Uwagi Konfederacji Lewiatan do prowadzonych w Ministerstwie Finansów prac służących uproszczeniu rozliczeń podatku VAT
2018-06-05
Uproszczenia w VAT - propozycje
1. Ujednolicenie zasad korygowania eksportu oraz wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT)
W naszej ocenie, niezasadne jest utrzymywanie różnych zasad zastosowania stawki 0% VAT
w przypadku nieotrzymania dokumentów potwierdzających dostarczenie do nabywcy (wywóz poza UE) towarów w miesiącu dostawy i wykazania tych transakcji najpierw ze stawką krajową.
Obecnie przepisy stanowią, że:
- w przypadku eksportu, zgodnie art. 41 ust. 9 ustawy o VAT - „Otrzymanie przez podatnika dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej w terminie późniejszym niż określony w ust. 6 i 7 upoważnia podatnika do dokonania korekty podatku należnego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał ten dokument".
- w przypadku WDT, w myśl art. 42 ust. 12a ustawy o VAT -„W przypadkach, o których mowa w ust. 12, otrzymanie dowodów, o których mowa w ust. 1 pkt 2, upoważnia podatnika do wykazania wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów ze stawką 0% w ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3, za okres rozliczeniowy, w którym dostawa ta została dokonana, i dokonania korekty deklaracji podatkowej oraz odpowiednio informacji podsumowującej, o której mowa w art. 100 ust. 1".
W naszej ocenie, niezasadne jest więc utrzymywanie zasady wykazywania transakcji ze stawką 0% VAT na bieżąco w przypadku eksportu oraz wstecznego wykazywania w przypadku WDT.
Proponujemy, aby art. 42 ust. 12a ustawy o VAT otrzymał brzmienie: -„W przypadkach, o których mowa w ust. 12, otrzymanie dowodów, o których mowa w ust. 1 pkt 2, upoważnia podatnika do wykazania wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów ze stawką 0% w ewidencji, o której mowa
w art. 109 ust. 3, za okres rozliczeniowy, w którym podatnik otrzymał te dowody, i dokonania
w deklaracji podatkowej za ten okres korekty podatku należnego oraz do wykazania jej w informacji podsumowującej, o której mowa w art. 100 ust. 1, za okres dokonania dostawy".
2. Eksport towarów ze stawką 0%
Przepisy ustawy o VAT szczegółowo określają, kiedy podatnik ma prawo zastosować stawkę 0% dla eksportu towarów (w tym kluczowe jest zgromadzenie określonych dokumentów). W sytuacji braku wymaganych wszystkich dokumentów, podatnik zobowiązany jest zastosować stawkę krajową.
W sytuacji gdy podatnik otrzymuje dokumenty z opóźnieniem/po terminie - prawo do zastosowania stawki 0% jest realizowane poprzez korektę deklaracji.
Proponujemy, aby wymagane przez ustawę o VAT dokumenty, podatnik zobowiązany był przedstawić w trakcie weryfikacji, ich brak nie powinien natomiast automatycznie uniemożliwiać zastosowania stawiki 0%.
3. Uchylenie przepisów o korygowaniu transakcji rozliczanych na zasadzie odwrotnego obciążenia
W naszej ocenie, z treści art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. b oraz pkt 3 ustawy o VAT, powinny zostać skreślone słowa „nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu
do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy". Ponadto, postulujemy aby uchylone zostały art. 86 ust. 10g, ust. 10h i ust. 10i ustawy o VAT.
Przepisy te nakładają na podatników sankcję w postaci konieczności odrębnego wykazania podatku należnego i podatku naliczonego, jeśli wykazanie ich w deklaracji ma miejsce po upływie trzech miesięcy od powstania obowiązku podatkowego. Przepisy te zostały uznane w orzecznictwie sądowym (np. w wyroku WSA w Krakowie z 29.09.2017 r., sygn. I SA/Kr 709/17) za niezgodne
z prawem unijnym jako wprowadzające automatyczne i niezależne od działań podatnika „przesunięcie w czasie prawa do odliczenia i związaną z tym konieczność zapłaty odsetek za zwłokę z przyczyn czysto formalnych, bez względu na brak wystąpienia w danej transakcji jakiegokolwiek ryzyka oszustwa podatkowego lub świadomego nadużycia prawa".
