pozwoliłoby im na stosowanie jednolitych zasad opodatkowania we wszystkich krajach UE. Jednolite zasady powinny docelowo umożliwić porównywalność podstaw opodatkowania przedsiębiorstw funkcjonujących w różnych jurysdykcjach i dać większą pewność działania podatnikom, jeśli chodzi o cel, przejrzystość i pewność w zakresie prawidłowości stosowanych przepisów w praktyce.
4. Mając jednak na względzie te zalety CCCTB/CCTB nie można zapominać o istotnych negatywnych efektach ich wprowadzenia, które wystąpią zarówno na poziomie poszczególnych przedsiębiorstw, jak i na poziomie krajów członkowskich.
5. Niestety Dyrektywa CCTB w zaproponowanym kształcie jest zbyt ogólna i zawiera, naszym zdaniem, zbyt wiele obszarów, które budzą duże wątpliwości interpretacyjne, co może rodzić problemy choćby już z ich jednolitą implementacją do porządków prawnych krajów członkowskich UE. Ponadto zaproponowany projekt nie zawiera przepisów, które uwzględniałyby specyfikę różnych branż (w tym w szczególności branży finansowej), co dodatkowo zwiększa wątpliwości. Natomiast Dyrektywa CCCTB w zaproponowanym kształcie nie odnosi się również do tego, do kogo mógłby się zwrócić podatnik w przypadku istotnych wątpliwości związanych z zakresem stosowania przepisów wynikających z dyrektywy, zwłaszcza w sytuacji sporów z lokalnymi organami skarbowymi ani trybu współdziałania administracji krajowych z administracją podatkową głównego podatnika w ramach skonsolidowanej grupy.
6. Przedsiębiorstwa, które zdecydują się na wprowadzenie CCCTB/CCTB, będą musiały, praktycznie
z dnia na dzień, całkowicie zmienić metodologię stosowaną do obliczania kwoty należnego podatku dochodowego. W wielu przypadkach będzie to wiązać się z koniecznością wymiany lub aktualizacji stosowanych przez przedsiębiorstwa narzędzi informatycznych. W tym kontekście postulat Komisji, aby stosowanie CCCTB było obowiązkowe, należy ocenić zdecydowanie negatywnie. Sprawny
i sprawiedliwy system podatkowy powinien cechować się względną stałością. Wprowadzenie obligatoryjności w stosowaniu nieprzetestowanego w praktyce rozwiązania, którego wdrożenie może wiązać się ze zwiększoną niepewnością stosowania nowych przepisów oraz koniecznością poniesienia przez podatników dodatkowych kosztów, nie może zyskać aprobaty przedsiębiorców.
7. Wśród przedsiębiorców istnieje również obawa, że rozwiązania w zakresie ustalania podstawy opodatkowania w ramach CCTB będą dążyły do dalszego jej poszerzenia poprzez harmonizację do najbardziej restrykcyjnych zasad, równanie do wspólnego – najmniej korzystnego dla przedsiębiorców - mianownika. Stąd też propozycje Komisji mogą znaleźć poparcie przedsiębiorców, pod warunkiem jednak że w ramach CCTB zostaną zastosowane najlepsze praktyki w zakresie kwestii ustalania podstawy opodatkowania, a nie głównie te restrykcyjne lub bardzo skomplikowane, prowadzące do istotnych wątpliwości lub utrudnień w procesie kalkulacji podatku.
8. Komisja uzasadnia postulat wprowadzenia obligatoryjności stosowania CCCTB wskazując, że jest mało prawdopodobne, aby przedsiębiorstwa wielonarodowe, minimalizując swoje dochody podlegające opodatkowaniu poprzez agresywne planowanie, zdecydowały się stosować CCCTB. Konfederacja Lewiatan jest zmuszona wyrazić zdecydowaną dezaprobatę dla takiego sposobu argumentacji. Całkowicie niesprawiedliwe jest bowiem przyjęcie założenia, że większość przedsiębiorców będzie wolała stosować krajowe systemy podatkowe wyłącznie lub głównie ze względu na chęć wdrożenia agresywnego planowania podatkowego. Należy raczej stanąć na stanowisku, że z pewnością mniejszość przedsiębiorców wybrałaby regulacje krajowe z powodu sugerowanego przez Komisję, a zdecydowana większość ze względu na wysokie koszty wdrożenia stosowania nowych przepisów i niepewność w ich stosowaniu, jaka jest immanentnie związana ze wszelkimi nowymi przepisami prawnymi.
