Stanowisko do projektu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej
2015-08-04
Poniżej uwagi Konfederacji Lewiatan do projektu ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (druk nr 3644).
Postuluje się skreślenie art.19 z następujących powodów.
W art. 19 projektu ograniczono możliwość powoływania się na wyłączenia odpowiedzialności wobec ubezpieczonych, którym nie zostały doręczone warunki przed wyrażeniem zgody na finansowanie kosztu składki. Takie rozwiązanie stanowi pole do nadużyć przez ubezpieczonych, poprzez powoływanie się na brak możliwości stosowania wyłączeń odpowiedzialności.
W skrajnych sytuacjach , zwłaszcza w umowach na cudzy rachunek, klient świadomie może nie podpisywać dokumentów przystąpienia do ubezpieczenia, a jedynie opłacać składkę.
B. Uwagi do art. 20 projektu ustawy:
Zgodnie z art. 20 ust. 2-4 projektu, wskazane w tych przepisach informacje mogą być przekazywane ubezpieczającemu pisemnie lub, za zgodą ubezpieczającego, na innym trwałym nośniku. Z kolei trwały nośnik, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 40 projektu ustawy, to trwały nośnik w rozumieniu ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, z uzasadnienia której to ustawy wynika, że trwałym nośnikiem może być również wiadomość kierowana do klienta poprzez pocztę elektroniczną. W projekcie ustawy o działalności ubezpieczeniowej, obok wskazanych wyżej zapisów, znajduje się postanowienie art. 20 ust. 5 o wysyłaniu wiadomości e-mail jedynie pod warunkiem opatrzenia ich bezpiecznym podpisem elektronicznym (będące odpowiednikiem obecnego przepisu art. 13 ust. 3aa). Powoduje to wątpliwości interpretacyjne. Pożądanym byłoby usunięcie art. 20 ust. 5 z projektowanej ustawy.
C. Uwagi do art. 21 projektu ustawy:
W art. 21 ust. 2 projektu wskazano, że w umowach ubezpieczenia na cudzy rachunek, ankieta potrzeb klienta winna zostać przeprowadzona z ubezpieczonym, a nie ubezpieczającym. Przepis ten winien zostać doprecyzowany w ten sposób, iż odnosi się on jedynie do ubezpieczeń na cudzy rachunek, w których finansowanie kosztu składki ponosi ubezpieczony. W pozostałych bowiem sytuacjach, gdy płatnikiem składki jest ubezpieczający i to jemu przysługuje roszczenie o wartość wykupu, ubezpieczyciel winien sprawdzać potrzeby i wiedzę ubezpieczającego a nie ubezpieczonego. Ubezpieczony jest wówczas jedynie beneficjentem, nie ponosi on kosztów ani ryzyka.
W art. 21 ust. 4 projektu wskazano, że określone w tym ustępie potwierdzenia i oświadczenia woli klienta w zakresie związanym z potwierdzeniem otrzymania wyniku ankiety i zapoznania się z ostrzeżeniem o nieadekwatności oferowanego produktu, jak również żądania zawarcia umowy ubezpieczenia w takim przypadku, wymagają formy pisemnej. Wprowadzenie przez projektodawcę wymogu zachowania formy pisemnej powinno zostać uzupełnione także możliwością stosowania formy elektronicznej przy zachowaniu wymogów gwarantujących autentyczność i wiarygodność składanych w ten sposób oświadczeń. Wskazać należy, iż ustawodawca polski dopuszcza już możliwość wyrażania oświadczeń woli klienta w postaci elektronicznej w ramach procesu badania adekwatności produktu na gruncie ustawy o funduszach inwestycyjnych (art. 35 ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz odpowiednie przepisy rozporządzeń w tym zakresie).
Wobec powyższego w art. 21 postuluje się dodanie do art. 21 ust. 9 w następującym brzmieniu:
„9. Potwierdzenia i oświadczenia, o których mowa w ust. 4, mogą być wyrażone w postaci elektronicznej z zachowaniem wymogów gwarantujących autentyczność i wiarygodność takich potwierdzeń
i oświadczeń."
