Stanowisko do przedstawionego przez Prezydenta RP projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (1653)

2017-07-18

1. Przedmiotem projektu są wyrywkowe zmiany niektórych instytucji prawa pracy, regulowanych w Kodeksie pracy, w Kodeksie postępowania cywilnego oraz ustawie o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.

2. Rozwiązania zaproponowane w projekcie obejmują następując obszary prawa pracy:

1.       zmiany dotyczące zakazu dyskryminacji - szersze otwarcie katalogu przesłanek dyskryminacji (art. 11³, 18^3a k.p;),

2.       zmiany dotyczące rozszerzenia zastosowania art. 47 k.p., art. 50 § 5 k.p., 57 § 2 k.p, art. 177 § 5 k.p. o „pracownika-innego członka najbliższej rodziny",

3.       rozszerzenie zastosowania art. 163 § 3 k.p. na „pracownika-innego członka najbliższej rodziny",

4.       zmiany dotyczące świadectwa pracy polegające na wprowadzeniu roszczenia o wydanie świadectwa pracy (nowy § 1⁴ w art. 97 k.p.),  wydłużenie terminu o wystąpienie o sprostowanie świadectwa (zmieniony § 2¹ w art. 97 k.p ), prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem wydania orzeczenia zastępującego świadectwo pracy (nowy art. 97¹ § 1 k.p.),

5.       zmiana art. 94² § 4  k.p. - odszkodowanie za poniesioną szkodę wskutek mobbingu w sytuacji kiedy umowa o prace nie został rozwiązania,

6.       zmiana art. 292 k.p. - przedawnienie roszczeń w sprawach z zakresu prawa pracy,

7.       dodanie w art. 1050 k.p.c. nowego § 1¹.

 

3. Konfederacja Lewiatan proponuje oprzeć dalsze prace nad projektem na elementach uzgodnionych przez stronę pracodawców i pracowników w zespole problemowym Rady Dialogu Społecznego ds. prawa pracy. Partnerzy społeczni wyrazili wspólnie pozytywne podejście odnośnie do następujących elementów projektu:

 

-        rozszerzenia zastosowania art. 47 k.p., art. 50 § 5 k.p., 57 § 2 k.p, art. 163 § 3 k.p., art. 177 § 5 k.p. o „pracownika-innego członka najbliższej rodziny",

-        zmiany regulacji świadectw pracy w zakresie wprowadzeniu roszczenia o wydanie świadectwa pracy (nowy § 1⁴ w art. 97 k.p.) oraz wydłużenia terminu o wystąpienie o sprostowanie świadectwa (zmieniony § 2¹ w art. 97 k.p );

-        dochodzenia odszkodowanie za poniesioną szkodę wskutek mobbingu w sytuacji kiedy umowa o pracę nie został rozwiązania (94² § 4  k.p.);

 

4. Konfederacja Lewiatan postuluje o wyłączenie z prac nad projektem ustawy zmiany dotyczącej zakazu dyskryminacji (art. 1 pkt 1 i 2 projektu ustawy przewidujący zmianę art. 11³ oraz  18^3a k.p.) Proponowane zmiany w tym zakresie spotkały się z negatywną oceną strony pracodawców zespołu problemowego Rady Dialogu Społecznego ds. prawa pracy.

Zaproponowane  zmiany w art. 11³ oraz 18^3a k.p. nie odpowiadają na podstawowy zarzut postawiony przez projektodawcę obowiązującym regulacjom. W uzasadnieniu do projektu stwierdza się, iż brak jest racjonalnych przesłanek różnicujących dyskryminację i nierówne traktowanie, i tym bardziej odmiennie kształtujących konsekwencje naruszenia przez pracodawcę ww. zasad. Proponowane zmiany odnoszą się natomiast tylko do instytucji dyskryminacji i kontrowersyjnej kwestii kryteriów dyskryminacji. Stworzenie „otwartego katalogu przesłanek uzasadniających dyskryminację"  w art. 11³ oraz 18^3a k.p nie wpłynie na odmiennie kształtowanie konsekwencji naruszenia przez pracodawcę zakazu dyskryminacji i zasady nierównego traktowania. Przepisy Kodeksu pracy rozróżniają obecnie dyskryminację (art. 11³ oraz art. 18^3a) jako kwalifikowaną postać nierównego traktowania, o której mowa w art. 11² k.p. Dyskryminacja (art. 11³ k.p., art. 18^3a), w odróżnieniu od "zwykłego" nierównego traktowania (art. 11² k.p.), oznacza nieusprawiedliwione obiektywnymi powodami gorsze traktowanie pracownika ze względu na niezwiązane z wykonywaną pracą cechy lub właściwości dotyczące go osobiście i istotne ze społecznego punktu widzenia, przykładowo wymienione w art. 18^3a § 1 k.p., bądź ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy (wyrok z dnia 2 października 2012 r., II PK 82/12, OSNP 2013 nr 17-18, poz. 202). Osoba podnosząca zarzut dyskryminacji i domagając się z tego tytułu odszkodowania, ma obowiązek wykazania, że zróżnicowanie było spowodowane niedozwoloną przyczyną.

