Stanowisko do projektu ustawy o działaniach antyterrorystycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk 516)
2016-05-30
W związku z trwającymi pracami legislacyjnymi nad projektem ustawy o działaniach antyterrorystycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw, Konfederacja Lewiatan pragnie przedstawić swoje uwagi. Nasz niepokój budzi fakt, że projekt ustawy antyterrorystycznej został przyjęty bez konsultacji społecznych.
Projekt o tak fundamentalnym znaczeniu, który zmienia filozofię funkcjonowania systemu bezpieczeństwa, istotnie poszerza kompetencje służb oraz wprowadza nowe obowiązki zarówno po stronie przedsiębiorców, jak i obywateli, powinien być poprzedzony szeroką publiczną debatą. Choćby po to, by wypracować optymalne rozwiązania dla projektowanych koncepcji.
I. Uwagi Ogólne
Konfederacja Lewiatan pragnie podkreślić, że projekt ustawy o działaniach antyterrorystycznych wprowadza kolejne obowiązki, które wiążą się z dodatkowym obciążeniem finansowym przedsiębiorców - operatorów telekomunikacyjnych - chociażby w zakresie:
a) rejestracji abonentów pre-paid;
b) montażu tymczasowych instalacji radiokomunikacyjnych na żądanie ministra właściwego do spraw informatyzacji lub organu odpowiedzialnego za bezpieczeństwo i porządek publiczny;
c) zapewnienia nieodpłatnie warunków technicznych i organizacyjnych umożliwiających prowadzenie przez ABW działań z zakresu niejawnej kontroli operacyjnej.
Sektor telekomunikacyjny w sposób nieuzasadniony jest obciążany po raz kolejny obowiązkami, które ma wykonywać na własny koszt. Już dzisiaj ustawa - Prawo telekomunikacyjne reguluje szereg obowiązków na rzecz bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego. Część z nich polega m. in. na współpracy z organami państwa i służbami, w tym Policją, Strażą Graniczną, Służbą Celną, kontrolą skarbową, ABW, AW, SKW i SWW oraz CBA (udostępnianie informacji organom uprawnionym, retencja danych), czy tez współpracy z podmiotami i służbami wykonującymi zadania w zakresie ratownictwa, niesienia pomocy ludności oraz z podmiotami właściwymi w sprawach zarządzania kryzysowego.
Dodatkowe kosztowne obowiązki zostały wprowadzone także w tym roku Ustawą z dnia 15 stycznia 2016 r. o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2016 poz. 147). Pragniemy podkreślić, że przedsiębiorcy bardzo poważnie traktują realizację obowiązków na rzecz bezpieczeństwa państwa i porządku jednak wszystkie obowiązki, zarówno obecne, jak i te projektowane, obciążają, co do zasady, wyłącznie przedsiębiorców.
Kwestie kluczowe na które chcemy zwrócić uwagę to:
a) Termin wdrożenia nowych regulacji, tak dla nowych abonentów, jak i dotychczas korzystających z pre-paid:
Przygotowanie struktur i procesów w firmach do wzrostu obsługi o kilkanaście milionów klientów jest zadaniem nie tylko kosztownym, ale i wymagających odpowiedniego czasu, dlatego też mamy nadzieję, iż Parlament rozważy możliwość odpowiedniego wydłużenia vacatio legis dla rejestracji nowych klientów;
Za problematyczny należy uznać proponowany w projekcie ustawy termin na zarejestrowanie całej bazy klientów, a więc 2 stycznia 2017 r. W myśl projektu - 2 stycznia 2017 r., czyli dzień po Nowym Roku, operatorzy będą zobligowani do zaprzestania świadczenia usług tym abonentom, którzy nie dokonali rejestracji. Okres świąteczno-noworoczny jest wyjątkowym czasem w ciągu roku, gdzie możliwość komunikacji ma szczególne znaczenie. Odcięcie klientom usług w tak newralgicznym okresie może doprowadzić do chaosu oraz ogromnej frustracji użytkowników. W związku z tym postulujemy, aby przesunąć ten termin o miesiąc - na luty 2017 r.
b) Obowiązek zapewnienia tymczasowych instalacji radiokomunikacyjne na żądanie organów:
W zakresie kwestii związanych z bezpieczeństwem zgromadzeń lub imprez masowych, szczególną uwagę zwracają przepisy dotyczące obowiązku zapewnienia przez operatorów na żądanie ministra właściwego ds. informatyzacji lub właściwego organu tymczasowych instalacji radiokomunikacyjnych, w tym stacji bazowych.
