Uwagi do projektu ustawy o dystrybucji ubezpieczeń

2017-04-10

1.       Art. 4 projektu

Zwracamy uwagę, iż w projekcie wskazuje się na poszukującego ochrony ubezpieczeniowej i klienta, brak jest jednak doprecyzowania, kogo należy rozumieć pod pojęciem „klienta". Może to powodować wątpliwości w przypadku czynności agencyjnych, czy pojęcie to dotyczy ubezpieczającego, czy również ubezpieczonego, beneficjenta, osobę zainteresowaną ubezpieczeniem.

Mając na względzie powyższe, postulujemy wprowadzenie definicji „klienta".

  

2.       Art. 4 pkt 1 projektu

W opinii Konfederacji Lewiatan zasadne wydaje się rozważenie wyłączenia z zakresu definicji agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.
W naszej opinii, kasy oszczędnościowo-kredytowe nie mogą w żadnym wypadku zostać uznane za przedsiębiorcę wykonującego działalność agencyjną, którego działalnością podstawową nie jest działalność w zakresie dystrybucji ubezpieczeń, skoro pośredniczenie przy zawieraniu umów ubezpieczenia jest jednym z zadań kas oszczędnościowo-kredytowych zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Ponadto, takie rozwiązanie zrównałoby pod tym względem spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe z instytucjami kredytowymi, które z tej definicji zostały wyłączone.

 

3.       Art. 4 pkt 4 i 5 projektu

W naszej opinii celowe jest uspójnienie techniki definicyjnej brokera reasekuracyjnego oraz brokera ubezpieczeniowego z tą, która została zastosowana w odniesieniu do agenta oraz agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające.

Propozycja zapisu:

broker reasekuracyjny - przedsiębiorca wykonujący działalność brokerską w zakresie reasekuracji na podstawie zezwolenia wydanego przez organ nadzoru i wpisany do rejestru brokerów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych

broker ubezpieczeniowy - przedsiębiorca wykonujący działalność brokerską w zakresie ubezpieczeń na podstawie zezwolenia wydanego przez organ nadzoru i wpisany do rejestru brokerów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych

 

4.       Art. 4 pkt 9 projektu

W opinii Konfederacji Lewiatan, stosownego doprecyzowania wymaga definicja kosztów dystrybucji. Po pierwsze, posługuje się ona w objaśnieniu określeniem koszty akwizycji, co de facto stanowi synonim kosztów dystrybucji. Ponadto pojęcie to nie jest adekwatne do zaproponowanej definicji, bowiem zgodnie z definicją, pojęcie to dotyczy nie kosztów dystrybucji jako takich, a ich stosunku, wyrażonego procentowo, do sumy składek ubezpieczeniowych z danej umowy w rekomendowanym minimalnym okresie trwania umowy. Wobec tego, celowe wydaje się zastąpienie kosztów dystrybucji w użytym znaczeniu pojęciem bardziej adekwatnym, np. stosunek kosztów dystrybucji do prognozowanego kosztu umowy.

Zwracamy również uwagę na potrzebę odrębnego zdefiniowania pojęcia kosztów akwizycji, które jest sformułowaniem nieostrym i może w praktyce być niespójnie rozumiane i określane, co z kolei doprowadzi do sytuacji braku możliwości faktycznego porównania przez poszukujących ochrony ubezpieczeniowej oraz klientów kosztów akwizycji pomiędzy podobnymi produktami ubezpieczeniowymi poszczególnych zakładów ubezpieczeń.

Sugerujemy również rezygnację z wymogu określenia stosunku kosztów dystrybucji do sumy składek ubezpieczeniowych do dwóch miejsc po przecinku, bowiem koszt ten jest jedynie założeniem ex ante i może odbiegać od faktycznej wielkości uzyskanej po rekomendowanym minimalnym okresie trwania umowy. Naszym zdaniem wystarczające wydaje się być określenie tej wartości w procentach, bez miejsc po przecinku.  

  

5.       Art. 4 pkt 10 projektu

Zwracamy uwagę na błąd definicyjny w odniesieniu do pojęcia kosztów prowizji, polegający na posłużeniu się w definiensie pojęciem z definiendum definicji. Wobec tego sugerujemy, aby definiowane pojęcie kosztów dystrybucji zastąpić pojęciem bardziej adekwatnym do treści definicji, np. stosunek kosztów prowizji do prognozowanego kosztu umowy, natomiast w definiensie pozostawić sformułowanie koszty prowizji.

