Opinia Konfederacji Lewiatan do projektu z dnia 15 kwietnia 2014 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Ordynacja podatkowa

2014-04-30

Przekazany do konsultacji projekt ustawy stanowi implementację dyrektywy Rady 2008/8/WE z dnia 12 lutego 2008 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do miejsca świadczenia usług. Zmiany wynikające z dyrektywy wprowadzają rozwiązania zmierzające do opodatkowania usług telekomunikacyjnych, nadawczych radiowych i telewizyjnych oraz świadczonych drogą elektroniczną na rzecz osób niebędących podatnikami (ostatecznych konsumentów) w miejscu ich konsumpcji.

W ocenie Konfederacji Lewiatan, rozważenia wymaga zmiana konstrukcji art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U., Nr 54 poz. 535), zgodnie z którym w określonych ustawowo przypadkach, podatnikiem jest nabywca usługi.

Zgodnie z przepisami Dyrektywy Rady 2006/112/WE oraz przepisami projektowanej Nowelizacji, od 1 stycznia 2015 r. miejscem świadczenia usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych, będzie kraj zamieszkania nabywcy niebędącego podatnikiem zamieszkałego w innym kraju UE.

Zasady ustalania miejsca zamieszkania konsumentów, dla celów stosowania tej reguły, zostały określone w Rozporządzeniu wykonawczym Rady nr 282/2011 z dnia 15.03.2011 r. ustanawiającym środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r . Zgodnie z tym rozporządzeniem, miejsce zamieszkania konsumenta z innego kraju UE, nabywającego usługi telekomunikacyjne, elektroniczne i nadawcze będzie ustalane dla tego państwa, w stosunku do którego zaistnieje określone domniemanie.

Przykładowo w przypadku świadczenia usługi telekomunikacyjnej za pośrednictwem sieci mobilnej, zgodnie z Rozporządzeniem Rady trzeba będzie przyjmować, że miejsce zamieszkania znajduje się w kraju, który nadał kod MCC karcie SIM umożliwiającej korzystanie z tych usług.

W praktyce więc, będzie istniało domniemanie, że wszyscy konsumenci (w tym obcokrajowcy) korzystający z usług telekomunikacyjnych polskiego operatora, świadczonych w oparciu o karty SIM zawierające polski numer MCC, mają miejsce zamieszkania w Polsce.

W Rozporządzeniu Rady przyjęto jednocześnie (art. 24a), że gdy dostawca usług telekomunikacyjnych, nadawczych lub usług świadczonych drogą elektroniczną świadczy te usługi w takich miejscach, jak automat telefoniczny, budka telefoniczna, punkt bezprzewodowego dostępu do internetu, kafejka internetowa, restauracja lub w lobby hotelowym, w przypadku których do świadczenia usługi przez tego usługodawcę konieczna jest fizyczna obecność usługobiorcy w tym miejscu, przyjmuje się do celów stosowania art. 44, 58 i 59a dyrektywy 2006/112/WE, że usługobiorca ma siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu w tym miejscu oraz że usługa ta jest tam faktycznie użytkowana i wykorzystywana.

Jednocześnie wskazano, że jeżeli miejsce, o którym mowa powyżej, znajduje się na pokładzie statku, statku powietrznego lub pociągu wykonującego przewóz osób na terytorium Wspólnoty zgodnie z art. 37 i 57 dyrektywy 2006/112/WE, państwem w którym znajduje się to miejsce, jest państwo rozpoczęcia przewozu osób.

Odwołanie się do art. 44 Dyrektywy VAT oznacza, że miejsce świadczenia dla świadczeń określonych w art. 24a Rozporządzenia Rady jest takie samo, zarówno w przypadku świadczenia na rzecz konsumenta, jaki i podatnika VAT.

Należy przypuszczać, że intencją takiego zapisu było zwolnienie operatorów z obowiązku śledzenia statusu nabywcy usług świadczonych w restauracjach, kafejkach i innych podobnych obiektach, a także usług świadczonych na pokładach statków, pociągów i samolotów.

Z projektowanych przepisów nie wynika jednak, że w przypadku świadczenia usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych świadczonych dla podatników, gdy miejscem świadczenia będzie terytorium innego państwa UE, polski operator będzie zwolniony z obowiązku wystawienia faktury z dopiskiem odwrotne obciążenie. Konieczne będzie zatem śledzenie statusu odbiorcy usługi (tj. status przedsiębiorca czy konsument), co w przypadku świadczenia usług na podkładach pociągów będzie bardzo trudne, a wręcz niemożliwe.