Z niepokojem odnotowaliśmy wprowadzenie do projektu ustawy skierowanego do prac sejmowych, nowego przepisu, który przenosi na operatorów pełną odpowiedzialność odszkodowawczą za szkody związane z ww. realizacją instalacji urządzeń przeprowadzaną na żądanie wskazanych organów.
Należy podkreślić, iż przedsiębiorcy telekomunikacyjni zostaną postawieni w sytuacji, w której z jednej strony są zmuszani do konieczności ponoszenia kosztów realizacji decyzji podjętych przez organy administracji (projektowany art. 12 ust. 1), przy czym wykonanie takiej decyzji jest gwarantowane przymusem w postaci dotkliwych kar z ustawy prawo telekomunikacyjne (art. 209 ust. 1 pkt 10 PT - do 3% przychodu ukaranego podmiotu), a z drugiej strony na operatorów przenoszona jest dodatkowo odpowiedzialność za konsekwencje decyzji organów administracji.
Wobec powyższego, za kluczowe uznajemy odstąpienie od nakładania na przedsiębiorców odpowiedzialności za prawidłowe wykonanie decyzji organów administracji, w zakresie wykonywanych obowiązków na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Brak jest ponadto podstaw do ponoszenia kosztów takiego działania i uzasadnienia ekonomicznego w działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Dlatego też należałoby wprowadzić możliwość zwrotu/refundacji poniesionych kosztów w związku z realizacją obowiązku instalacji tymczasowych urządzeń radiokomunikacyjnych. Koszty ponoszone przez podmioty zobowiązane, jeśli już nimi zostały obciążone, powinny mieć określone ustawowo granice, tak aby organy Państwa miały obowiązek weryfikacji swoich żądań wobec kosztów i ekonomicznej zasadności.
c) Nieodpłatne zapewnienie warunków technicznych i organizacyjnych dla działań ABW:
Wątpliwości i niepokój budzą również obowiązki zapewnienia nieodpłatnie warunków technicznych i organizacyjnych umożliwiających prowadzenie przez ABW działań z zakresu niejawnej kontroli operacyjnej, które nie są związane z posiadaną infrastrukturą lub świadczonymi usługami, tym bardziej gdy wykonanie ich ma się odbywać na koszt własny przedsiębiorców.
Brak związku części tych obowiązków z prowadzoną działalnością, wykracza poza uzasadnione i nieodpłatne realizowanie działań na rzecz Państwa. Dla przykładu obowiązek zapewnienia dostępu i kontroli zawartości paczek i przesyłek, w przypadku przedsiębiorców telekomunikacyjnych jest się dla nich niewykonalne. Abstrahując od możliwości wykonania takiego obowiązku, z uwagi na dostępność tych podmiotów do wskazanych miejsc, proponowane przez projektodawcę sformułowanie przepisu połączone z nieodpłatnym obowiązkiem, naraża podmioty gospodarcze na kolejne ryzyko ponoszenia wysokich i nieograniczonych kosztów.
Nie kwestionując samego uprawnienia ABW do takiego działania postulujemy o wyłączenie tych działań, jako obciążających finansowo tylko przedsiębiorców telekomunikacyjnych, operatorów pocztowych oraz usługodawców świadczących usługi drogą elektroniczną. Bowiem w przypadku obowiązku polegającego na zapewnieniu warunków technicznych i organizacyjnych dla ABW, aby możliwe było wykonywanie przez nich czynności, polegających na uzyskiwaniu i utrwalaniu obrazu lub dźwięku osób z pomieszczeń, środków transportu lub miejsc innych niż miejsca publiczne, na koszt operatora wydaje się zbyt daleko idące.