Widzimy również potrzebę odrębnego zdefiniowania pojęcia kosztów prowizji, które jest sformułowaniem nieostrym i może w praktyce być niespójnie rozumiane i określane, co z kolei doprowadzi do sytuacji braku możliwości faktycznego porównania przez poszukujących ochrony ubezpieczeniowej oraz klientów kosztów prowizji pomiędzy podobnymi produktami ubezpieczeniowymi poszczególnych zakładów ubezpieczeń.

Sugerujemy również rezygnację z wymogu określenia stosunku kosztów prowizji do sumy składek ubezpieczeniowych do dwóch miejsc po przecinku, bowiem koszt ten jest jedynie założeniem ex ante i może odbiegać od faktycznej wielkości uzyskanej po rekomendowanym minimalnym okresie trwania umowy. Naszym zdaniem wystarczające jest określenie tej wartości w procentach, bez miejsc po przecinku.  

Jednocześnie pragniemy również zwrócić uwagę na to, że podział na koszty dystrybucji i koszty prowizji (art. 4 pkt 9 i 10 projektu) nie jest do końca jasny i wymagałby w naszej opinii doprecyzowania, co należy uwzględniać obliczając koszty dystrybucji i prowizji.

  

6.       Art. 4 pkt 16 projektu

W celu zachowania spójności pojęciowej z ustawą o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej w przedmiotowej definicji należałoby w naszej opinii zastąpić sformułowanie organ nadzoru właściwy w innym niż Rzeczpospolita państwie członkowskim Unii Europejskiej sformułowaniem organ nadzorczy właściwy w innym niż Rzeczpospolita państwie członkowskim Unii Europejskiej. Uważamy, że sformułowanie organ nadzoru powinno być w całości zastrzeżone tylko do Komisji Nadzoru Finansowego.

7.       Art. 8 ust. 1 projektu

Ponownie zwracamy się z prośbą o rozważenie modyfikacji przedmiotowego przepisu. Zgodnie z propozycją projektodawcy, dystrybutor ubezpieczeń wykonując dystrybucję ubezpieczeń postępuje uczciwie, rzetelnie i profesjonalnie, zgodnie z najlepiej pojętym interesem osób poszukujących ochrony ubezpieczeniowej lub klientów. Fragment tego ustępu, tj. „z najlepiej pojętym interesem osób poszukujących ochrony ubezpieczeniowej lub klientów" jest sformułowaniem problematycznym.
Po pierwsze, w odniesieniu do agentów oraz agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające, przepis ten stoi w kolizji z istotą umowy agencyjnej, jaką jest działanie w interesie dającego zlecenie, czego wyrazem jest przepis art. 760 kodeksu cywilnego, formułujący obowiązek zachowania lojalności stron umowy agencyjnej. Po drugie, pojęcie to jest bardzo nieostre z uwagi na fakt, że rozumienie interesu należy do sfery częściowo subiektywnej i nie sposób w sposób uniwersalny sformułować, czym jest interes osób poszukujących ochrony ubezpieczeniowej lub klientów jako całości.

Mając na względzie powyższe, w naszej opinii zasadne jest więc uwzględnienie w tym przepisie bardziej obiektywnej dyrektywy działania zgodnie z wymogami i potrzebami poszukującego ochrony ubezpieczeniowej oraz klienta w zakresie ochrony ubezpieczeniowej.

8.       Art. 8 ust. 4 projektu

Konfederacja Lewiatan postuluje rozważenie doprecyzowania określenia „wyraźne oznaczenie" informacji o charakterze reklamowym lub marketingowym.

9.       Art. 9 ust. 2 i 3 projektu

Postulujemy doprecyzowanie brzmienia ust. 2 i 3 z uwagi na fakt, iż dystrybutor ubezpieczeń uzależniony jest od informacji przekazywanej przez klienta.

Proponowanie brzmienie ust. 3: „Proponowana umowa ubezpieczenia lub umowa gwarancji ubezpieczeniowej powinna być zgodna z wymaganiami i potrzebami poszukującego ochrony ubezpieczeniowej w zakresie ochrony ubezpieczeniowej, które są określane na podstawie informacji przekazywanych przez poszukującego ochrony ubezpieczeniowej."

Zwracamy również uwagę, że w projekcie wprowadzono postanowienie (ust. 2), zgodnie z którym informacje mają uwzględniać złożoność umowy oraz „rodzaj poszukującego ochrony ubezpieczeniowej".

Powyższy zwrot powoduje wątpliwość co do zakresu obowiązków dystrybutora w zakresie konieczności badania przesłanki: „rodzaju poszukującego ochrony."

