Stanowisko ws. kluczowych priorytetów dla rozwoju Jednolitego Rynku Cyfrowego
2015-02-18
Zdaniem Konfederacji Lewiatan budowa jednolitego rynku cyfrowego jest jednym z największych gospodarczych wyzwań, przed jakimi obecnie stoi Unia Europejska. Realizacja założeń Agendy Cyfrowej dla Europy[1] odgrywa kluczową rolę w rozwoju zrzeszonych w Konfederacji firm, niezależnie od branży, w której działają.
Ponieważ nowe technologie przenikają do wszystkich sektorów i często mają fundamentalny wpływ na ich innowacyjność i konkurencyjność, umożliwienie ich jak najpełniejszego wykorzystania jest warunkiem niezbędnym dla rozwoju Polskiej i Europejskiej gospodarki.
Wyniki badań przeprowadzonych przez Instytut Kopenhaski[2] pokazują, że Europa mogłaby zwiększyć PKB o 4% poprzez wprowadzenie jednolitego rynku cyfrowego do roku 2020. Stworzenie jednolitego rynku zwiększyłoby także liczbę miejsc pracy i dochody[3].
Należy podkreślić, że zbudowanie jednolitego rynku cyfrowego wymaga myślenia szerszego, niż obszar regulacyjny. Wobec ogromnej dynamiki rozwoju technologii często bardziej adekwatne mogą się okazać instrumenty samoregulacyjne i certyfikujące. Bardzo ważne jest także stymulowanie „cyfrowej podaży i popytu", czyli podstawowych kwestii, na których jednolity rynek cyfrowy się opiera.
Jednym w elementów urzeczywistniania jednolitego rynku cyfrowego jest usuwanie przeszkód w swobodnym przepływie cyfrowych treści i usług w całej UE. Konieczne jest także zapewnienie odpowiedniego otoczenia prawnego, pozwalającego na rozwój i wykorzystanie nowych technologii. Przykładowo, upowszechnianie w europejskich przedsiębiorstwach rozwiązań opartych na chmurze obliczeniowej, doprowadzi do sprawniejszej pracy mobilnej, wzrostu jej wydajności i ograniczania kosztów prowadzenia działalności gospodarczej[4]. W wielu wypadkach zmiany ram prawnych są uzasadnione, konieczne i zapewniają niezbędny impuls do rozwoju. Prawo musi być jednak zrównoważone tak, by chroniło konsumentów, budowało zaufanie do ponadgranicznego handlu elektronicznego i umożliwiało innowacje. Rozważając nowe ramy prawne cyfrowej Europy, decydenci polityczni powinni zadbać o podejście oparte na jasnych i jednolicie stosowanych regułach. Polityki powinny chronić konsumentów, a nie konkurentów, i powinny sprzyjać pobudzaniu innowacji i inwestycji, szczególnie na tak szybko zmieniającym się rynku, jak rynek cyfrowy. Dla rozwoju gospodarki cyfrowej konieczne jest także zapewnienie uczestnikom rynku bezpieczeństwa. Dlatego bardzo ważne jest wprowadzenie rozwiązań, mających na celu ułatwienie zwalczania cyberprzestępczości np. umożliwienie przekazywania pomiędzy przedsiębiorcami informacji o zagrożeniach i atakach na systemy teleinformatyczne.
KONKURENCJA I WIĘCEJ INWESTYCJI DLA AUTENTYCZNIE JEDNOLITEGO RYNKU TELEKOMUNIKACYJNEGO
Pełne wykorzystanie jednolitego rynku cyfrowego wymaga budowy tzw. „cyfrowej podaży". W tym celu rynek europejski potrzebuje więcej łączności cyfrowej. Współczesne oparte na danych usługi cyfrowe są uzależnione od szybkiego, szerokopasmowego, i coraz częściej bezprzewodowego, dostępu do sieci. Łączność warunkuje rozwój usług online, zapewniając konsumentom i użytkownikom dostęp do innowacyjnych narzędzi usprawniających ich pracę oraz umożliwiających dzielenie się informacjami, komunikację i dotarcie do klientów i kontrahentów.
