Zmiany w zwolnieniach z podatku akcyzowego od wyrobów węglowych - uwagi

2016-07-15

Zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym z dnia 9 maja 2016 r. zmianie mają ulec warunki uzyskania zwolnienia z podatku akcyzowego od wyrobów węglowych. Aktualny katalog zwolnień od podatku akcyzowego dzieli się zasadniczo na dwie grupy: zwolnienia systemowe oraz zwolnienia związane z celem, na jaki jest zużywany wyrób węglowy.

W chwili obecnej zwolnienie wyrobów węglowych obejmuje wyroby zużywane do prowadzenia następujących rodzajów działalności gospodarczej:

1)      w procesie produkcji energii elektrycznej,

2)      w procesie produkcji wyrobów energetycznych,

3)      do przewozu towarów i pasażerów koleją,

4)      do łącznego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej,

5)      w pracach rolniczych, ogrodniczych, w hodowli ryb, oraz w leśnictwie,

6)      w procesach mineralogicznych, elektrolitycznych i metalurgicznych,

7)      do redukcji chemicznej,

8)      przez zakłady energochłonne do celów opałowych,

9)      przez podmioty gospodarcze,  w których wprowadzone zostały w życie systemy prowadzące do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej.

Nowelizacja ustawy ma na celu ograniczenie od stycznia 2017 r. grona firm, które korzystają ze zwolnienia z akcyzy na węgiel przy jego zakupie do celów opałowych. Zgodnie z obowiązującymi zasadami, podmioty, które wykażą, iż posiadają status zakładu energochłonnego, czyli takie, u których koszt nabycia wyrobów węglowych stanowi co najmniej 10 % ogółu kosztu, mogą ubiegać się o uzyskanie zwolnienia. Inną grupą mającą możliwość skorzystania z tego przywileju są wszystkie podmioty, które wdrożyły systemy prowadzące do osiągnięcia celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej. W styczniu bieżącego roku weszła w życie nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym, która sprecyzowała definicje wskazanych systemów. Na jej podstawie podmioty gospodarcze uczestniczące w Europejskim Systemie Handlu Emisjami, posiadające system EMAS lub certyfikaty ISO 14001:2004 i ISO 50001:2011 uznawane są jako podmioty spełniające wymogi uprawniające do zwolnienia z akcyzy. 

W myśl nowych regulacji, podmioty starające się o uzyskanie zwolnienia z podatku akcyzowego od wyrobów węglowych będą musiały spełnić obydwa wymogi, tj. wykazać swoją energochłonność jak i posiadać wymienione wyżej certyfikaty. Pierwszą grupą odbiorców szczególnie wrażliwą na zmiany będą firmy, w których koszt zakupu węgla był znaczący, jednak nie przekraczał 10 %.
Zgodnie z obowiązującą ustawą, podmioty te dostosowały swoje zakłady do wymogów związanych z międzynarodowymi normami w zakresie zarządzania środowiskiem i energią tj. EMAS, ISO 14001 oraz ISO 50001. W wielu przypadkach inwestycje te obarczone były długoletnimi okresami zwrotu, przy założeniu jej spłaty również w ramach oszczędności na podatku akcyzowym. W tym przypadku ograniczenie grup korzystających ze zwolnień dotknie przede wszystkim branżę spożywczą, w tym przetwórców mleka i mięsa, piekarnie, cukiernie, branżę sadowniczą, oraz wszystkie zakłady spalające węgiel. Nowelizacja przepisów uderzy również w zakłady energochłonne, które nie wdrożyły wskazanych wyżej systemów. Chodzi m.in. o część podmiotów z branży ciepłowniczej, u których zakup węgla stanowi znaczącą część rachunku po stronie obciążeń. Efektem zmian będzie przeniesienie całkowitego kosztu implementacji jak i utrzymania nowych systemów zarządzania na odbiorcę końcowego, w tym szczególnie wrażliwe na podwyżki gospodarstwa domowe.

Zgodnie z ustawą, stawki akcyzy na wyroby energetyczne wynoszą dla węgla i koksu przeznaczonych do celów opałowych 1,28 zł/1 gigadżul. Znacząca część podmiotów korzystających z obowiązujących zwolnień to zakłady spalające niskokaloryczny miał węglowy, w przypadku którego stawka podatku wynosi 30.464 zł za tonę. Analizując bieżące ceny tego rodzaju paliwa, nowe regulacje mogą wpłynąć
na podniesienie kosztu o ok. 10%.

Proponowane zmiany w ustawie o podatku akcyzowym w znacznym stopniu wpłyną na zmniejszenie konkurencyjności wyrobów węglowych jako paliwa, w stosunku do gazu ziemnego. Podatek akcyzowy w przytoczonym miale węglowym stanowi ok. 10 % kosztu, zaś w przypadku gazu ziemnego jedynie ok. 3.5 %. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, iż po wprowadzeniu proponowanych zmian, uzyskanie zwolnienia z podatku akcyzowego od wyrobów węglowych będzie trudniejsze niż w przypadku gazu ziemnego. Wymóg współczynnika energochłonności w gazie jest niższy i wynosi 5%. Innym czynnikiem zwiększający koszt korzystania z węgla jako paliwa opałowego są opłaty związane z emisjami pyłów do powietrza, które w przypadku spalania gazu ziemnego występuje w stopniu znikomym.

Powyższe fakty są szczególnie istotne z punktu widzenia fatalnej kondycji polskiego górnictwa. Zgodnie z raportem NIK z dnia 12 stycznia 2016 r., do każdej tony węgla Skarb Państwa dopłaca nawet do 40 zł. Dotychczasowe zmiany przepisów w zakresie akcyzy, a zwłaszcza wprowadzone 20 września 2013 r. w znacznym stopniu ułatwiały korzystanie ze zwolnień. Uproszczony został sposób naliczenia podatku oraz znacznie zminimalizowano obowiązki dokumentacyjne w postaci zniesienia obowiązku prowadzenia ewidencji wyrobów węglowych zużywanych do celów zwolnionych przez podmioty zużywające.

Wprowadzenie planowanych obostrzeń dla zwolnień z podatku akcyzowego od wyrobów węglowych, a tym samym wzrost kosztów korzystania z węgla, niewątpliwie negatywnie odbije się na konkurencyjności tego rodzaju paliwa opałowego w stosunku do coraz niższych cen gazu ziemnego. Od stycznia 2015 r. taryfa na gaz PGNIG S.A. została obniżona już 6 razy, co odzwierciedliło się w spadku średnich cen gazu dla odbiorców końcowych o 34,5 %.   

Podmioty aktualnie korzystające ze zwolnień potrzebują czasu aby dostosować swoje zakłady i fabryki do proponowanych wymogów. Wdrożenie systemów EMAS czy ISO często wiąże się z reorganizacją całego przedsiębiorstwa oraz pozyskaniem dodatkowych ku temu środków, które nie były zaplanowane w budżecie na bieżący rok. Te zaś przedsiębiorstwa, które w ostatnim czasie zmodernizowały swoje zakłady i wdrożyły systemy zarządzania mogłyby chociaż częściowo liczyć na zwrot poniesionych kosztów w postaci oszczędności na akcyzie.

W związku z powyższym uważamy, że najlepszym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie dodatkowego 2 letniego okresu przejściowego, w trakcie którego przedsiębiorstwa mogłyby dostosować się do nowych regulacji. Za termin najbardziej odpowiedni przyjmujemy 1 stycznia 2019 r.

 

Konfederacja Lewiatan, Warszawa 15.07.2016 r.

KL/297/137/1106/PP/2016