Ustawa o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa - uwagi
2015-07-27
10 lipca 2015 r. Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Ustawa skierowana została do rozpatrzenia przez Senat RP, a jej merytoryczną analizą zajmą się w dniu 28 lipca 2015 r. Senatorowie zasiadający w Komisji Budżetu i Finansów Publicznych.
W związku z powyższym zgłosiliśmy uwagi zgłaszane przez środowisko przedsiębiorców w zakresie art. 4 wskazanej ustawy. Nadaje on nowe brzmienie art. 80a ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, 699
i 875):
art. 80a ust. 1:
„1. Kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego, miejscu wykonywania działalności gospodarczej lub, za zgodą lub na wniosek kontrolowanego, w innym miejscu przechowywania dokumentacji, w tym ksiąg podatkowych, w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez kontrolowanego. W przypadku gdy dokumentacja jest prowadzona lub przechowywana poza siedzibą kontrolowanego, kontrolowany na żądanie kontrolującego jest obowiązany zapewnić dostęp do dokumentacji w swojej siedzibie albo w miejscu jej prowadzenia lub przechowywania, jeżeli udostępnienie jej w siedzibie może w znacznym stopniu utrudnić wykonywanie przez kontrolowanego działalności gospodarczej.".
Zgodnie z uzasadnieniem powyższej zmiany, jej celem jest „dostosowanie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej do przepisów Ordynacji podatkowej w zakresie miejsca przeprowadzania kontroli, a tym samym zapewnienie spójności tych przepisów". Zmiana ma umożliwić przeprowadzenie jakiejkolwiek kontroli przedsiębiorcy poza jego siedzibą, jeżeli dokumentacja niezbędna do jej przeprowadzenia znajduje się poza siedzibą przedsiębiorcy.
Jakkolwiek uzasadnienie zmiany nie budzi wątpliwości co było intencją autora, to już uchwalony przepis nie wydaje się realizować tych celów. Stanowi on bowiem, że kontrolę przeprowadza się w:
a) siedzibie kontrolowanego,
b) miejscu wykonywania działalności gospodarczej,
c) lub w innym miejscu przechowywania dokumentacji - za zgodą lub na wniosek kontrolowanego.
Dodatkowo, w przypadku gdy dokumentacja prowadzona lub przechowywana jest poza siedzibą kontrolowanego (pkt c), kontrolowany na żądanie kontrolującego, zobowiązany jest zapewnić dostęp do dokumentacji w:
a) swojej siedzibie,
b) lub miejscu jej prowadzenia lub przechowywania - jeżeli udostępnienie jej w siedzibie może w znacznym stopniu utrudnić wykonywanie przez kontrolowanego działalności gospodarczej.
W związku z powyższym, z pierwszej części przepisu wynika, że jeżeli kontrolowany zgłosi taki wniosek, to kontrola odbędzie się w miejscu przechowywania dokumentacji, natomiast z drugiej, że jeżeli zażąda tego kontrolujący, to kontrola zostanie przeprowadzona w siedzibie kontrolowanego. Ewentualnie
w miejscu przechowywania dokumentacji, ale tylko jeżeli jej udostępnienie w siedzibie kontrolowanego w znacznym stopniu utrudni wykonywanie przez kontrolowanego działalności gospodarczej.
Przepis ten jest wewnętrznie sprzeczny, wynikają z niego dwie, niedające się pogodzić ze sobą, normy prawne. Uprawnienie kontrolujących do żądania przeprowadzenia kontroli w siedzibie kontrolowanego, jeżeli udostępnienie ich w siedzibie, nie utrudni w znacznym stopniu wykonywania bieżącej działalności, daje organom kontrolującym prawo decydowania, czy owo utrudnienie występuje, czy też nie. Celem zmiany art. 80a ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, było pozostawienie decyzji o miejscu prowadzenia kontroli w kompetencji kontrolowanego, a nie organów kontrolujących. Należy mieć na uwadze, że co do zasady, tam gdzie znajdują się dokumenty kontrolowanego, tam także, najczęściej są osoby, które mają wiedzę dotyczącą zdarzeń nimi udokumentowanymi.
W ocenie Konfederacji Lewiatan, zasadą zarówno w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej jak i w Ordynacji podatkowej, powinno być, iż czynności kontrolne są przeprowadzane w miejscu przechowywania ksiąg podatkowych. Uchwalony art. 4 ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw jest obarczony wadą legislacyjną, powodującą jego wewnętrzną sprzeczność. Postulujemy zatem do Wysokiej Komisji o analizę wadliwego przepisu i dokonanie odpowiedniej korekty, poprzez wykreślenie zdania drugiego „W przypadku gdy dokumentacja jest prowadzona lub przechowywana poza siedzibą kontrolowanego, kontrolowany na żądanie kontrolującego jest obowiązany zapewnić dostęp do dokumentacji w swojej siedzibie albo w miejscu jej prowadzenia lub przechowywania, jeżeli udostępnienie jej w siedzibie może w znacznym stopniu utrudnić wykonywanie przez kontrolowanego działalności gospodarczej".
Obecnie kwestia prowadzenia czynności kontrolnych w miejscy przechowywania ksiąg podatkowych przedsiębiorcy pozostaje kwestią nieuregulowaną w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej i w związku z tym, stosuje się w tym zakresie przepis ustawy szczególnej (art. 77 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej), którym jest art. 285a Ordynacji podatkowej. Postulujemy zatem, aby analogiczny zapis, uwzględniający proponowaną korektę, został wprowadzony do art. 285a Ordynacji podatkowej.