Ograniczenia czasowe dotyczące prawa do odliczenia VAT przy WNT i imporcie usług określone
w art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. a, 86 ust. 10g, ust. 10h, ust. 10i mają uzasadnienie wyłączenie fiskalne oraz istotnie utrudniają rozliczenia przedsiębiorcom. Zasadniczo prawo do odliczenia podatku należnego od WNT i importu usług winno przysługiwać w tym samych miesiącu, w którym wykazano podatek należny. Tylko taka zasada urzeczywistnia neutralność podatku VAT dla przedsiębiorcy.
4. Doprecyzowanie art. 86 ust. 11 ustawy o VAT
W naszej ocenie, należy doprecyzować art. 86 ust. 11 ustawy o VAT, poprzez dodanie do niego odniesienia do art. 86 ust. 10b ustawy o VAT, przez co powinien otrzymać brzmienie: „Jeżeli podatnik nie dokonał obniżenia kwoty podatku należnego w terminach określonych w ust. 10, 10b, 10d i 10e, może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych".
Obecne bowiem brzmienie art. 86 ust. 11 ustawy o VAT rodzi wątpliwości co do tego, czy jeśli podatnik otrzyma fakturę zakupową po upływie dwóch miesięcy po powstaniu obowiązku podatkowego po stronie sprzedawcy, to czy nabywca będzie mógł ująć tę fakturę w miesiącu jej otrzymania, czy też powinien dokonać korekty deklaracji. Choć obecnie orzecznictwo podatkowe opowiada się za pierwszym rozwiązaniem, to jednak nie wynika ono wprost z przepisów ustawy
o VAT, co powoduje stan niepewności po stronie podatników.
5. Wydłużenie terminu prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego
Proponujemy wydłużenie terminu do odliczenia VAT naliczonego w obrocie krajowym z obecnie obowiązujących 3 miesięcy do 6 miesięcy. Zmiana ograniczy konieczność częstego korygowania deklaracji. Wprowadzenie dłuższych terminów ograniczyłoby w stopniu znacznym liczbę składanych korekt deklaracji.
Proponujemy także w art. 86 ust. 13 wprowadzenie możliwości dokonywania korekty deklaracji
w okresie, w którym powstało prawo do odliczenia VAT lub w jednym z dwóch kolejnych okresów.
6. Wprowadzenie rocznego rozliczenia VAT
Wprowadzenie kalkulacji miesięcznej (analogicznie jak w podatku CIT), opartej o aktualnie zaewidencjonowane zdarzenia dla podatku VAT oraz rozliczenia rocznego, w ramach którego zostaną ujęte wszystkie transakcje raportowane dla celów VAT. Wprowadzenie takiego rozwiązania zmniejszyłoby liczbę korekt VAT, składanych dokumentów i znacznie ułatwiłoby zarządzanie korektami, które odnosiłyby się do rocznej deklaracji a nie deklaracji miesięcznych.
7. Fiskalizacja
Wprowadzenie zasady, że w przypadku dokumentowania sprzedaży fakturą na rzecz konsumentów podatnicy zwolnieni są z obowiązku jej fiskalizowania. Aktualnie w niektórych przypadkach podmioty zwolnione z fiskalizacji danej usługi (np. usługi telekomunikacyjne) w celu uzyskania zapłaty wystawiają faktury. Niezależnie na fakturach mogą pojawić się również usługi inne niż telekomunikacyjne, które podlegają fiskalizacji. W takich sytuacjach podatnicy zobowiązani są mimo wszystko do wystawienia również paragonu. To z kolei oznacza spore utrudnienia systemowe. Wprowadzenia ww. zasady ograniczyłoby zbędne czynności w tym zakresie.
8. Likwidacja oddzielnego raportowania VAT UE, VAT-27 i innych, których zawartość jest
w deklaracji.
Uwzględniając obowiązek składania deklaracji i JPK_VAT, które muszą być ze sobą zgodne -
to składanie dodatkowych informacji jest dublowaniem informacji, które są już w posiadaniu organów podatkowych.
Zmiany wymaga konstrukcja korekty informacji podsumowujących VAT UE do formatu ponownego złożenia informacji w formacie JEST. Obecna konstrukcja powoduje dużą ilość błędów, kosztowną implementację w systemach spółek.
9. Likwidacja w odwrotnym obciążeniu (telefony, laptopy) limitu transakcji i wprowadzenie zasady, że niezależnie od wartości każda transakcja objęta jest procesem odwrotnego obciążenia.