Łączność szerokopasmowa (Next Generation Access) bezpośrednio wspomaga rozwój gospodarczy. Szacuje się, że zwiększenie stopnia nasycenia kraju szerokopasmowym dostępem do sieci o 10 punktów procentowych owocuje zwiększeniem rocznego PKB na mieszkańca o od 0,9 do 1,5 punktu procentowego. W wydanej w 2010 roku publikacji[5], London School of Economics szacowała, że zainwestowanie 5 miliardów funtów brytyjskich w infrastrukturę szerokopasmową mogłoby zaowocować utworzeniem w Wielkiej Brytanii około 280 000 nowych miejsc pracy. Z opublikowanego w zeszłym roku raportu Deloitte[6] wynika, że jeśli Polska przyspieszy rozwój infrastruktury szerokopasmowej, wkład Internetu w rozwój polskiej gospodarki przełoży się na wzrost jego udziału w ogólnym PKB z obecnych ok. 3% PKB do ok. 9,5% do roku 2020.
Aby zapewnić zarówno wysokiej jakości dostęp, jak i otwarty Internet, decydenci polityczni powinni zachęcać do inwestycji i innowacji w Europie. Europa jest w stanie jednocześnie utrzymać otwartość sieci oraz pozyskać inwestycje potrzebne jej do budowy sieci następnej generacji. Decydenci polityczni i regulatorzy mogą i powinni pobudzać inwestowanie poprzez:
● otwarte podejście do działań konsolidacyjnych pozwalających na niezbędną skalę dla inwestycji w sieci telekomunikacyjne,
● intensyfikację działań prowadzących do obniżenia kosztów i pobudzania inwestycji w usługi cyfrowe,
● unikanie tworzenia dodatkowych przeszkód regulacyjnych dla inwestycji, tak aby operatorzy i dostawcy usług internetowych mogli uzyskać szybki zwrot z inwestycji,
● zapewnienie sprawnego i innowacyjnego przydzielania pasm częstotliwości,
● premiowanie długofalowych inwestycji w innowacje i wdrożenia,
● gwarantowanie otwartego dostępu do Internetu, nie zezwalając na blokowanie lub ograniczanie dostępu do treści
● promowanie konkurencyjnych rynków usług cyfrowych stwarzających użytkownikom faktyczne możliwości wyboru.
RAMY PRAWNE PRYWATNOŚCI I OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH, SPRZYJAJĄCE INNOWACJI I WZMAGAJĄCE POPYT
Ponieważ w świecie cyfrowym gospodarka opiera się na danych, regulując tę materię należy unikać tworzenia barier dla innowacyjności. Jesteśmy przekonani, że skuteczne prawo ochrony prywatności jest podstawą do budowania zaufania użytkowników wobec usług cyfrowych. Zbyt kazuistyczne regulowanie zasad ochrony danych nie zawsze przystaje jednak do współczesnej technologii w sieci, do potrzeb i chęci konsumentów, czy też do tego, jak technologie informatyczne mogą ewoluować już wkrótce. Nie należy nakładać obowiązków, których realizacja ogranicza komfort korzystania z usługi, nie chroniąc przy tym użytkowników. Obywatel powinien mieć możliwość kontroli nad tym, jakie dane są pozyskiwane i wykorzystywane przez przedsiębiorstwa, niemniej wymóg wyrażania zgody nie powinien prowadzić do zbytnich komplikacji lub niedogodności, w szczególności w wypadku korzystania z usług poprzez przeglądarki internetowe i aplikacje mobilne, od których użytkownicy oczekują łatwości użycia. Decydenci polityczni powinni znaleźć właściwy punkt równowagi i unikać rozwiązań zbyt kazuistycznie określających jak zgoda ma być pozyskiwana, ponieważ ograniczałoby to zakres innowacji, nie wnosząc korzyści w obszarze ochrony prywatności.
Władze państwowe mogą również wpływać na wzrost ufności użytkowników poprzez zachęcanie usługodawców sieciowych do odpowiedzialnych zachowań. Istotnym elementem gwarantowania standardów jest zachęcanie do stosowania uznawanych międzynarodowo, racjonalnych i komercyjnych norm ochrony prywatności i bezpieczeństwa (takich jak na przykład ISO 27001 i 27018). Promowanie takich norm może również umożliwić utrzymywanie spójnych wymagań w różnych regionach geograficznych poprzez wyeliminowanie specyficznych wymagań lokalnych. Ważnym narzędziem zwiększania ufności jest też „wdrażanie zasad prywatności na etapie projektowania rozwiązania" (ang. privacy by design). Regulatorzy powinni premiować stosowanie dodatkowych procesów „privacy by design", na przykład w ramach współpracy z przemysłem oferując unijne atesty czy programy certyfikacji.