II. Uwagi szczegółowe
1. Propozycje zmian w zakresie rejestracji pre-paid
- zmiana art. 41 projektu:
Konfederacja Lewiatan proponuje w projektowanym art. 60b ust. 3 pkt 2, po lit. d) dodać lit. e) w następującym brzmieniu:
„e) danych weryfikowanych na podstawie płatności elektronicznych dokonywanych za pośrednictwem krajowej instytucji płatniczej lub banku krajowego;
Uzasadnienie:
Należałoby rozszerzyć metody określone w tym przepisie, również o inne, które z jednej strony gwarantują weryfikację danego użytkownika, a z drugiej strony ułatwiają korzystanie i dostępność. Elastyczne rozwiązania wydają się niezbędne z uwagi na oczekiwania konsumentów. Umożliwienie potwierdzania danych za pomocą dostępnej powszechnie metody, może pozytywnie wpłynąć na szybkość i skuteczność procesu rejestracji użytkowników pre-paid.
Ponadto, w art. 41 pkt 1 proponujemy następujące brzmienie zdania wprowadzającego:
„Art. 60b. 1. Abonent, z wyłączeniem abonenta korzystającego z publicznie dostępnych usług telefonicznych świadczonych za pomocą aparatu publicznego lub przez wybranie numeru dostępu do sieci dostawcy usług oraz abonenta usługi telewizji świadczonej drogą naziemną, kablową lub satelitarną, podaje dostawcy usług następujące dane:".
Uzasadnienie:
Zgodnie ze stanowiskiem Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej z dnia 6 marca 2014 r. do usługi telewizji zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne.
Z uwagi jednak na to, że korzystanie z usługi telewizji świadczonej drogą naziemną, kablową lub satelitarną polega wyłącznie na odbieraniu sygnałów radiofonicznych i telewizyjnych, a nie odbieraniu i wysyłaniu, nie mogą one być uznane za spełniające przesłanki wskazane w uzasadnieniu do ustawy.
2. Propozycje w zakresie vacatio legis
W zakresie rejestracji prepaid niezbędne jest wydłużenie vacatio legis dla klientów korzystających obecnie z usług przedpłaconych, zwłaszcza w skutków, które zostały wskazane w ustawie tj. zaprzestania świadczenia usług.
3. Propozycje zmian w zakresie tymczasowych instalacji
- Art. 12 ust. 1 i 1a projektu
· Proponujemy zmianę w art. 12. ust. 1:
„Art. 12. 1. W ramach wykonywania zadań i obowiązków na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego, o którym mowa w art. 176 ustawy z dnia 16 lipca Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2014 r. poz. 243, z późn. zm.) poprzez zapewnienie łączności, w szczególności z numerami alarmowymi, w trakcie imprez masowych, podczas których może wystąpić zdarzenie o charakterze terrorystycznym albo zagrożenie dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, operator telekomunikacyjny jest obowiązany, na żądanie ministra właściwego do spraw informatyzacji lub organu odpowiedzialnego za bezpieczeństwo i porządek publiczny, do instalacji, także na obiektach budowlanych, niezwiązanych trwale z gruntem tymczasowych instalacji radiokomunikacyjnych wraz z antenowymi konstrukcjami wsporczymi, w szczególności stacji bazowych ruchomej sieci telekomunikacyjnej."
Uzasadnienie:
Odwołanie do 179 ust.2 wydaje się nieuzasadnione. W art. 179 ust 2. mowa jest o działaniach na rzecz obronności i kierowania bezpieczeństwem państwa podejmowanych w ramach planów, decyzji lub umów. Natomiast w projektowanej regulacji wymagane działania dotyczą bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz realizowane są na „żądanie" ministra.
Nie ma powodu, żeby w kolejnym akcie normatywnym przywoływać zobowiązanie operatorów do działań powiązanych z tworzeniem „Systemem Kierowania Bezpieczeństwem Narodowym". Prawo telekomunikacyjne reguluje to wystarczająco precyzyjnie. Art. 176 ustawy PT jako przepis ogólny, jest zdecydowanie bardziej właściwy jako podstawa przedmiotowych działań.