  

10.   Art. 9 ust. 4 projektu

Niezrozumiały jest fragment „sporządzanego przez zakład ubezpieczeń, brokera ubezpieczeniowego lub agenta ubezpieczeniowego, którzy tworzą produkt ubezpieczeniowy", ponieważ tworzenie produktu ubezpieczeniowego jest działalnością stricte ubezpieczeniową, zastrzeżoną wyłącznie dla zakładów ubezpieczeń. Wskazane jest więc usunięcie z tego ustępu fragmentu „którzy tworzą produkt ubezpieczeniowy".

  

11.   Art. 10 projektu

W celu uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych, postulujemy ujednolicenie formy przekazywanych informacji klientowi. Zwracamy bowiem uwagę, że projektodawca wskazuje na formę pisemną przekazywanych informacji w art. 10 ust. 1, podczas gdy w art. 10 ust. 4 wskazuje na "formę papierową". Zalecanym byłoby ujednolicenie słownictwa.

  

12.   Art. 12 ust. 4 pkt 2 projektu

W opinii Konfederacji Lewiatan, nie jest wskazane zawężenie wyłączenia przewidzianego w tym punkcie jedynie do kredytów hipotecznych. Uzupełnienie kredytu ubezpieczeniem leży bowiem co do zasady w interesie kredytobiorcy, ograniczając ryzyko problemów z jego spłatą w razie zajścia nieprzewidzianych zdarzeń losowych. Mając to na uwadze, dystrybutor ubezpieczeń powinien mieć pozostawiony wybór związania oferty kredytu, nie tylko hipotecznego, z zawarciem umowy ubezpieczenia. W konsekwencji, proponujemy powrót do brzmienia tego punktu w formie zawartej w projekcie z 1 grudnia, poszerzonego o kredyt konsumencki w rozumieniu nadanym w ustawie z dnia 12 maja 2011 r.
o kredycie konsumenckim.

Propozycja zapisu:

art. 12 ust. 4 pkt 2:

(...)

„2) umowy kredytu, o której mowa w art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 1988, z późn. zm.),

3) umowy o kredyt konsumencki, o której mowa  w art. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tj. Dz.U. z 2016 r. poz. 1528, z późn. zm.),

4) umowy o kredyt hipoteczny w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia ...... o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz.U. .........)".

  

13.   Art. 12 ust. 5 projektu

Niezrozumiały jest wymóg, aby pakiet, zawierający umowę ubezpieczenia, o której mowa w dziale I w grupie 3 załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, jako całość był odpowiedni do potrzeb ubezpieczającego lub ubezpieczonego. Zwracamy bowiem uwagę, iż z ubezpieczonym lub ubezpieczającym mamy do czynienia jedynie w odniesieniu do umowy ubezpieczenia, w zakresie zaś towaru lub usługi należy raczej mówić o kliencie (konsumencie). Zważyć należy ponadto, że produkt lub usługa towarzysząca umowie ubezpieczenia nigdy z zasady nie będzie realizowała potrzeb ubezpieczającego lub ubezpieczonego, bowiem takie potrzeby ze swej istoty zaspokoić może jedynie ochrona ubezpieczeniowa. Nadto, projektodawca nie precyzuje, w jaki sposób te potrzeby miałyby być określane, w odróżnieniu od określenia potrzeb ubezpieczającego lub ubezpieczonego przy umowie ubezpieczenia z działu I grupy III jw., co uregulowane zostało w art. 21 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej oraz przepisach wykonawczych do tego artykułu. Mając na względzie powyższe, postulujemy wykreślenie z projektu tego ustępu.  

 

14.   Art. 13 ust. 1 projektu

Analogicznie jak w przypadku uwag do art. 9 ust. 4 projektu, wskazujemy, że podmiotem tworzącym produkt ubezpieczeniowy jest wyłącznie zakład ubezpieczeń. Należy więc rozważyć powrót do rozwiązania przewidzianego w projekcie z 1 grudnia, który zasady zatwierdzania produktu adresował jedynie do zakładu ubezpieczeń, w projektowanym art. 77a ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej.

  

15.   Art. 14 ust. 1 projektu

Zwracamy uwagę, że przedmiotowy przepis wprowadza obowiązek szkoleniowy w wymiarze 15 godzin rocznie dla osób wykonujących czynności agencyjne. W projekcie nie zostało jednak sprecyzowane, czy w przypadku multiagentów obowiązek szkoleniowy dotyczy 15 godzin rocznie, liczonych dla każdego zakładu ubezpieczeń na rzecz którego osoby wykonujące czynności agencyjne działają, czy też 15 godzin rocznych w ogóle, tj. bez względu na ilość zakładów ubezpieczeń na rzecz których wykonywana jest działalność agencyjna. W naszej opinii kwestia ta powinna zostać wyraźnie doprecyzowana.