9. Niemniej wdrożenie CCTB/CCCTB będzie prowadziło do konwergencji krajowych systemów podatku dochodowego od osób prawnych do modelu wynikającego z tych dyrektyw i vice versa, tak aby nie prowadzić do zaburzenia konkurencji między przedsiębiorcami stosujących CCTB lub CCCTB
a przedsiębiorcami stosującymi dotychczasowe przepisy krajowe.
10. Zasadniczo projekty dyrektyw odbiegają od uzgodnionych rozwiązań międzynarodowych, w tym wykracza poza zakres zaleceń OECD, co będzie powodowało, że wdrożenie spójnych rozwiązań zwalczania zjawiska przenoszenia zysków i erozji bazy podatkowej (BEPS) na poziomie globalnym będzie jeszcze większym wyzwaniem. Skutkiem tego będzie fakt, iż wprowadzone proponowanym dyrektywami zasady nie będą obejmowały krajów spoza Unii Europejskiej. Mało prawdopodobne jest, aby kraje spoza Unii wprowadziły do lokalnego prawa najlepsze praktyki rekomendowane przez OECD, nie wspominając o rozwiązaniach proponowanych w dyrektywach. Doprowadzi to do sytuacji, że przedsiębiorcy unijni znajdą się w zdecydowanie gorszej pozycji od swoich konkurentów spoza Unii pod kątem obciążenia administracyjnego, efektywnych stóp podatkowych (wykraczających poza stopy ustalone suwerennie) oraz sytuacji, w której potencjalnie wystąpić może wielokrotne opodatkowanie. Zatem implementacja dyrektyw będzie miała niekorzystny wpływ na podmioty europejskie, inwestycje, miejsca pracy i wzrost gospodarczy Unii Europejskiej.
11. Jesteśmy zaniepokojeni brakiem rzetelnego szacowania skutków regulacji w odniesieniu do rozwiązań zaproponowanych w przedmiotowych projektach dyrektyw, zwłaszcza w zakresie wpływu relacji gospodarczych z krajami spoza Unii Europejskiej, jak również w zakresie konkurencji „wewnętrznej” między dotychczasowymi modelami podatku dochodowego od osób prawnych
w państwach członkowskich a opodatkowaniem na gruncie CCTB/CCCTB. Przed dalszym procedowaniem nad ich przyjęciem w proponowanym kształcie należy takie analizy przeprowadzić na poziomie poszczególnych państw członkowskich, aby lepiej zrozumieć ich wpływ na gospodarki krajowe oraz na pozycję konkurencyjną Unii Europejskiej w świecie.
12. Ufamy, że będzie możliwe przeprowadzenie dalszych konsultacji społecznych w czasie umożliwiającym szczegółową analizę projektów, a także wnosimy o rzetelną ocenę przez Ministerstwo Finansów planowanych rozwiązań z perspektywy krajowej. Ocena skutków powinna być przedstawiona nie tylko z punktu widzenia oszczędności dla międzynarodowych korporacji, ale także z perspektywy oceny wpływu planowanych regulacji na wpływy budżetowe, aby uniknąć sytuacji, w której oszczędności na obowiązkach administracyjnych stojących przed przedsiębiorcami zniwelowane zostaną przez zwiększone koszty w postaci innych obciążeń wymuszonych spadkiem dochodów budżetowych.
13. Konfederacja Lewiatan wyraża dalszą gotowość uczestniczenia w pracach nad oceną wniosków Komisji Europejskiej dotyczących Dyrektywy Rady w sprawie wspólnej podstawy opodatkowania osób prawnych [COM(2016) 685] oraz Dyrektywy Rady w sprawie wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych [COM(2016) 683] jak też w pracach dot. innych inicjatyw Komisji zmierzających do zmian w zakresie systemu opodatkowania przedsiębiorstw w Unii Europejskiej.