· Ponadto proponujemy po art.12 ust. 1 dodać ust. 1a w brzmieniu:
„1a. Jeżeli koszty instalacji i eksploatacji tymczasowej instalacji radiokomunikacyjnej przekraczają wpływy z tytułu świadczonych za jej pośrednictwem usług telekomunikacyjnych, operator telekomunikacyjny może wystąpić do organu żądającego instalacji o refundację kosztów pomniejszonych o wpływy z tytułu świadczonych za jej pośrednictwem usług".
Uzasadnienie:
Stawianie tymczasowych BTS-ów w przypadkach, o których mowa w ustawie, może okazać się istotnym obciążeniem dla operatorów. Kolejny obowiązek nie znajdujący podstawy i uzasadnienia ekonomicznego w działalności gospodarczej przedsiębiorcy powinien obejmować możliwość zwrotu/refundacji przynajmniej części poniesionych kosztów. Ponadto należałoby wskazać kto ponosi koszty ochrony takiej tymczasowej instalacji.
- Art. 12 ust. 3 projektu
Proponujemy doprecyzowanie przedmiotowego artykułu w następujący sposób:
„3. Przystąpienie do eksploatacji instalacji, o których mowa w ust. 1, jest możliwe po doręczeniu właściwemu organowi ochrony środowiska zgłoszenia, o którym mowa w art. 152 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.) wraz z wynikami pomiarów, o których mowa w art. 122a ust. 1 tej ustawy potwierdzającymi utrzymywanie na czas trwania imprezy masowej, poziomów pól elektromagnetycznych poniżej poziomówu 10W/m2 dopuszczalnych."
Uzasadnienie:
Niezbędne wydaje się dodanie zapisu umożliwiającego zwiększenie mocy sygnału do poziomu określonego w Zaleceniach Rady UE 1999/519/EC dla tej specyficznej lokalizacji/sytuacji, gdzie będą ograniczone możliwości instalacji urządzeń, w tak krótkim czasie.
- Art. 12 ust. 4 projektu
Proponujemy doprecyzowanie przedmiotowego przepisu w następujący sposób:
„4. Na rzecz operatora telekomunikacyjnego, który instaluje tymczasową instalację, nieruchomość można obciążyć służebnością polegającą na tym, że może on zainstalować, utrzymywać, eksploatować, naprawiać, wymienić i usunąć instalację i korzystać w okresie, o którym mowa w ust. 1, z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń, o których mowa w ust. 1."
Uzasadnienie:
Propozycja zastąpienia wyrazów „zainstalować i korzystać" wyrazami „zainstalować, utrzymywać, eksploatować, naprawiać, wymienić i usunąć instalację" jest zgodna z zakresem czynności wykonywanych przez operatora, a równocześnie zgodna z nomenklaturą wynikającą np. z ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych.
- Art. 12 ust. 5 projektu
Proponujemy doprecyzować przedmiotowy przepis nadając mu brzmienie:
„5. Jeżeli w terminie ... dni od dnia rozpoczęcia negocjacji w sprawie udostępnienia nieruchomości, operator telekomunikacyjny z właścicielem nieruchomości nie zawrą umowy o ustanowienie służebności, o której mowa w ust. 4, operator składa wniosek do właściwego miejscowo starosty o ustanowienie służebności.".
Uzasadnienie:
Należy wskazać, iż w ww. przepisie brak jest jakiegokolwiek terminu, po upływie którego w sprawę musiałby się zaangażować Starosta. Ramy czasowe uzgodnień i negocjacji powinny być ściśle określone, tak aby realizacja tego obowiązku była możliwa.
- Art. 12 ust. 6 projektu
Proponujemy doprecyzować przedmiotowy przepis w następujący sposób:
„6. Starosta, w drodze decyzji administracyjnej, zobowiązuje do ustanowienia służebności na wymagany okres, o którym mowa w ust. 1. Starosta wydaje decyzję nie później niż w terminie 7 3 dni, licząc od dnia złożenia wniosku."
Uzasadnienie:
Należy doprecyzować przepis o stwierdzenie: „na wymagany okres" nie dłuższy niż ten określony w ust. 1. Jednocześnie czas na wydanie decyzji powinien być skrócony do np. 3 dni. Należy zwrócić uwagę, że to działanie ma charakter wyjątkowy, tym samym terminy powinny być proporcjonalne. Obecna propozycja zakłada wyraźną rozbieżność w długości tych okresów: 30 dni (maksymalny czas trwania instalacji) i aż 7 dni na wydanie decyzji.