Zwracamy ponadto uwagę na błąd redakcyjny, występujący w treści przedmiotowego przepisu - w celu poprawnego brzmienia przepis ten powinien być sformułowany następująco:

„Osoba wykonująca czynności agencyjne, osoba wykonująca czynności brokerskie w zakresie ubezpieczeń lub reasekuracji, osoba wykonująca czynności dystrybucyjne zakładu ubezpieczeń oraz osoba wykonująca czynności dystrybucyjne zakładu reasekuracji jest obowiązana doskonalić umiejętności zawodowe (...)"

lub ewentualnie:

„Osoby wykonujące czynności agencyjne, osoby wykonujące czynności brokerskie w zakresie ubezpieczeń lub reasekuracji, osoby wykonujące czynności dystrybucyjne zakładu ubezpieczeń oraz osoby wykonujące czynności dystrybucyjne zakładu reasekuracji są obowiązane doskonalić umiejętności zawodowe (...)"

 

16.   Art. 14 ust. 8 projektu

Zwracamy uwagę, że określenie miejsca przeprowadzenia szkolenia w formie e-learningowej może być trudne do ustalenia, bowiem istotą szkolenia e-learningowego jest zdalny udział uczestnika w szkoleniu. W celu uniknięcia trudności przy wystawianiu dokumentów poświadczających odbycie szkolenia w formie e-learningowej, w zakresie wskazania miejsca przeprowadzenia szkolenia, proponujemy, aby informacja ta nie była obligatoryjnie zawierana w przedmiotowym dokumencie. Prosimy o odpowiednią modyfikację tego ustępu.

Jednocześnie postulujemy, aby ustawa dopuszczała możliwość formy elektronicznej poświadczenia odbycia szkolenia wraz z podpisem wystawcy.

  

17.  Art. 14 ust. 9 projektu

Przedmiotowy przepis nakłada obowiązek odbycia szkolenia zawodowego również m.in. na członków zarządu w przypadku agentów ubezpieczeniowych, brokerów ubezpieczeniowych, brokerów reasekuracyjnych, będących osobami prawnymi. Wymóg ten ma dotyczyć co najmniej połowy członków zarządu. Postulujemy ograniczenie tego wymogu do osób wchodzących w skład zarządu, które są odpowiedzialne za dystrybucję w odniesieniu do produktów ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych, zgodnie z regulacjami wewnętrznymi podmiotu obowiązanego. W naszej ocenie stosowanie tego wymogu w stosunku do osób, które nie są odpowiedzialne za przedmiotową dystrybucję, nie jest konieczne do realizacji celów, dla których obowiązek szkoleniowy został przewidziany. Proponowane rozwiązanie, w naszej ocenie, nie stałoby również w sprzeczności z Dyrektywą. Zgodnie bowiem z Art. 10 ust. 2 Dyrektywy „Państwa członkowskie nie muszą stosować wymogów, o których mowa w ust. 1 i w akapicie pierwszym niniejszego ustępu, do wszystkich osób fizycznych pracujących w zakładzie ubezpieczeń lub reasekuracji lub u pośrednika ubezpieczeniowego lub reasekuracyjnego, prowadzącego działalność w zakresie dystrybucji ubezpieczeń lub reasekuracji, ale państwa członkowskie zapewniają, aby odpowiednie osoby wchodzące w skład struktur zarządzania tymi zakładami, odpowiedzialne za dystrybucję w odniesieniu do produktów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, oraz wszystkie inne osoby bezpośrednio zaangażowane w dystrybucję ubezpieczeń lub reasekuracji wykazywały wiedzę i umiejętności niezbędne do wykonywania swoich obowiązków."

  

18.  Art. 23 ust. 3 projektu

Postulujemy, aby okres obowiązkowego przechowywania dokumentów został skrócony. Długi, 10-letni okres archiwizacji oraz jej szeroki zakres pociągną za sobą bowiem wysokie koszty po stronie zakładów ubezpieczeń. Ponadto, sugerujemy wprowadzenie możliwości prowadzenia wyłącznie archiwum cyfrowego, co zmniejszy trudności związane z realizacją tego wymogu.

  

19.   Art. 24 ust. 1 pkt 5 projektu

W opinii Konfederacji zapłata wynagrodzenia przez klienta bezpośrednio na rzecz agenta w związku z proponowanym zawarciem umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej stoi w sprzeczności z charakterem czynności agencyjnych, które są wykonywane na rzecz oraz w imieniu dającego zlecenie - zakładu ubezpieczeń. Wskazać następnie należy, że bezpośredni model wynagradzania agenta z tytułu czynności agencyjnych zbliża jego działalność do działalności brokerskiej, do wykonywania której agent nie jest uprawniony.