Analogicznie w przypadku, gdy usługodawcą usługi telekomunikacyjnej będzie operator z Francji, a pociąg będzie jechał z Polski do Francji, to operator będzie zobowiązany śledzić status nabywcy usługi, oraz wystawić fakturę z dopiskiem odwrotne obciążenie. Aby uniknąć tych niepotrzebnych utrudnień w naszej ocenie, Nowelizacja powinna zawierać postanowienie, że w takich przypadkach nabywca usługi nie występuje w roli podatnika podatku VAT.

Ponadto w projektowanych przepisach określających miejsce świadczenia usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych (nowy art. 28 k) nie wskazano wprost odniesienia do przepisów Rozporządzenia wykonawczego Rady UE nr 282/2011 z 15 marca 2011r. (Podsekcja: 3a, 3b i 3c).

Przepisy tego Rozporządzenia ustanawiają system domniemań i dowodów służących do ustalenia miejsca, w którym znajduje się usługobiorca. Precyzyjne i niebudzące żadnych wątpliwości określenie miejsca świadczenia tych usług ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego wypełniania pozostałych obowiązków nałożonych na podatników nowymi przepisami.

Przepisy Rozporządzenia Rady mają, co prawda bezpośrednie zastosowanie w krajach członkowskich UE, ale z uwagi na fakt, że ustalenie miejsca pobytu nabywcy jest kluczowe do prawidłowego opodatkowania w/w usług dla podmiotów niebędących podatnikami, niezbędne jest wskazanie w ustawie o podatku od towarów i usług, że miejsce świadczenia usług, o których mowa w projektowanym art. 28 k ustala się z uwzględnieniem przepisów Rozporządzenia wykonawczego Rady (Podsekcja: 3a, 3b i 3c).

Taki zabieg legislacyjny został już zastosowany w projektowanych przepisach art. 2 pkt 25 a, pkt  25 b i pkt 26 ustawy o podatku od towarów i usług, definiujących usługi telekomunikacyjne, nadawcze i elektroniczne, które przywołują konkretne przepisy Rozporządzenia wykonawczego Rady UE nr 282/2011.

Odniesienie do przepisów tego Rozporządzenia powinno znaleźć się również w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług określających miejsce świadczenia usług, tj. w projektowanym art. 28 k tej ustawy.

Uwagi szczegółowe:

1.     W projektowanym art. 130d ust. 3 ustawy o VAT wskazano, że ewidencję związaną z rozliczaniem transakcji z wykorzystaniem procedury MOSS, przedsiębiorca zobowiązany będzie przechowywać przez okres 10 lat od zakończenia roku, w którym dokonano świadczenia usług telekomunikacyjnych, nadawczych lub elektronicznych. W naszej ocenie dziesięcioletni okres wymagany na przechowywanie danych i ewidencji jest zbyt długi. Proponujemy odwołanie się do  terminów odpowiadających, np. terminom przewidzianym na przedawnienie zobowiązań podatkowych w Ordynacji podatkowej lub wprowadzenie do Ustawy o VAT odrębnych terminów max. 5-6 letnich. Przechowywanie danych przez okres 10 lat nie znajduje uzasadnienia, a jednocześnie wiązało się będzie z ponoszeniem niepotrzebnych kosztów.

2.     W art. 2 nowelizacji wprowadzającym zmiany w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749 z późn. zm.) w pkt. 1 proponuję się nowe brzmienie art. 12 § 5:

„§5 Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy, chyba że ustawy podatkowe stanowią inaczej".

 W naszej ocenie §5 powinien brzmieć:

 „§5 Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po sobocie oraz po dniu lub dniach wolnych od pracy, chyba że ustawy podatkowe stanowią inaczej".

3.     W dokumencie Ocena Skutków Regulacji w pkt. 7 „Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorców  oraz na rodzinę, obywateli i gospodarstwa domowe" zapisano, że „Regulacja nie ma wpływu na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, jest neutralna." Tak sformułowana ocena całkowicie abstrahuje od faktu, że w wyniku planowanej zmiany przepisów operatorzy będą musieli stworzyć nowy system rozliczania usług i ich raportowania. W tym świetle nie sposób zgodzić się z twierdzeniem, że planowana nowelizacja pozostanie bez wpływu na przedsiębiorczość.

 KL/240/74/1175/PP/2014