- Art. 12 ust. 10 projektu
Proponujemy następująca zmianę art. 12 ust. 10:
„10. Przedsiębiorca telekomunikacyjny obowiązany do wykonywania zadań i obowiązków na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego w zakresie i na warunkach określonych w niniejszej ustawie, nie ponosi odpowiedzialności za konsekwencję prawidłowego wykonania decyzji organów administracji."
Uzasadnienie:
Obecne sformułowanie art. 12 ust. 10 sprawia, że przedsiębiorcy telekomunikacyjni zostaną postawieni w sytuacji, w której decyzją administracyjną zostaną zmuszeni do konieczności ponoszenia kosztów i odpowiedzialności za decyzje podjęte przez organy administracji wraz z ich wszelkimi konsekwencjami (projektowany art. 12 ust. 10). Z drugiej strony wykonanie takiej decyzji jest gwarantowane przymusem w postaci dotkliwych kar z ustawy prawo telekomunikacyjne (art. 209 ust. 1 pkt 10 PT - do 3% przychodu ukaranego podmiotu).
Należy podkreślić, iż prawidłowe wykonanie obowiązków na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego nie powinno rodzić negatywnych skutków dla podmiotów je wykonujących.
4. Propozycje zmian w zakresie obowiązków i kosztów dotyczących zapewnienia warunków do prowadzenia kontroli operacyjnej przez ABW
- Ad. Art. 8 ust. 2 projektu
· Proponujemy nadać następujące brzmienie art. 8 ust. 2:
„2. Przedsiębiorca telekomunikacyjny, operator pocztowy oraz usługodawca świadczący usługi drogą elektroniczną są obowiązani, stosownie do prowadzonej działalności, do zapewnienia nieodpłatnie warunków technicznych i organizacyjnych umożliwiających prowadzenie przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, zwaną dalej „ABW" czynności, o których mowa w ust. 1 pkt. 1), 3), 4) i 5)".
Uzasadnienie:
Podmioty wymienione w tym ustępie, a więc przedsiębiorca telekomunikacyjny, operator pocztowy oraz usługodawca świadczący usługi drogą elektroniczną mogą jedynie zapewniać warunki właściwe i zgodne do prowadzonej przez siebie działalność. Dla przykładu obowiązek zapewnienia dostępu i kontroli zawartości paczek, w przypadku przedsiębiorców telekomunikacyjnych wydaje się dla nich niewykonalny. Należałoby rozdzielić krąg podmiotów zobowiązanych (wg prowadzonej przez nie działalności) oraz katalog właściwych dla nich obowiązków albo dodać wyrażenie „stosownie do prowadzonej działalności".
· Należałoby również rozważyć dodanie następującego brzmienia Art. 8 ust.2a-2c:
"2a. Przedsiębiorca telekomunikacyjny, operator pocztowy oraz usługodawca świadczący usługi drogą elektroniczną może odmówić realizacji dostępu do danych, treści, jeżeli wiąże się to z niewspółmiernie wysokimi kosztami.
2b. W przypadku ust. 2 ABW składa do Sądu Okręgowego w Warszawie pisemny wniosek o wydanie postanowienia w tej sprawie. Na postanowienia sądu przysługuje zażalenie Szefowi ABW. Do zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego. Szef ABW niezwłocznie informuje przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, operatora pocztowego oraz usługodawcę świadczącego usługi drogą elektroniczną, o treści prawomocnego postanowienia sądu.
3. Przedsiębiorca telekomunikacyjny udostępnia treści, informacje, dane, o których mowa w ust. 1, 87777777 za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnych."
Uzasadnienie:
Takie rozwiązanie pozwoli zabezpieczyć przedsiębiorców przed niewspółmiernie wysokimi kosztami. Wprowadzona zostałaby także klauzula weryfikacji dla takiego działania. Dodatkowo wszystkie czynności powinny być realizowane za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnych, co powinno obniżać koszty oraz zapewnić szybkość procedury.