D. Uwagi do art. 23 projektu ustawy:
Zapisy art. 23 ust. 5 i 6 oraz art. 24 ust. 3 i 4 projektowanej ustawy tworzą wątpliwości na tle art. 7613 § 1 i 3 Kodeksu cywilnego. Ww. przepisy projektowanej ustawy nakazują w zakresie wynagrodzenia pośrednika ubezpieczeniowego kierować się zasadą równomiernego rozłożenia w czasie wydatków z tytułu prowizji pośrednika. Zgodnie zaś z ww. przepisami Kodeksu cywilnego, strony umowy agencyjnej nie mogą umówić się, że agent nabywa prawo do prowizji później niż w chwili, w której klient spełnił świadczenie, zaś roszczenie o zapłatę prowizji staje się wymagalne z upływem ostatniego dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym agent nabył prawo do prowizji. W przypadku umów ubezpieczenia ze składką jednorazową, z uwagi na ww. przepisy Kodeksu cywilnego, roszczenie o zapłatę prowizji staje się wymagalne nie później niż z upływem ostatniego dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym klient spełnił świadczenie, tj. zapłacił składkę. Powyższe rozbieżności rodzą istotne wątpliwości interpretacyjne, chyba że ustawodawca zdecydował, iż ww. przepisy projektu są lex specialis do art. 7613 kc.
E. Uwagi do art. 496 projektu ustawy:
Przepis art. 496 projektu ustawy przewiduje bardzo krótkie vacatio legis dla szeregu przepisów.
Jest to konsekwencją konieczności dochowania terminów implementacji Dyrektywy „Wypłacalność II". Jednakże należy zauważyć, że art. 18, 19 i 21 projektu ustawy nie stanowią wdrożenia Dyrektywy „Wypłacalność II" wobec czego nieuzasadnione jest zastosowanie dla nich tak krótkiego vacatio legis. Należy zauważyć, że art. art. 18, 19 i 21 projektu ustawy nakładają na zakłady ubezpieczeń nowe obowiązki, po części determinują zmianę sposobu dystrybucji ubezpieczeń, wymagają zmian w systemach informatycznych a termin wejścia w życie ustawy nie pozwala na rzetelne i bezpieczne wprowadzenie wynikających z w/w przepisów zmian przez zakłady ubezpieczeń.
Zasada zaufania obywateli do państwa, a tym samym i prawa przez nie stanowionego oraz zasada bezpieczeństwa prawnego obywateli wymaga "by zmiana prawa dotychczas obowiązującego, która pociąga za sobą niekorzystne skutki dla sytuacji prawnej podmiotów, dokonywana była zasadniczo z zastosowaniem techniki przepisów przejściowych, a co najmniej odpowiedniego vacatio legis. Stwarzają one bowiem zainteresowanym podmiotom możliwość przystosowania się do nowej sytuacji prawnej. Ustawodawca może z nich zrezygnować, decydując się na bezpośrednie (natychmiastowe) działanie nowego prawa - jeżeli przemawia za tym ważny interes publiczny, którego nie można wyważyć z interesem jednostki (orz. z 2.3.1992 r., K 9/92, OTK 1993, Nr 1, poz. 6, s. 69-70).
W związku z treścią art. art. 18, 19 i 21 brak jest ważnego interesu społecznego uzasadniającego tak krótkie vacatio legis.
Wobec powyższego postulujemy zmianę art. 496 projektu ustawy poprzez nadanie mu nowego, następującego brzmienia:
„art. 496 Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., z wyjątkiem art. 3 ust. 1 pkt 18, 19 i 36, art. 44, art. 371 ust. 2, art. 372-375, art. 385, art. 388, art. 393, art. 395, art. 396, art. 402, art. 403, art. 414-416, art. 463 pkt 1 lit. a w zakresie art. 3 pkt 2a lit. c ustawy zmienianej w art. 463 oraz art. 492, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia oraz z wyjątkiem art. 18, 19 i 21, które wchodzą w życie 1 lipca 2016r."
Konfederacja Lewiatan, Warszawa, 4.08.2015 r.
