Projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny - uwagi

2017-10-10

Projekt ustawy dotyczy, zgodnie z intencją wnioskodawcy, zmiany uregulowań dotyczących wad z tytułu rękojmi, w szczególności odnoszących się do terminów odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi.

W nawiązaniu do treści art. 1 projektu ustawy, polegającej na dodaniu art. 5682 k.c. w brzmieniu:

„Art. 5682. Jeżeli kupującym jest konsument, termin odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi biegnie na nowo od dnia wymiany rzeczy na wolną od wad"

Konfederacja Lewiatan wskazuje, co następuje:

Choć zgodnie z treścią uzasadnienia proponowana zmiana wydaje się minimalna, a projektodawcy próbują ją przedstawić w kategoriach likwidacji „luki prawnej", to w rzeczywistości jest ona dużą ingerencją w model odpowiedzialności na zasadach rękojmi.

W ocenie Konfederacji Lewiatan głównym problemem tej nowelizacji nie jest kierunek zmiany, a brak kompleksowego uregulowania zmiany innych przepisów dot. rękojmi, które pozwoliłby przedsiębiorcy zakończyć na pewnym etapie proces wielokrotnego wymieniania towaru, przykładowo przez umożliwienie przedsiębiorcy odstąpienia od umowy i zwrotu konsumentowi wpłaconej należności. Można bowiem wyobrazić sobie sytuację, w której rzecz o nietypowych właściwościach (wykazująca pewną wadliwość po krótkim czasie np. 5 miesięcy) jest wymieniana przez konsumenta cyklicznie, gdyż jest ono zainteresowany krótkotrwałym jej użytkowaniem i ponowną wymianą.

Kolejny aspekt to konieczność doprecyzowania, w jaki sposób na wydłużenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi ma wpływ wymiana rzeczy na wolną od wad przez gwaranta (w ramach gwarancji). Możliwe jest bowiem, że gwarant realizuje zupełnie odmienną (bardziej liberalną) politykę konsumencką aniżeli sprzedawca, a co za tym idzie sprzedawca nie powinien ponosić odpowiedzialności związanej z ewentualną wymianą towaru przez gwaranta. Już choćby z tego względu przepis wymaga doprecyzowania przez wskazanie 

„ ...biegnie na nowo od dnia dokonania przez sprzedawcę wymiany rzeczy na wolną od wad".

Konfederacja Lewiatan zakłada, że nie było to intencją projektodawcy, ale wymiana rzeczy przez gwaranta nie może wpływać na termin odpowiedzialności z tytułu rękojmi przez sprzedawcę.

Mimo że intencją ustawodawcy jest ewidentnie wzmocnienie pozycji konsumenta niezamierzonym skutkiem zmian prawnych będzie prawdopodobnie pogorszenie sytuacji konsumentów w praktyce, gdyż przedsiębiorcy będą starali się unikać wymiany towaru, dokonując w pierwszej kolejności napraw. Choć zgodnie z art. 560 par 2 k.c. konsument ma prawo żądania innego niż zaproponowany przez sprzedawcę sposobu usunięcia wady, to sprzedawca będzie podnosił, że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę.

Konfederacja Lewiatan widzi ryzyko, iż uprawnienie przyznane konsumentom na podstawie projektowanej zmiany będzie prowadziło do nadużyć po stronie konsumentów. W konsekwencji proponowanej zmiany może zostać zachwiana zasada pewności obrotu gospodarczego, która w prawie polskim odgrywa doniosłą rolę w obrocie profesjonalnym, z uwagi właśnie na wzmocnienie ochrony konsumentów kosztem pewności obrotu w sferze stosunków konsumenckich. Projektujący wskazują, iż z punktu widzenia podmiotów gospodarczych - producentów towarów nabywanych przez konsumentów, projektowana ustawa może mieć niewielki ujemny wpływ na ich przychody lub koszty, w sytuacji gdy byliby oni zobowiązani do kilkukrotnych wymian towaru na wolny od wad na żądanie tego samego konsumenta. W naszej opinii takie stanowisko jest uzasadnione, jednakże wyłącznie w stosunku do dużych przedsiębiorców. W odniesieniu zaś do mikro przedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców proponowana zmiana może mieć poważne ujemne skutki. Zmiana bowiem będzie powodować zachwianie pewności obrotu po stronie takich przedsiębiorców. Zważyć należy na okoliczność, że konsumentowi, jako słabszej stronie umów z przedsiębiorcami, przysługuje szereg uprawnień, z których konsumenci umiejętnie korzystają. W Polsce obowiązuje szereg regulacji dających konsumentom ogromną liczbę uprawnień służących ochronie ich interesów i zabezpieczeniu ich praw. Projektowana zmiana jak najbardziej wpisuje się w prowadzoną polityką ochrony konsumentów, jednakże zważyć należałoby czy w ramach omawianej zmiany nie byłoby zasadnym wprowadzenie granicy korzystania z uprawnienia, które będzie przysługiwać konsumentom.

Projektujący wskazują, iż ustawa będzie czynnikiem mobilizującym sprzedawców do zwracania większej uwagi na jakość sprzedawanych towarów i nawiązywania współpracy z tymi producentami, którzy są w stanie odpowiednią jakość zapewnić a dla producentów ustawa będzie czynnikiem mobilizującym do skutecznych reakcji (także po stronie procesów produkcyjnych) w przypadku gdy konsumenci stwierdzą wady produkowanych przez nich towarów. Wskazać jednak należy, że może to również prowadzić do wzrostu cen produktów.