Definicja jednolitej gospodarczo transakcji jest niejasna, budzi wiele wątpliwości przy jednoczesnej możliwości obejścia limitu i opodatkowywania sprzedaży stawką vat 23%.
10. Kursy walut - odejście od stosowania kursów innych dla podatku CIT i innych dla podatku VAT.
Stosowanie różnych kursów walut powoduje kosztowne zmiany/dostosowanie systemów do możliwości księgowania jednego dokumentu dwoma kursami. Proponujemy przyjęcie jednego kursu dla VAT i CIT.
11. Przywrócenie stosowania interpretacji GUS lub wprowadzenie innej instytucji umożliwiającej jednoznaczną kwalifikację usług/towarów.
Aktualnie niejednoznaczność kwalifikowania zdarzeń nie zapewnia pewności stosowania prawa.
12. Rozszerzenie braku konieczności uzyskiwania potwierdzeń faktur korygujących do usług wykonywanych na rzecz osób fizycznych (nie podatników VAT).
Biorąc pod uwagę, że osoby fizyczne niebędące podatnikami VAT, nie rozliczają VAT obowiązek uzyskiwania potwierdzeń faktur korygujących wydaje się być zbędny i jego spełnienie oznacza konieczność dodatkowego zaangażowania po stronie podatników (koszt wdrożenia narzędzia do monitorowania, koszty pracy ludzkiej).
13. Ulga na złe długi w ustawie o VAT
W określonych w ustawie o VAT sytuacjach, podatnik ma prawo do korekty VAT-u w rozliczeniu za okres, w którym upłynęło 150 dni od terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.
W sytuacji, gdy po złożeniu deklaracji podatkowej dłużnik ureguluje należność, niezbędne jest zwiększenie przez wierzyciela podstawy opodatkowania i kwoty podatku.
Bardziej praktyczne i mniej pracochłonne byłoby wprowadzenie możliwości skorzystania
z tzw. ulgi na złe długi - „na bieżąco".
14. Zastąpienie deklaracji VAT składaniem JPK_VAT
W związku z zapowiedziami Ministerstwa Finansów dotyczącymi zastąpienia, w bliżej nieokreślonym czasie, deklaracji VAT danymi przesyłanymi za pomocą JPK_VAT, uważamy ten pomysł za słuszny. Wobec tego, że większość podatników VAT obecnie składa deklaracje w formie elektronicznej, wymaganie od nich dodatkowo informacji zawartych w JPK_VAT jest przez nich uważane za dublowanie obowiązków. W naszej ocenie JPK_VAT może zastąpić deklaracje VAT o ile zostaną dodane do niego pola dotychczas obecne tylko w deklaracji VAT, m.in. służące obliczaniu zobowiązania podatkowego, rozliczania podatku naliczonego i wnioskowaniu o zwrot VAT - co wiąże się z opracowaniem tzw. nowej schemy JPK_VAT.
15. Zmiana definicji pierwszego zasiedlenia
W związku z wydaniem przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyroku w sprawie
C-308/16 Kozuba, zachodzi konieczność dostosowania do niego definicji pierwszego zasiedlenia. We wspomnianym wyroku Trybunał wskazał, że: „Artykuł 12 ust. 1 i 2 oraz art. 135 ust. 1 lit. j) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisom krajowym, takim jak będące przedmiotem postępowania głównego, które uzależniają zwolnienie z podatku od wartości dodanej w związku z dostawą budynków od spełnienia warunku, zgodnie z którym pierwsze zasiedlenie tych budynków następuje w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu".
Dlatego też proponujemy, aby w art. 2 pkt 14 ustawy o VAT skreślić „w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu", przez co początkowa część tego przepisu otrzyma brzmienie: „pierwszym zasiedleniu - rozumie się przez to oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich (...)".
16. Powrót do brzmienia art. 22 ust. 2 obowiązującego do 31 marca 2013 r.
Postulujemy, aby powrócić do poprzedniego brzmienia art. 22 ust. 2 ustawy o VAT, zgodnie z którym: „W przypadku gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, przy czym towar ten jest wysyłany lub transportowany, to wysyłka lub transport tego towaru jest przyporządkowana tylko jednej dostawie; jeżeli towar jest wysyłany lub transportowany przez nabywcę, który dokonuje również jego dostawy, przyjmuje się, że wysyłka lub transport jest przyporządkowana dostawie dokonanej dla tego nabywcy, chyba że nabywca ten udowodni, że wysyłkę lub transport towaru należy zgodnie z zawartymi przez niego warunkami dostawy przyporządkować jego dostawie".