Niemniej jednak, jeżeli projektodawca nie podzieli powyższych zastrzeżeń, sugerujemy wprowadzenie definicji honorarium, aby wymogi co do ujawniania honorarium były realizowane w sposób jednolity.

 

20.  Art. 24 ust. 1 pkt 5 lit. c) projektu

Odnosząc się do obowiązku poinformowania o „innym rodzaju wynagrodzenia" (lit. c) wyrażamy wątpliwość, w jaki sposób należy poinformować poszukującego ochrony ubezpieczeniowej o tym „innym rodzaju wynagrodzenia", jeżeli np. zakład ubezpieczeń ogłasza konkurs, w którym uczestniczy agent (może być ale nie musi laureatem konkursu), a nagrodą jest np. wyjazd zagraniczny, bony itp.? Czy w takim przypadku agent będzie musiał wskazywać na konkretne źródła np. konkurs, czy tylko i wyłącznie sposób wynagradzania - prowizja.

Jednocześnie prosimy o wskazanie czy powyższe dotyczyć będzie "innego wynagrodzenia".

  

21.  Art. 24 ust. 1 pkt 5 i 6 projektu

Konfederacja Lewiatan wyraża wątpliwość, czy oświadczenia z pkt 5 i 6 mogą zostać złożone ustnie wobec poszukującego ochrony ubezpieczeniowej?

  

22. Art. 24 ust. 6 pkt 2 projektu

Konfederacja Lewiatan wnosi o wskazanie, co się dzieje w przypadku braku zwrotu wskazanych w przepisie dokumentów. Czy na zakładzie ubezpieczeń ciążą w związku z tym jakieś obowiązki informacyjne?

  

23. Art. 25 ust. 1 projektu

Odnosząc się do kwestii uregulowanych w tym przepisie, wątpliwości budzi czy poinformowanie to powinno zostać dokonane w formie pisemnej.

24.  Art. 83 projektu

Proponujemy odwołanie się w szerszym zakresie do środków nadzorczych przewidzianych w rozdziale  14 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. W opinii Konfederacji warte rozważenia wydaje się przewidzenie obowiązku sformułowania zaleceń do zakładu ubezpieczeń przed skorzystaniem przez organ nadzoru z uprawnienia do nałożenia na zakład ubezpieczeń kary pieniężnej, o której mowa w art. 362 ust. 1 pkt 2 przedmiotowej ustawy w przypadku dopuszczenia się naruszeń wskazanych w art. 83 ust. 1 projektu. Obecne rozwiązanie wydaje się zbyt represyjne, w szczególności, że uniknięcie naruszeń, o których mowa w zdaniu poprzedzającym leży w jaki najlepiej pojętym interesie zakładu ubezpieczeń i ewentualne naruszenia w zdecydowanym stopniu będą wynikiem nieumyślnego zaniechania osób odpowiedzialnych po stronie zakładu za współpracę z agentami ubezpieczeniowymi.

 

25. Art. 85 projektu

Pragniemy zwrócić uwagę, iż sankcje, jakie zostały przewidziane w tym artykule, zakreślone zostały w sposób bardzo szeroki (m.in. art. 85 ust. 1 pkt 5 „Organ nadzoru może, w drodze decyzji, zobowiązać dystrybutora ubezpieczeń i dystrybutora reasekuracji do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowania działalności dystrybutora do przepisów prawa, w przypadku: (...)innego naruszenia obowiązków określonych w ustawie"). Postulujemy wskazanie, jakich konkretnie obowiązków ma dotyczyć ta regulacja i wyeliminowanie tak generalnego odesłania („innego naruszenia obowiązków określonych w ustawie"). W naszej ocenie wystarczające w jest opieranie się na zakresie wskazanym w art. 33 Dyrektywy.  

  

26. Art. 86 ust. 1 projektu

Zwracamy uwagę na błąd redakcyjny. Słowo „wykonują" należy zastąpić słowem „wykonuje".

  

27.  Art. 89 ust. 5 projektu

Zwracamy uwagę na błąd polegający na odwołaniu się w ustępie 5 tego przepisu do tego właśnie ustępu. Z brzmienia tego przepisu wynika, że zamiarem projektodawcy było odwołanie do ustępu 2 przedmiotowego artykułu.

 

Konfederacja Lewiatan, 10 kwietnia 2017 r.

KL/182/51/599/ADP