Opinia do projektu z dnia 15 stycznia 2014 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz od niektórych innych ustaw

2014-03-24

Przekazany do konsultacji społecznych projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych służyć ma usprawnieniu procesów wymiany informacji między administracja podatkową a płatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych, innymi podmiotami obowiązanymi do składania informacji o dochodach osób fizycznych oraz podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Projekt zakłada wprowadzenie dla określonych podmiotów obowiązku składania określonych deklaracji podatkowych wyłączenie w wersji elektronicznej. Wprowadzenie takiego obowiązku przyczynić się ma do budowy elektronicznej administracji podatkowej oraz umożliwić udostępnianie przez organy podatkowe wstępnie wypełnionych zeznań podatkowych.

Konfederacja Lewiatan rozumiejąc cel projektu i uwzględniając potrzebę cyfryzacji kolejnych dziedzin życia gospodarczego, w tym rozliczeń z administracją podatkową, popiera przedstawione rozwiązania. Niemniej, do kilku propozycji zgłaszamy zastrzeżenia, mając nadzieję, że zostaną one uwzględnione i przyczynią się do one do jeszcze pełniejszej realizacji celu założonego przy tworzeniu przedmiotowego projektu.

1.     Obowiązek składania przez płatników PIT i CIT deklaracji wyłącznie w wersji elektronicznej nie eliminuje obowiązku przekazywania tej deklaracji w formie papierowej. Dlatego też, aby maksymalnie zmniejszyć liczbę dokumentów papierowych postulujemy o rozszerzenie projektu o takie regulacje, które pozwolą na przekazywanie informacji o dochodach również podatnikom, w stosunku do których podatnik pełni obowiązki płatnika, bez konieczności stosowania kwalifikowanego podpisu elektronicznego (por. IPPB4/415-653/11-2/MP, I SA/Po 486/10). Przykładowo stworzenie możliwości przesyłania deklaracji na wskazany przez podatnika adres e-mail i generowanie z systemu administracji podatkowej, urzędowego potwierdzenia odbioru. Przesyłanie przez płatników PIT oraz CIT deklaracji/informacji w wersji elektronicznej musiałoby być alternatywne - nie w każdym przypadku podatnicy dysponują adresami email (np. osoby fizycznej).

Brak możliwości przekazywania przez płatników deklaracji/informacji w wersji elektronicznej dla podatników tych podatków, w wielu przypadkach (zwłaszcza w przypadku dużych podmiotów) będzie wiązał się z obowiązkiem utrzymywania dwóch rodzajów rozliczeń, tj. jeden w celu realizacji  obowiązku składania deklaracji do administracji w wersji elektronicznej a drugi w celu przekazania podatnikom, o których mowa np. w art. 21 i 22 ustawy o CIT deklaracji w wersji papierowej. Umożliwienie wymiany informacji z podatnikami również w wersji elektronicznej zdecydowanie zmniejszy koszty funkcjonowania systemu podatkowego po stronie płatników.

2.     W ocenie skutków regulacji w pkt. 2 „Rekomendowane rozwiązania w tym planowane narzędzia interwencji i oczekiwany efekt" wskazano, że sposobem ograniczenia ilości dokumentów papierowych, ma być jego zastąpienie dokumentem elektronicznym oraz wprowadzenie dokumentu wielopozycyjnego, który umożliwi płatnikom podatku PIT oraz podmiotom niepełniącym funkcji płatnika wysyłanie zbiorczej informacji o dochodach wielu podatników (osób fizycznych), opatrzonej jednym podpisem elektronicznym. Takiej możliwości nie wskazano dla płatników podatku CIT wymienionych w art. 26 ustawy CIT. Postulujemy o rozszerzenie tej możliwości również na tą grupę podmiotów.

3.     W zakresie zmian wprowadzanych do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uwzględniono obowiązku składania za pomocą środków komunikacji elektronicznej deklaracji wynikających z art. 26a, które ściśle związane są z wypłatami należności z tytułów wymienionych w:
- art. 21 (deklaracja CIT-10Z - Deklaracja o wysokości pobranego przez płatnika zryczałtowanego podatku dochodowego od osób prawnych, od dochodów (przychodów) osiągniętych przez podatników niemających siedziby lub zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej) oraz    
- art. 22 (deklaracja CIT-6R - Deklaracja o wysokości pobranego przez płatnika zryczałtowanego podatku dochodowego od osób prawnych, od dochodów (przychodów) osiągniętych przez podatnika mającego siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej).

W naszej ocenie obowiązek składania deklaracji w formie elektronicznej powinien dotyczyć wskazanych formularzy, z uwzględnieniem aby przesłanie deklaracji CIT-6R oraz IFT-2/R było możliwe wykorzystując dokument wielopozycyjny.

Dostrzegając zmiany jakie zachodzą po stronie administracji mające na celu upowszechnienie korzystania z e-deklaracji, które generują oszczędności i po stronie podatników, i po stronie administracji, postulujemy o jak najszybsze umożliwienie składnia deklaracji elektronicznych z tytułu rozliczania podatku od nieruchomości.   Jednocześnie wnioskujemy o stworzenia jednolitego wzoru deklaracji na podatek od nieruchomości. Wzór ten nie byłby, w naszej ocenie, nadmiernie skomplikowany ani rozbudowany - wystarczyłaby część ogólna uzupełniona o załącznik, w którym podatnicy samodzielnie wskazywaliby te przedmioty opodatkowania, które dany organ autonomicznie zwolnił (lub wprowadził niższą stawkę). Konstrukcja ta nie naruszałaby zasady samorządności i autonomiczności (funkcjonuje np. w zakresie podatku od środków transportowych), gdyż kluczowym z punktu widzenia gminy wydaje się jednak poziom dochodów, a nie konkretny druk. Stworzenie jednolitego wzoru deklaracji wraz
z umożliwieniem jego przesyłania drogą elektroniczną ułatwiałby funkcjonowanie przedsiębiorstw prowadzących działalność na terenach wielu gmin i przyczyniłoby się do likwidacji jednej z barier administracyjnych, jaką jest brak takiej możliwości.