Takie brzmienie przepisu oznaczało, że w przypadku dostaw łańcuchowych wysyłka lub transport towaru były przypisane dostawie realizowanej między pierwszym i drugim podmiotem, o ile drugi podmiot nie udowodnił, że transport (wysyłka) powinny zostać przyporządkowane dostawie między podmiotem drugim i trzecim. Rozwiązanie to było naszym zdaniem proste i przejrzyste, przez co zapewniało podatnikom łatwość i pewność jego stosowania.
Natomiast zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy o VAT obowiązującym od 1 kwietnia 2013 r., podatnik ma obowiązek każdorazowo odnosić się do warunków dostawy dla wszystkich transakcji w łańcuchu
i na ich podstawie ustalać miejsce świadczenia. Oznacza to obowiązek prowadzenia przez podatników długich i żmudnych analiz warunków wielu transakcji, który jest w naszej ocenie nadmierny i niepotrzebny.
17. Dodanie przepisów o fakturach zbiorczych
Postulujemy, aby w zakresie przepisów o fakturach dodać przepisy odnoszące się wprost do faktur zbiorczych - czyli dokumentujących kilka czynności opodatkowanych wykonanych w tym samym okresie rozliczeniowym, które nie są uznawane za „sprzedaż ciągłą".
Do ustawy o VAT (np. jako art. 106b ust. 4 ustawy o VAT) powinien zostać przepis odwzorowujący art. 220 dyrektywy 2006/112:
„Państwa członkowskie zezwalają podatnikom na wystawienie faktur zbiorczych zawierających dane obejmujące kilka odrębnych dostaw towarów lub transakcji świadczenia usług, pod warunkiem że VAT od dostaw towarów lub transakcji świadczenia usług wymienionych na fakturze zbiorczej staje się wymagalny w ciągu tego samego miesiąca kalendarzowego.
Bez uszczerbku dla art. 222 państwa członkowskie mogą zezwolić na to, by w fakturach zbiorczych uwzględniano dostawy towarów lub transakcje świadczenia usług, za które VAT stał się wymagalny w okresie dłuższym niż jeden miesiąc kalendarzowy."
18. Zmiana przepisów o zbiorczych uproszczonych fakturach korygujących
Naszym zdaniem, należy dokonać zmiany przepisu art. 106j ust. 3 ustawy o VAT, który wymienia elementy jakie powinna zawierać zbiorcza uproszczona faktura korygująca, ponieważ obecnie wymienione w nim elementy formalne faktury utrudniają ich stosowanie i wbrew przyjętej nazwie, nie wprowadzają żadnych uproszczeń.
Proponujemy, aby art. 106j ust. 3 ustawy o VAT otrzymał brzmienie analogiczne do przepisów obowiązujących w tym zakresie do końca 2013 r.:
„W przypadku gdy podatnik udziela opustu lub obniżki ceny w odniesieniu do wszystkich dostaw towarów lub usług dokonanych lub świadczonych na rzecz jednego odbiorcy w danym okresie, faktura korygująca powinna zawierać:
1) dane określone w ust. 2 pkt 1 i 2 oraz w art. 106 e ust. 1 pkt 3 i 4;
2) okres, do którego odnosi się udzielany rabat;
3) kwotę udzielonego rabatu oraz kwotę zmniejszenia podatku należnego.
19. Ujednolicenie wykazów podatników VAT online oraz ich moc dowodowa
Oceniamy pozytywnie dotychczasowe działania Ministerstwa Finansów w zakresie udostepnienia
na stronach internetowych funkcjonalności sprawdzenia NIP kontrahenta, sprawdzenia statusu kontrahenta w VAT oraz wykazu podatników wykreślonych i przywróconych, jednak postulujemy wprowadzenie w tym zakresie dwóch zmian.
Pierwszą powinno być ujednolicenie wspomnianych narzędzi i zastąpienie ich jednym, który nie tylko udostępni dane podatnika, ale również wskaże jego status (zarejestrowany, niezarejestrowany, zwolniony), informację o jego wykreśleniu i przywróceniu wraz z podstawą prawną. Taki wykaz powinien również umożliwiać odtworzenie historii zmian statusu danego podmiotu. Dostęp do takiego wykazu powinien być nieodpłatny.