Ochrona danych w Unii Europejskiej powinna być regulowana zestawem zasad, a nie 28 różnymi prawodawstwami. Popieramy przyjęcie Rozporządzenia, które będzie w równym stopniu obowiązywało wszystkie państwa członkowskie. Jesteśmy również za wprowadzeniem „wiążącego mechanizmu jednego okienka" (meaningful one stop shop mechanism) - organ ochrony danych właściwy dla siedziby przedsiębiorcy powinien być właściwym dla nadzoru przetwarzania danych dokonywanego przez tegoż przedsiębiorcę. Sprawny mechanizm „jednego okienka" może też być nowym i skutecznym mechanizmem, w jaki podmioty danych będą mogły dochodzić swoich praw do ochrony danych w całej UE. Kompetentne władze właściwe dla danego przedsiębiorcy będą musiały zainwestować znaczne zasoby i wiedzę specjalistyczną pozwalającą na zrozumienie modelu biznesowego i praktyk zapewniania prywatności przez administratorów lub przetwarzających dane, i dlatego też będą najlepiej przygotowane do skutecznego rozpatrywania wszelkich spraw i zapewniania podmiotom danych najlepszych środków naprawczych. Z punktu widzenia przedsiębiorców, one stop shop był kluczową korzyścią z proponowanej reformy. W naszej ocenie konieczny jest powrót do zaproponowanej przez Komisję Europejską wersji.
By można było osiągnąć prawdziwie jednolity rynek cyfrowy, zasady ochrony prywatności nie powinny niepotrzebnie ograniczać transgranicznych przepływów danych. Takie przepływy, z zachowaniem ochrony przekazywanych danych, stają się coraz bardziej istotne dla konkurencyjności przedsiębiorstw w Europie (także dla polskich MŚP). Proponowane Rozporządzenie o Ochronie Danych ułatwia bezpieczne przekazywanie danych ponad granicami, na przykład poprzez skonkretyzowanie procedur w zakresie Wiążących Reguł Korporacyjnych. Jest ważne, aby te ulepszenia nie zostały zakwestionowane. Rozwiązania mające na celu ograniczanie przepływów danych zmuszają przedsiębiorstwa do oparcia transferów danych na jednostkowych rozstrzygnięciach organów danych, co często wiąże się z przewlekłą procedurą i ryzykiem rozbieżnych, arbitralnych decyzji.
ODPOWIEDNIE DLA ERY CYFROWEJ PRAWO WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ
Internet otwiera przed twórcami możliwości dotarcia do nowych rzesz odbiorców i nowych źródeł przychodów. Unowocześniony system prawa autorskiego powinien przyczynić się do pełnego wykorzystania potencjału jednolitego rynku. Prawo autorskie, zapewniając wynagrodzenia dla twórców, nie powinno uniemożliwiać badań i innowacji. Prawo autorskie powinno również uwzględniać fakt, że w dobie cyfrowej w sieci jest tworzonych, przetwarzanych i publikowanych wiele treści, które nie mają komercyjnego znaczenia. W obecnym stanie prawnym ochrona prawno-autorska utworów o znikomej wartości komercyjnej jest analogiczna do ochrony, którą objęte są utwory przedstawiające wartość o wiele większą. Naszym zdaniem należy rozważyć zmianę tego stanu i zróżnicować stopień ochrony utworów w zależności od tego, czy posiadają wartość komercyjną.
Egzekwowanie praw własności intelektualnej powinno skupiać się na metodach skutecznych w obrocie cyfrowym, a jednocześnie nie blokujących rozwoju gospodarki cyfrowej. W szczególności istotne jest oparcie się na metodach zwalczania naruszeń na skalę komercyjną (tzw. „podążanie za pieniądzem"), a nie penalizacji indywidualnych użytkowników.
Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że kluczowe dla rozwoju gospodarczego są przepisy zapewniające ograniczenie odpowiedzialności (tzw. bezpieczna przystań) dla pośredników internetowych, zawarte w Dyrektywie e-commerce. Próby nieuzasadnionego naruszania wypracowanych dotychczas w tym zakresie rozwiązań, mogą narazić na szwank dalszy rozwój gospodarki cyfrowej, stanowiącej coraz ważniejszy motor wzrostu w Europie.
Prace nad zmianą obecnych uregulowań powinny również objąć ułatwienie rozstrzygania sporów w sprawach o naruszenia praw własności intelektualnej, na przykład poprzez wprowadzenie internetowego rozstrzygania sporów, a przede wszystkim sprawny i skuteczny system pomocy prawnej w sprawach dotyczących naruszania praw autorskich. Uwagi wymaga walka z towarzyszącymi dokonywanym na skalę komercyjną naruszeniom praw własności intelektualnej zjawiskami patologicznymi, takim jak pranie brudnych pieniędzy, tak w skali europejskiej jak i ponad europejskiej.
Aby zapewnić transparentność zasad ochrony praw własności intelektualnej zarówno dla ich właścicieli, jak również dla konsumentów, niezbędne jest sprecyzowanie pojęcia egzemplarza cyfrowego oraz jasne i jednolite dla wszystkich państw UE określenie granic dozwolonego użytku osobistego oraz publicznego.
ZASADY HANDLOWE UŁATWIAJĄCE SWOBODNY PRZEPŁYW DANYCH
Ogólnoświatowy handel stwarza UE okazję wykorzystania wielkości i konkurencyjności jej rynku wewnętrznego. Internet jest kluczową platformą dla rozwoju globalnych obrotów handlowych, szczególnie dla MiŚP. Współczesne przepisy handlowe, zarówno Światowej Organizacji Handlu, jak i dwustronne, nie są dostosowane do cyfrowej rzeczywistości. Rodzi to nowe bariery handlowe skutkujące izolowaniem rynków online. UE musi rozszerzyć swoje tradycyjne przywództwo w zakresie wolnego handlu i otwartych rynków także na dobra i usługi cyfrowe poprzez negocjowanie przyszłych reguł handlu cyfrowego.
OPODATKOWANIE
Internet zasadniczo zmienił sposób prowadzenia działalności gospodarczej na całym świecie. Trudno jest wyróżnić odrębny sektor cyfrowy. Wszystkie przedsiębiorstwa stają się cyfrowe zarówno w obszarze działalności operacyjnej, jak i handlowej. Próby wyróżniania odrębnego sektora cyfrowego dla celów podatkowych, skazane są na niepowodzenie, bo w rzeczywistości współczesnej gospodarki przedsiębiorstwa z bardzo wielu branż korzystają finansowo z oszczędności zapewnianych uzyskanych z zastosowaniem technologii cyfrowych. Z tego powodu polityki podatkowe powinny w sposób neutralny promować innowację i wzrostu. W Polsce inwestycje zagraniczne w 2014 roku sięgnęły blisko 2 miliardów euro. Działania regulacyjne powinny dążyć do utrzymania tak wysokiego poziomu i zabezpieczyć zapewnić dalsze inwestycje w infrastrukturę cyfrową.
Konfederacja Lewiatan, 16 lutego 2015 r.
[1] Komunikat komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 19.5.2010r. „Europejska agenda cyfrowa" Kom(2010)245
[2] Raport Copenhagen Economics z raportu z 2010 r. „The economic impact of a European digital single market. Final report, Marzec 2010 http://www.epc.eu/dsm/2/Study_by_Copenhagen.pdf
[3] Według Raportu Mc Kinsey&Company, na strącone miejsce pracy, gospodarka internetowa generuje 2,6 kolejnych. McKinsey Global Institute „the Great transformer: The impact of the Internet on economic growth and prosperity, October 2011.
[4] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu
Regionów, z dnia 27.9.2012 r. „Wykorzystanie potencjału chmury obliczeniowej w Europie" COM(2012) 529 final.
[5] https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/78096/10-1320-britains-superfast-broadband-future.pdf
[6] Cyfrowa przyszłość Polski "Fundamenty rozwoju konkurencyjnej gospodarki w dobie globalizacji" http://www.konkurencyjnapolska.pl/cyfrowa_przyszlosc_raport.pdf