4.     Bardzo duże kontrowersje budzi propozycja wprowadzenia sankcji za niezłożenie deklaracji w formie elektronicznej, w postaci uznania deklaracji za niezłożoną.
W ocenie Konfederacji jest to sankcja zbyt daleko idąca. Uwzględniając, że praktyka i okoliczności, w których działają przedsiębiorcy odbiegają od idealnych założeń przyjmowanych przy projektowaniu przepisów, będą występowały sytuacje (chociażby jednostkowe), kiedy złożenie deklaracji wyłączenie w formie elektronicznej nie będzie możliwe. Sytuacje takie mogą wystąpić bez winy przedsiębiorcy i mogą być obiektywne - brak danych albo nieaktualne dane lub faktyczne, np. awarie, brak zasilania. Postulujemy odstąpienie od tej sankcji i wprowadzenia innego rozwiązania, które będzie mobilizowało podatników/płatników do składania deklaracji w formie elektronicznej, jak np. przewidziana w projekcie preferencja dla dokumentów elektronicznych w długości terminu na ich złożenie. Ponadto, w przypadku wprowadzenia obowiązku wysyłki wyłącznie w formie elektronicznej konieczne jest dookreślenie zakresu odpowiedzialności osób wyłącznie wysyłających te deklaracje w kontekście odpowiedzialności Zarządu.    

5.     Wprowadzając projektowane przepisy należy uwzględnić, że w podmiotach gospodarczych zobowiązanych do składania dużej liczby deklaracji proces raportowania w zakresie tych dokumentów jest w pełni lub w części zautomatyzowany, a podmioty te w ramach swoich systemów informatycznych mają wdrożone aplikacje i rozwiązania umożliwiające automatyzację procesu komunikacji z systemem administracji podatkowej. Bardzo istotne zatem jest, aby zmiany w rozwiązaniach IT po stronie administracji były komunikowane i wprowadzane z wyprzedzeniem w celu zapewnienia odpowiedniego czasu na dostosowanie rozwiązań stosowanych w firmach. Celowe wydaje się stworzenie możliwości korzystania przez podmioty gospodarcze ze środowiska testowego administracji podatkowej. Bez zabezpieczenia powyższych aspektów jednostronne wprowadzenie obowiązku składania deklaracji wyłącznie w wersji elektronicznej wiąże się z bardzo dużym ryzykiem po stronie podmiotów gospodarczych. Wprowadzenie zmian
w terminie uniemożliwiającym podmiotom dokonanie stosownego przystosowania swoich rozwiązań może skutkować niemożliwością złożenia deklaracji w wymaganym terminie. Zasadne w naszej cenie jest przygotowanie przez Ministerstwo Finansów Help Desku umożliwiającego podatnikowi potwierdzony kontakt z MF w zakresie przekazania informacji o nieprawidłowościach i niedogodnościach funkcjonowania systemu. Help Desk ponadto służyłby komunikacji z płatnikami/podatnikami informując ich o istotnych aspektach funkcjonowania systemu.

6.     W przypadku, gdy składanie deklaracji będzie możliwe tylko drogą elektroniczną system (ze względu na techniczną konfigurację lub jej brak) może nie pozwolić na umieszczenie w deklaracji merytorycznie uzasadnionych informacji (np. kwestia ilości składów podatkowych na deklaracji akcyzowej AKC-4 - przygotowane rozwiązanie nie przewidywało możliwości przekazania informacji, o dużej ilości składów podatkowych). Ponadto mogą wystąpić awarie systemu, czy też opóźnienia we wprowadzeniu jakichś zmian. Na takie okoliczności powinna zostać określona alternatywna, awaryjna ścieżka postępowania, aby nie wracać w niej do koncepcji papierowego składania dokumentów, być może idąca w kierunku tego, że w przypadku udokumentowanej awarii lub braku dostosowania systemu od strony Ministerstwa Finansów podmiot może złożyć deklaracje elektronicznie w określonym terminie od momentu dostosowania systemu. Oczywiście nie wpływałoby to na obowiązek terminowego uregulowania zobowiązania, czyli na wykonanie samych przelewów pokrywających zobowiązanie, które w deklaracji dopiero zostanie wykazane.

Podsumowując powyższe uwagi wskazujemy, iż wprowadzenie obowiązku składania wskazanych w projekcie deklaracji podatkowych wyłącznie w wersji elektronicznej z punktu widzenia podmiotów gospodarczych może być ułatwieniem, ale wiąże się też przede wszystkim z dużym ryzykiem niemożności wykonania obowiązków nałożonych przepisami w przewidzianych terminach w sytuacjach od nich niezależnych. Zatem pozytywnie odnosząc się do idei projektu
i kierunku zmian wyrażamy nadzieję na uwzględnienie i zrozumienie postulatów naszego środowiska.