Istotne naszym zdaniem jest również to, aby nadać wydrukom z takiego wykazu moc dokumentu urzędowego - podobnie jak w przypadku odpisów z KRS, czy też wypisów z ksiąg wieczystych. Powinno to nastąpić przez zapisanie takiej mocy tych wydruków, oraz ewentualnie domniemania prawdziwości danych, w ustawie o VAT, np. w art. 96b, który dotyczy elektronicznych wykazów podatników wykreślonych i przywróconych.
20. Podniesienie limitu obligującego podatnika do dokonywania pięcio- i dziesięcioletniej korekty VAT od nabycia środków trwałych i budynków (w związku ze zmianą proporcji) - obecnie jest to 15 tys. zł - art. 91 ustawy o VAT.
21. Postulujemy liberalizację przepisów wskazujących, że nieodliczony VAT (mimo prawa do odliczenia) nie stanowi KUP w CIT - może jakiś limit?).
22. Transakcje dotyczące odwrotnego obciążenia budzą wątpliwości co do definicji jednolitej gospodarczo transakcji. W praktyce występują sytuacje/dyskusje, w efekcie których, zarówno dostawca jak i odbiorca chce wykazać VAT należny, bo obie strony boją się powstania zaległości. Wydaje się, że przepis stanowiący, że jeżeli jedna ze stron wykaże VAT należny to takie raportowanie nie powinno być kwestionowane u obu podmiotów, rozwiązałby te niepotrzebne spory biznesowe.
23. Wciąż ujednolicenia i ograniczenia wymagają zasady ustalania obowiązku podatkowego i prawa do odliczenia VAT - im więcej wyjątków tym więcej komplikacji.
24. Istotną kwestią jest także rejestracja podatników - czyli przepis art. 96 ust. 4 i 4a ustawy
o VAT. Praktyka stosowania tego przepisu pozostaje w sprzeczności z orzecznictwem TSUE
i zdecydowanie utrudnia prowadzenie działalności.
TSUE wskazuje (wyrok C-527/11), że odmowa rejestracji podatnika VAT jest możliwa na podstawie posiadania przez organ poważnych przesłanek uprawdopodabniających, że nadany podatnikowi NIP zastanie wykorzystany do popełnienia przestępstwa. Urzędy skarbowe zdają się odwracać tą zasadę i dokonują rejestracji tylko w przypadku, gdy nie znajdą (nieraz po okresie kilku miesięcy) żadnych podejrzeń co do nieuczciwości podatnika - podejrzeń bardzo subiektywnych. Każdego przedsiębiorcę organ podatkowy traktuje jako potencjalnego przestępcę.
Fakt, że organ nie dokonuje rejestracji niezwłocznie - z praktycznego punktu widzenia jest równoznaczne z odmową takiej rejestracji (pomimo braku decyzji). Stawia podatnika w sytuacji nawet gorszej niż w przypadku posiadania decyzji odmownej - gdyż pozostawia go, jak i jego kontrahentów w niepewności. Niepewności tej nie zmienia fakt wydawania przez Ministra Finansów interpretacji, że zarejestrowanie podatnika nie jest niezbędne do prawa odliczenia podatku VAT zawartego w fakturach przez niego wystawionych z jednocześnie wysyłanymi sygnałami
i ostrzeżeniami do przedsiębiorców o zachowanie należytej staranności w doborze kontrahentów, sugerowanie wręcz, aby nie odliczali podatku naliczonego w przypadku gdy kontrahent nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.
Zmiana przepisów i praktyki winna iść w kierunku, aby przy braku błędów w głoszeniu rejestracyjnym, typu podania w tym zgłoszeniu danych nieprawdziwych np. związanych z nazwą czy adresem, które mogą być przez urząd zweryfikowane na podstawie innych rejestrów (KRS, CEIDG), podatnik winien być wpisany do rejestru podatników VAT. Nie zamykało by to drogi do dalszej weryfikacji i ewentualnego wykreślenia z tego rejestru na podstawie poważnych przesłanek uprawdopodabniających, że rejestrację podatnik wykorzystuje, może wykorzystać, do popełnienia przestępstwa.
