Stanowisko do prezydenckiego projektu ustawy o zmianie ustawy o wsparciu kredytobiorców znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych
2017-09-22
Na wstępie pragniemy wskazać, iż w opinii Konfederacji Lewiatan każda inicjatywa legislacyjna w kwestii dotyczącej wsparcia kredytobiorców powinna przede wszystkim uwzględniać realizację następujących priorytetów:
1) Precyzyjne zdefiniowanie kryterium, którego spełnienie będzie warunkować prawo kredytobiorcy do skorzystania ze środków funduszu wsparcia kredytobiorców. Zdaniem Konfederacji kryterium takie powinno uwzględniać wyłącznie poziom dochodu kredytobiorcy (bez względu na LTV czy powierzchnię mieszkaniową);
2) Precyzyjne określenie czasu trwania proponowanego rozwiązania, wynoszące np. 12 miesięcy - rozwiązanie takie nie powinno stanowić długoletniego obciążenia kosztowego dla sektora bankowego;
3) Precyzyjne określenie czasu dostępności proponowanego rozwiązania dla kredytobiorców, wynoszące np. 12 miesięcy, tak aby motywowało to kredytobiorców do podejmowania rozmów
z bankami;
4) Neutralność podatkowa, zarówno po stronie kredytobiorców, jak i kredytodawców;
5) Wzajemne uzupełnianie się wszystkich działań, podejmowanych w związku z problemem walutowych kredytów mieszkaniowych - rozwiązania takie nie powinny stanowić kolejnego obciążenia kosztowego dla banków, wynikającego z posiadanego portfela walutowych kredytów hipotecznych.
Zdaniem Konfederacji Lewiatan zaprezentowany przez Prezydenta RP projekt nie spełnia wiązanych z nimi oczekiwań.
W naszej opinii istnieje duże ryzyko, że projektowany fundusz restrukturyzacyjny może stać się elementem systemowego osłabiania systemu bankowego w Polsce. Jednocześnie zwracamy uwagę na brak odpowiedniego mechanizmu motywacyjnego po stronie kredytobiorców, zachęcającego do przewalutowania swojego zobowiązania, przy jednoczesnym stałym obciążeniu banków. Prowadzić to będzie do nieodwracalnych, niekorzystnych skutków nie tylko dla pewności systemu, ale w sposób oczywisty będzie także osłabiać konkurencję rynkową, co zdecydowanie będzie miało skutek antykonsumencki.
Wydaje się, że przedstawione propozycje, w szczególności w części odnoszącej się do utworzenia i zasad funkcjonowania tzw. Funduszu Restrukturyzacyjnego, mogą prowadzić do niesprawiedliwego rozłożenia ciężarów i nierównowagi partycypacji poszczególnych podmiotów sektora bankowego. Wskazujemy również na brak ustawowego powiązania funduszu z poziomami przypisywanych bankom ryzyk regulacyjnych.
W opinii Konfederacji, zasady ustawowe powinny zostać skonstruowane w taki sposób, aby - poza zapewnieniem mechanizmów chroniących klientów - biorąc pod uwagę charakterystykę portfeli kredytowych poszczególnych banków, pozwalały uwzględnić także ich potrzeby, zapewniając tym samym równomierność i sprawiedliwy sposób alokowania korzyści, obniżając w sposób proporcjonalny poziomy ryzyka każdego z banków, a nie tylko niektórych. Przeciwne podejście narażone jest na zarzut niekonstytucyjności w wyniku nierównego traktowania uczestników obrotu gospodarczego (vide: art. 32 Konstytucji RP, w którym zawarta jest zasada równości wszystkich wobec prawa oraz zasada równego traktowania przez władze publiczne. Tym bardziej, że rozwiązania projektu w żaden sposób nie tworzą jakiegokolwiek instrumentarium dla banków, umożliwiającego im pozyskanie narzędzi wpływu na wolę kredytobiorców celem skłonienia ich do restrukturyzacji. Tym samym, banki finansując fundusz służący restrukturyzacji, pozbawione są jakichkolwiek mechanizmów i środków ustawowych, które pozwalałyby zachęcić kredytobiorców do restrukturyzacji.
Projekt może budzić również poważne wątpliwości co do zgodności z Konstytucją w kontekście brzmienia art. 64 Konstytucji RP, ustanawiającego równą dla wszystkich prawną ochronę prawa własności. Wskutek nierównego i w naszej opinii niesprawiedliwego traktowania poszczególnych banków, własność akcjonariuszy jednej grupy banków podlegałaby, wskutek uregulowań proponowanych w projekcie, gorszemu traktowaniu w porównaniu z własnością akcjonariuszy innych banków (mogących skorzystać ze środków funduszu adekwatnie do poziomu własnych wpłat do funduszu).
Projekt budzi również wątpliwości z punktu widzenia międzynarodowych umów o ochronie wzajemnych inwestycji oraz norm niedopuszczalnej pomocy publicznej państwa członkowskiego UE.
Mając na względzie powyższe, w opinii Konfederacji Lewiatan niezbędne jest podjęcie szerokiej dyskusji pod kątem niezbędnych zmian w toku dalszego procedowania projektu.
Konfederacja Lewiatan, Warszawa, 22 września 2017 r.
