Uwagi Konfederacji Lewiatan do ustawy z dnia 26 września 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw

2014-10-15

Celem ustawy z dnia 26 września 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw jest usprawnienie procesów wymiany informacji między administracją podatkową a płatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych, innymi podmiotami obowiązanymi do składania informacji o dochodach osób fizycznych oraz podatnikami i płatnikami podatku dochodowego od osób prawnych.

Wprowadza ona dla określonych podmiotów obowiązek składania deklaracji podatkowych wyłączenie w wersji elektronicznej. Rozwiązanie to służy budowaniu „elektronicznej administracji podatkowej" oraz umożliwi udostępnianie przez organy podatkowe wstępnie wypełnionych zeznań podatkowych.

Konfederacja Lewiatan uczestniczyła w procesie legislacyjnym przedmiotowej ustawy na etapie konsultacji społecznych. W dniu 24 marca 2014 r. przekazaliśmy opinię do projektu ustawy, w której uwzględniając potrzebę cyfryzacji kolejnych dziedzin życia gospodarczego, w tym rozliczeń z administracją podatkową, pozytywnie odnieśliśmy się do przedstawionych propozycji. Niemniej, do kilku propozycji zgłosiliśmy zastrzeżenia. Jedną z kluczowych uwag był postulat, aby wprowadzając projektowane przepisy uwzględnić, że w podmiotach gospodarczych zobowiązanych do składania dużej liczby deklaracji, proces raportowania w zakresie tych dokumentów jest w pełni lub w części zautomatyzowany i podmioty te w ramach swoich systemów informatycznych mają wdrożone aplikacje i rozwiązania umożliwiające automatyzację procesu komunikacji z systemem administracji podatkowej. Wskazywaliśmy na potrzebę, aby „zmiany w rozwiązaniach IT po stronie administracji były komunikowane i wprowadzane z wyprzedzeniem w celu zapewnienia odpowiedniego czasu na dostosowanie rozwiązań stosowanych w firmach".

Przez komunikowanie zmian z odpowiednim wyprzedzeniem rozumieliśmy odpowiednio długie vacatio legis, które jest okresem pozwalającym podatnikom na dostosowanie się do wprowadzanych zmian. Potrzebę taką dostrzegł również projektodawca i w ocenie skutków regulacji wskazał, że uchwalenie ustawy w pierwszym półroczu 2014 r. zagwarantuje podatnikom zobowiązanym do składania deklaracji podatkowych „odpowiednie kilkumiesięczne vacatio legis". Obecnie już wiemy, że uchwalenie tej ustawy w pierwszym półroczu 2014 r. nie jest możliwe i w dodatku zostanie ona ogłoszona krótko przed upływem okresu, który zgodnie z obowiązującą zasadą, wspartą orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, jest minimalnym okresem, jaki winien być zapewniony podatnikowi na przygotowanie się do wprowadzanych zmian. W związku z powyższym konieczne jest dokonanie zmiany terminu wejścia w życie tej ustawy, ponieważ termin 1 stycznia 2015 r. nie daje możliwości, nie tylko zapoznania się z nowymi przepisami, ale także nie daje technicznej możliwości na stworzenie systemu koniecznego do wywiązania się z nowych obowiązków.

Przykładowo dla dużej instytucji bankowej, konieczne jest stworzenie od podstaw dedykowanego narzędzia służącego zebraniu i agregacji rożnych formatów danych dotyczących aktywności klienta w danej instytucji, ich przetworzeniu na postać wymaganą przez organy podatkowe i wysłaniu/archiwizacji deklaracji oraz dotyczących ich urzędowych potwierdzeń odbioru. 

Taki proces wymaga opracowania założeń informatycznych narzędzia, źródeł jego zasilenia, wyboru dostawcy, okresu na stworzenie aplikacji i wreszcie testów rozwiązania i jego produkcyjnego wdrożenia. Ponieważ mówimy o systemie pracującym na danych dotyczących klientów instytucji finansowych (w tym banków, domów maklerskich, funduszy inwestycyjnych), a zatem masowych danych wrażliwych objętych choćby tajemnicą bankową, jak i wymogami
w zakresie stawianych przez organy regulacyjne standardów bezpieczeństwa (KNF, GIODO), nie jest o proces, w którym pożądane i możliwe jest dokonywanie uproszczeń (np. przesłanie deklaracji bezpośrednio w siedzibie urzędu, co jest rozwiązaniem wskazywanym w materiałach towarzyszących projektowi).

Czas potrzebny na elektronizację raportowania będzie też zależny od dostępnych na rynku rozwiązań (nie jest to w tej chwili standard oferty firm informatycznych w zakresie raportowania specyficznego dla instytucji finansowych) oraz „mocy przerobowych" firm informatycznych, a także zespołów technologicznych i operacyjnie zajmujących się raportowaniem w samych instytucjach podlegających temu obowiązkowi. Zbieg wejścia w życie tych regulacji de facto z mocą wsteczną z okresem zamknięć rocznych i „bieżącego" raportowania może stanowić największe zagrożenie dla prawidłowego wykonania obowiązku w zakładanym przez ustawę terminie. Według szacunków półroczny okres jest absolutnym minimum na wprowadzenie możliwości wypełnienia obowiązków nakładanych nową ustawą. W niniejszym przypadku najbardziej racjonalnym rozwiązaniem jest wprowadzenie wymogu dopiero w odniesieniu do informacji raportowanych za 2015 r., począwszy od stycznia 2016 r.

Krytyczne głosy ze strony przedsiębiorców w przedmiocie długości vacatio legis wzmacniane są również argumentacją, że dla tego typu zmian korzystne jest, aby przez jakiś czas podatnicy mogli równolegle korzystać z dotychczasowego i nowego rozwiązania.

Konfederacja Lewiatan KL/669/287/PP/2014