Nowelizacja Kodeksu pracy w zakresie przepisów dotyczących badań lekarskich

2014-08-07

Przedstawiamy wstępną opinię do projektu nowelizacji Kodeksu pracy w zakresie przepisów dotyczących badań lekarskich.

Przygotowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej projekt nowelizacji kodeksu pracy ma na celu dostosowanie treści art. 176 kodeksu pracy - dotyczącego prac wzbronionych dla kobiet - do przepisów dyrektywy 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana ) (Dz.U. UE L 204 z 26.07.2006, str. 23), a także dostosowanie upoważnienia zawartego w powołanym artykule do wymagań art. 92 Konstytucji RP.

Również zaproponowana w projekcie nowelizacji zmiana treści  art. 229 § 8 kodeksu pracy wiąże się z koniecznością dostosowania upoważnienia zawartego w treści tego przepisu do wymagań art. 92 Konstytucji RP.

Projekt nowelizacji przewiduje m.in. zmianę brzmienia paragrafu 4 art. 229 kodeksu pracy. Obecne brzmienie przepisu art. 229 § 4 kodeksu pracy „Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku" miałoby zostać zastąpione następującym brzmieniem:

„§ 4. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach opisanych przez pracodawcę w skierowaniu na badanie lekarskie."

Zmiana powyższa przewiduje wyraźne powiązanie orzeczenia lekarskiego z treścią skierowania na badania lekarskie (zawierającego opis warunków pracy na określonym stanowisku).

Jak czytamy, w uzasadnieniu do projektu, zmianę § 4 uzależnia się od przyjęcia zmiany art. 229 przewidzianej w ramach procedowanego przez Ministerstwo Gospodarki projektu ustawy o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej (IV ustaw deregulacyjna). Projekt ten przewiduje zwolnienie z wstępnych badań lekarskich osób przyjmowanych do pracy u nowego pracodawcy na dane stanowisko,  na podstawie umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie, stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach środowiska pracy odpowiadających warunkom występującym na nowym stanowisku pracy - z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych.

Propozycja powyższa jest zgodna z wnoszonymi od lat przez Konfederację Lewiatan postulatami w tym obszarze.

Wprowadzenie zmiany treści art. 229 kodeksu pracy, zaproponowanej  w IV ustawie deregulacyjnej, wpłynęłoby zapewne na uproszczenie i ułatwienie obowiązujących procedur związanych z zatrudnianiem pracowników jak też na obniżenie kosztów związanych z zatrudnianiem pracowników ponoszonych przez pracodawców oraz  obciążeń biurokratycznych w zakresie przeprowadzania badań lekarskich, zwłaszcza w sytuacji częstych zmian pracodawcy.

W ocenie Konfederacji Lewiatan nie jest jednak konieczne doprecyzowanie treści paragrafu 4 art. 229 k.p. do zmian przewidzianych w ustawie deregulacyjnej. Wprowadzenie dodatkowych obowiązków po stronie pracodawców związanych z koniecznością szczegółowego opisywania warunków pracy na danym stanowisku nie jest dla nich rozwiązaniem korzystnym.

Kolejną zmianą zaproponowaną przez MPiPS w tekście nowelizacji kodeksu pracy jest wprowadzenie w art. 229 kodeksu pracy nowego § 4 ¹, określającego możliwość zawarcia w orzeczeniu lekarskim ograniczenia do wykonywania określonych czynności lub prac w związku ze stanem zdrowia pracownika. Ograniczenia te mogą dotyczyć np. dopuszczenia do wykonywania pracy w mniejszym wymiarze czasu, określenie obniżonej masy przedmiotów, które może przenosić pracownik.

W uzasadnieniu do projektu czytamy, iż wprowadzenie tego przepisu jest konsekwencją zmiany treści art. 229 par. 4 , którego zmiana jest z kolei wymuszona przez projekt IV ustawy deregulacyjnej, o której mowa powyżej.

Konfederacja Lewiatan negatywnie ocenia propozycję wprowadzenia tego paragrafu do art. 229 kodeksu pracy.

W obowiązującym stanie prawnym, lekarz w związku z przeprowadzonymi badaniami wstępnymi lub okresowymi może wydać dwa rodzaje orzeczeń: pierwsze, w którym orzeka o zdolności danej osoby do podjęcia pracy na danym stanowisku oraz drugie, w którym ze względu na przyczyny zdrowotne ustalone podczas wykonanego badania - orzeka o niezdolności danej osoby do podjęcia pracy na danym stanowisku wskazanym w skierowaniu na badania wstępne/okresowe.

Wprowadzenie takiego zapisu będzie wiązało się niewątpliwie ze zwiększeniem obowiązków po stronie pracodawcy, polegających na konieczności wskazywania przez nich w skierowaniach na badania dużo bardziej szczegółowych informacji dotyczących specyfiki pracy na danym stanowisku i występujących na nim potencjalnych zagrożeń. Rodzą się również dodatkowe pytania, czy wskazanie w orzeczeniu lekarskim ograniczeń w wykonywaniu pracy nie będzie skutkowało po stronie pracodawcy dodatkowymi obowiązkami w stosunku do pracownika z ograniczoną zdolnością do pracy, czy wreszcie zmiana nie spowoduje wzrostu liczby odwołań pracodawców od orzeczeń wydawanych przez lekarzy. Wprowadzenie przepisu może również wpłynąć na zmniejszenie atrakcyjności kandydata do pracy, należy się liczyć bowiem z tym, że pracodawcy są zainteresowani w najwyższym stopniu kandydatami bez zastrzeżeń w obszarze ich dyspozycyjności i zdrowotnej przydatności do pracy na planowanym stanowisku pracy.

Zapewne istotne z punktu widzenia rodzaju skutków wywołanych wprowadzoną zmianą będzie prawidłowe uregulowanie nowych obowiązków lekarzy w przepisach wykonawczych.

Wpływ na treść tych rozporządzeń będzie miało Ministerstwo Zdrowia, które jest zobligowane do ich wydania.

W projekcie nowelizacji znalazła się również propozycja zmiany art. 229 § 8  polegająca między innymi na wprowadzeniu możliwości wykonywania badań lekarskich poza terminami wynikającymi z częstotliwości tych badań. Wprowadzenie takiej zmiany z jednej strony jest dowodem zwiększenia troski o zdrowie pacjenta, z drugiej zaś wpłynie niewątpliwie na zwiększenie kosztów pracodawcy związanych z koniecznością przeprowadzenia takich dodatkowych badań.

W związku z tym, iż na chwilę obecną projekt nowelizacji znajduje się w fazie konsultacji z członkami Konfederacji Lewiatan, nie jesteśmy w stanie w sposób wyczerpujący wskazać wszystkich potencjalnych skutków wynikających ze zmian wprowadzonych przedmiotową nowelizacją.