- Art. 8 ust. 2 w zw. z art. 8 ust. 1 pkt. 2) projektu
Zakres obowiązku polegającego na zapewnieniu przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, operatora pocztowego oraz usługodawcy świadczącego usługi drogą elektroniczną, warunków technicznych i organizacyjnych umożliwiających prowadzenie przez ABW czynności, polegających na uzyskiwaniu i utrwalaniu obrazu lub dźwięku osób z pomieszczeń, środków transportu lub miejsc innych niż miejsca publiczne, wydaje się zdecydowanie zbyt szeroki.
Abstrahując od możliwości wykonania takiego obowiązku, z uwagi na dostępność tych podmiotów do wskazanych miejsc, proponowane przez projektodawcę sformułowanie przepisu połączone z nieodpłatnym obowiązkiem naraża podmioty gospodarcze na ryzyko ponoszenia wysokich i nieograniczonych niczym kosztów takiego działania.
Nie kwestionując samego uprawnienia ABW do takiego działania postulujemy o wyłączenie działania określonego w art. 8 ust. 1 pkt. 2) z obowiązków określonych w Art. 8 ust. 2. Przedstawiona powyżej propozycja zmiany art. 8 ust. 2 uwzględnia powyższy postulat.
- Art. 8 ust. 2 w zw. z art. 8 ust. 1 pkt. 4) projektu
Zakres obowiązku polegającego na zapewnieniu przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, operatora pocztowego oraz usługodawcy świadczącego usługi drogą elektroniczną, warunków technicznych i organizacyjnych umożliwiających prowadzenie przez ABW czynności, polegających na uzyskiwaniu i utrwalaniu danych zawartych w informatycznych nośnikach danych, telekomunikacyjnych urządzeniach końcowych, systemach informatycznych i teleinformatycznych, wydaje się zdecydowanie zbyt szeroki.
Należałoby pkt. 4) nadać następujące brzmienie:
„4) uzyskiwaniu i utrwalaniu danych zawartych w informatycznych nośnikach danych, telekomunikacyjnych urządzeniach końcowych, systemach informatycznych i teleinformatycznych;"
Nośnik danych jest pojęciem najszerszym i nie jest potrzebne, aby definiować specyficzną grupę urządzeń, jakim są urządzenia końcowe.
Dodatkowo w zakresie obecnego stanu sieci telekomunikacyjnych krajowego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego, brak jest technologicznych i technicznych możliwości zapewnienia ABW prowadzenia niejawnych czynności polegających na uzyskiwaniu poprzez te sieci dostępu do danych zawartych w telekomunikacyjnych urządzeniach końcowych, do których miała dostęp osoba nie będąca obywatelem RP, niezależnie od tego, czy to urządzenie było zalogowane do tych sieci, czy też było zalogowane do sieci zagranicznych powoduje, że projektowany przepis może być niewykonalny.
5. Definicja infrastruktury krytycznej
W projekcie ustawy wielokrotnie pojawia się termin „infrastruktury krytycznej". W ocenie Konfederacji Lewiatan brak szczegółowej definicji, bądź katalogu obiektów, które są uznawane za infrastrukturę krytyczną mogą budzić w przyszłości szereg wątpliwości interpretacyjnych i problem w stosowaniu ustawy. W konsekwencji problematyczny będzie zakres obowiązków po stronie właścicieli i użytkowników takich obiektów. Jest to istotne z punktu widzenia na przykład artykułu 19, zgodnie z którym na miejscu zdarzenia o charakterze terrorystycznym kierujący działaniami może np. zarządzić ewakuację osób i mienia, zakazać przebywania osobom postronnym, wstrzymać ruchu drogowy, kolejowy, żądać nieodpłatnego korzystania z nieruchomości i z ruchomości, żądanie udzielenia pomocy od instytucji, przedsiębiorców i osób fizycznych oraz wydawać im polecenia. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkody jeżeli zostały wyrządzone wskutek korzystania z części z powyższych uprawnień (od żądań nieodpłatnego korzystania z nieruchomości i z ruchomości - do końca wyliczenia).
Konfederacja Lewiatan, Warszawa, 25 maja 2016 r.
KL/236/104/AK/2016
