Uwagi do ustawy o zmianie ustawy o PIT, CIT oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
2017-07-27
Uwagi Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan do projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne z dnia 6 lipca 2017 r., nr z wykazu prac UA31 („Projekt")
Poniżej przedstawiamy uwagi dotyczące Projektu wraz z postulatami zmian. Uwagi te odnoszące się do nowelizowanych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: „ustawa o CIT") stosują się również odpowiednio do analogicznych zmian wprowadzanych Projektem w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa o PIT").
Uwagi wstępne
Uzasadnienie Projektu wskazuje jako jego podstawowy cel nowelizacji „uszczelnienie systemu podatku dochodowego od osób prawnych, tak aby zapewnić powiązanie wysokości płaconego przez duże przedsiębiorstwa, w szczególności przedsiębiorstwa międzynarodowe, podatku z faktycznym miejscem uzyskiwania przez nie dochodu." Uzasadnienie mówi także o ogólnym celu w postaci „odbudowy dochodów podatkowych" (w podatku CIT). Także w dalszych punktach uzasadnienia wskazuje się na przykłady określonych, niepożądanych działań podatników w celu nieuzasadnionego zmniejszenia podstawy opodatkowania.
Zgadzamy się z Projektodawcą, że należy przeciwdziałać agresywnemu planowaniu podatkowemu i dążyć do zrównania warunków konkurencji dla podmiotów gospodarczych tak, aby agresywne sposoby zmniejszania podstawy opodatkowania nie stanowiły nieuczciwej przewagi konkurencyjnej względem uczciwie działających podatników. Niezbędne jest bowiem tworzenie równych szans dla rozwoju i konkurencyjności firm bez względu na pochodzenie kapitału (w szczególności w ramach Unii Europejskiej) i wielkości firmy, jak też dbanie o wzrost znaczenia i konkurencyjności Polski na gospodarczej mapie świata. Niemniej uważamy, że niektóre z proponowanych rozwiązań w ich obecnym kształcie będą negatywnie oddziaływać na uczciwych przedsiębiorców i stanowić istotną ingerencję w warunki prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Obawiamy się, że te negatywne efekty Projektu mogą skutkować obniżeniem wzrostu gospodarczego oraz zmniejszeniem atrakcyjności Polski jako miejsca lokowania inwestycji lub rozwoju działalności innowacyjnej. Z tego względu wnosimy o dopracowanie Projektu z uwzględnieniem głosów środowiska przedsiębiorców tak, aby wdrożenie Projektu nie wywoływało negatywnych skutków dla funkcjonowania polskiej gospodarki.
Niezależnie od powyższego zwraca uwagę, że podając diagnozy o nadużyciach i potrzebie odbudowy dochodów podatkowych Projektodawca nie przedstawia odpowiednio konkretnych danych, czy to ogólnych, czy też wskazujących na (choćby szacunkowe) straty dla budżetu ze stosowania określonych metod unikania opodatkowania. Następnie dla ogólnikowo przedstawionych albo też opartych na niereprezentatywnych przypadkach diagnozach dokonuje się niezwykle daleko idących przesądzeń i proponuje się rozwiązania generalne, dotykające zarówno podatników stosujących niedozwolone praktyki (w nieznanej, niewskazanej w projekcie skali), jak i podatników prowadzących normalną działalność, bez jakichkolwiek tzw. optymalizacji podatkowych.
Daje to podstawy do twierdzenia, że faktycznym celem (w każdym razie nie podstawowym celem) Projektodawcy mogło nie być wyeliminowanie nieprawidłowości, ale po prostu nałożenie większych ciężarów podatkowych. Przy nominalnie nie zwiększonej stawce podatku, Projekt powoduje bowiem istotne zwiększenie bazy podatkowej, znacząco ponad faktyczny dochód (zysk ekonomiczny) przedsiębiorstwa, a tym samym pogorszenie warunków prowadzenia działalności gospodarczej w naszym kraju.
W istocie, w przypadku wprowadzenia niektórych z proponowanych zmian podatki dochodowe w znacznie mniejszym stopniu będą miały charakter dochodowy, tzn. podstawa opodatkowania mniej będzie miała wspólnego z faktycznym przyrostem majątku w przedsiębiorstwach.
Jeżeli jednak „odbudowa" dochodów rozumiana jest jako odzyskanie bazy podatkowej, która się od podatników faktycznie już obecnie należy (na podstawie obowiązujących przepisów), to należy zapytać czy nowy instrument w postaci zmian ustawowych jest odpowiedni do zwalczania zidentyfikowanych nadużyć oraz czy istniejące już instrumenty prawne są dostatecznie wykorzystywane przez administrację skarbową.
Należy pamiętać, że jeżeli celem zmian jest faktycznie zwalczanie nadużyć to obowiązuje w tym zakresie zasada proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP). Zgodnie z tą zasadą należy w pierwszej kolejności zidentyfikować nieprawidłowości albo zjawiska niepożądane, a następnie przedsięwziąć środki adekwatne (tzn. proporcjonalne) dla ich zwalczenia. Nie należy więc dokonywać zmian (które ograniczają zarówno prawo własności, jak i swobodę prowadzenia działalności gospodarczej), jeżeli nie jest to absolutnie konieczne, tzn. jeżeli dotychczas posiadane przez Państwo instrumenty są (mogą być) wystarczające.
Ma to fundamentalne znaczenie, ponieważ skutki rozwiązania problemu związanego z działalnością pewnej, z całą pewnością mniejszej części podatników, przerzucane są na ich ogół, bez wykorzystania wszystkich pośrednich możliwości aktywnego zwalczania nadużyć i nawet przestępstw - w sposób zindywidualizowany.
Podsumowując, proponowane zmiany dotkną w dużej mierze także uczciwych podatników, nie stosujących agresywnych metod optymalizacji podatkowej, a którzy faktycznie prowadzą działalność w dużych rozmiarach i regularnie odprowadzają daniny do budżetu państwa. Proponowane uregulowania należy przede wszystkim doprecyzować i zmienić, ponieważ one uderzają w solidnych podatników, nie uwzględniają różnic w profilu i skali działalności czy stosowanych modelach biznesowych i mogą zniechęcać do dalszego rozwijania działalności w Polsce.