Inną kwestią jest ingerowanie w brzmienie art. 11³ oraz 18^3a k.p. w odniesieniu do katalogu przyczyn dyskryminacji, co stanowi temat do odrębnej dyskusji.

Funkcjonowanie regulacji dotyczących zakazu dyskryminacji oraz nierównego traktowania powinno być zatem przedmiotem osobnej, szerszej analizy. Tym samym wprowadzanie fragmentarycznej zmiany w tym zakresie  nie jest uzasadnione i wskazane.

Co ważne, zespół ds. opracowania projektu ustawy - Kodeks pracy Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy pracuje nad uregulowaniem problematyki zakazu dyskryminacji w przepisach nowego Kodeksu pracy. 

 

5. Kilka z proponowanych zmian w Kodeksie pracy wymaga dalszego procedowania z uwzględnieniem opinii właściwych resortów, jak np. kwestia przyznania prawa do wystąpienia do sądu pracy z żądaniem wydania orzeczenia zastępującego świadectwo pracy (art. 1 pkt 8 projektu ustawy - nowy art. 97¹ k.p.). Wymaga wyjaśnienia praktyczne zastosowanie proponowanej instytucji w świetle regulacji dotyczących postępowania cywilnego.

W trakcie dyskusji w  zespole problemowym Rady Dialogu Społecznego ds. prawa pracy podnoszono również wątpliwości odnośnie zmiany w art. 282 § 1 pkt 3. Obecnie wykroczenie popełnia ten kto wbrew obowiązkowi nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy. W świetle projektu wykroczenie popełni ten kto nie wydaje pracownikowi w terminie świadectwa pracy. Artykuł 97 §  1 k.p. nie określa jednakże jednoznacznie terminu na wydanie świadectwa pracy, wskazując, iż  związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo prac. Dopiero rozporządzenie w sprawie świadectwa pracy precyzuje terminy na wydanie świadectwa pracy.

 

6. Za niepotrzebną należy uznać regulację art. 3 wprowadzającego zmiany do ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (po art. 18b proponuje się dodać  art. 18c) tożsame ze zmianami proponowanymi do Kodeksu pracy w zakresie  bezskutecznej egzekucji orzeczenia zobowiązującego agencję pracy tymczasowej do wydania świadectwa pracy  i przyznania prawa do wystąpienia do sądu pracy z żądaniem wydania orzeczenia zastępującego świadectwo pracy. W świetle art. 5 ustawy o zatrudnieniu pracowników tymczasowych w zakresie nieuregulowanym odmiennie przepisami ustawy i przepisami odrębnymi do agencji pracy tymczasowej, pracownika tymczasowego i pracodawcy użytkownika stosuje się przepisy prawa pracy dotyczące odpowiednio pracodawcy i pracownika.

 

7. Konfederacja Lewiatan wnioskuje o wydłużenie zaproponowanego w art. 5 projektu ustawy terminu wejścia w życie nowych rozwiązań, z 30 dni do 3 miesięcy.  W zespole Rady Dialogu Społecznego strona pracodawców i pracowników uzgodniły potrzebę zagwarantowania 3 miesięcznego okresu vacatio legis, który umożliwi dostosowanie się pracodawcom do  zmian.

 

Konfederacja Lewiatan, Warszawa, 17 lipca 2017 r.

KL/1155/308/98/RL/2017