Zbyt skomplikowane rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas

2016-10-07

Uwagi Konfederacji Lewiatan do projektu z dnia 28 września 2016 r. rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Projekt).

W pierwszej kolejności krytycznie odnosimy się do redakcji projektowanego rozporządzenia. W naszej ocenie podatnicy nie posiadający umiejętności wnikliwego czytania aktów prawnych nie będą w stanie rozkodować zawartych w Projekcie regulacji. Należy mieć na uwadze, że zdecydowana większość podatników, zobowiązanych do stosowania przepisów rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących to mikro i mali przedsiębiorcy. Jest mało prawdopodobne, aby potrafili odczytać, bez profesjonalnego wsparcia, kiedy będą zwolnieni z używania kasy fiskalnej. Załącznik do rozporządzenia ma tytuł „Czynności zwolnione z obowiązku ewidencjonowania", zatem podatnik ma prawo oczekiwać, że czynności w nim wymienione są z ewidencji za pomocą kasy rejestrującej zwolnione. Niestety, dopiero uważna lektura całego aktu pozwala na ustalenie warunków do skorzystania ze zwolnienia w odniesieniu do niektórych czynności. Część wymienianych w załączniku czynności jest zwolniona z ewidencji, ale dopiero po spełnieniu dodatkowych warunków, czego nie sposób się domyślić czytając sam załącznik. Nowe rozporządzenie zasadniczo powiela zapisy obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. z dnia 27 grudnia 2004 r.), po dodaniu kolejnych warunków zwolnień, czyni projektowany akt jeszcze bardziej nieczytelnym niż obecnie obowiązujący. Niezależnie o powyższej uwagi identyfikujemy w projekcie kilka luk, które wymagają w naszej ocenie uzupełnienia lub doprecyzowania.

  

Uwagi Szczegółowe

 

1.       Upoważnienie dla banku lub SKOK jako warunek zwolnienia

Zgodnie z treścią Projektu, w przypadku podatników dokonujących dostawy lub świadczenia usług
o których mowa w poz. 38 i 39 załącznika, zwolnienie w zakresie tych czynności będzie miało zastosowanie, jeżeli podatnik upoważni bank (SKOK) prowadzący rachunek, na który dokonywana jest płatność z tytułu tych czynności do przekazania organom podatkowym informacji o wszystkich transakcjach dokonywanych na tym rachunku. Uzasadnienie Projektu wskazuje, że rozwiązanie powinno uprościć sprawdzanie wywiązywania się z obowiązków podatkowych podatnika. W naszej ocenie, daje to organom podatkowym narzędzie nieproporcjonalne z punktu widzenia zakładanych celów. Zwracamy uwagę, że zwolnienie wskazane w poz. 38 i 39 Załącznika jest uzależnione od dwóch przesłanek: a) zapłaty za pośrednictwem m.in. banku lub SKOK, oraz b) istnienia jednoznacznego związku pomiędzy płatnościami oraz ewidencją prowadzoną przez podatnika. Powyższe oznacza, że dostęp jedynie do rachunku bankowego podatnika nie daje organom podatkowym żadnej informacji o zasadności stosowanego przez podatnika zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji na kasie rejestrującej. Dostęp do rachunku bankowego podatnika umożliwia pozyskiwanie przez organy podatkowe informacji przekraczających konieczność weryfikacji prawidłowości wykonywania obowiązków określonych w Projekcie. Z tego względu postulujemy rezygnacje z proponowanej zmiany.

 

2.         Wyłączenie z bezwzględnego ewidencjonowania wybranych świadczeń

Proponowane rozwiązanie przewiduje wyłączenie z bezwzględnego obowiązku ewidencjonowania sprzedaży na kasie rejestrującej sprzedaży określonej w §4 ust. 1 pkt. 2 lit.  f- h (usług medycznych, prawniczych, doradztwa podatkowego) na zasadach określonych w poz. 39, z uwzględnieniem §2 ust. 4 Projektu (vide: uwagi w pkt. 1).

W naszej ocenie, nie ma uzasadnienia dla podziału i wyodrębnienia świadczeń (oraz analogicznie dostaw) wskazanych w §4 Projektu na świadczenia bezwzględnie podlegające ewidencji oraz świadczeń wyłączonych z tego obowiązku w przypadku spełnienia przesłanek wskazanych w poz. 39 załącznika. Utrzymywanie bezwzględnego obowiązku stosowania kas rejestrujących w stosunku do usług wymienionych w §4 ust. 1 pkt. 2 lit. a) - e) oraz i) - j) nie znajduje logicznego uzasadnienia.

Nie widzimy również powodu dla odrębnego traktowania dostaw towarów wskazanych w §4 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia. Należy zauważyć, że dostawy przedmiotowych towarów również nie są objęte bezwzględnym obowiązkiem ewidencjonowania z wyjątkiem dla towarów wskazanych w lit. b) - l) wskazanego przepisu, spełniających wymogi dostaw z pkt. 36 załącznika.

W naszej ocenie wprowadzenie zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania dla dostaw realizowanych
w systemie wysyłkowym (pkt. 38 załącznika) zasadniczo uprości działalność podatników dokonujących sprzedaży wysyłkowej. Regułą w ich działalności jest bowiem płatność za pośrednictwem rachunków bankowych lub SKOK.

 

3.       Zwolnienie z ewidencjonowania dla pasażerskiego transportu lądowego

W myśl § 2 ust. 1 Projektu, zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania w danym roku podatkowym (nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2017 r.) czynności wymienione w załączniku do rozporządzenia.
Z kolei w poz. 39 załącznika wskazano na świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła. Możliwość skorzystania przez podatnika ze zwolnienia uzależniona przy tym została od spełnienia dodatkowego wymogu, o którym mowa w §2 ust. 4 Projektu. W myśl powołanego przepisu, w przypadku podatników dokonujących dostawy towarów lub świadczenia usług, o których mowa w poz. 38 i 39 załącznika do rozporządzenia, zwolnienie w zakresie tych czynności ma zastosowanie, jeżeli podatnik najpóźniej przed dniem wykonania tych czynności upoważnił, co najmniej do końca 2017 r., bank mający siedzibę na terytorium kraju lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, której jest członkiem, prowadzące rachunek, na który dokonywana jest zapłata z tytułu tych czynności, do przekazywania organom podatkowym lub organom kontroli skarbowej informacji o wszystkich transakcjach dokonywanych na tym rachunku.

Jednocześnie Projekt w dalszej części ogranicza możliwość zastosowania zwolnienia, na podstawie poszczególnych pozycji załącznika, w odniesieniu do dostaw wybranych rodzajów towarów oraz świadczenia określonych usług. I tak, stosownie do §4 ust. 1 pkt 2) lit. a) Projektu, zwolnienie (w tym zwolnienie wprowadzone w oparciu o poz. 39 załącznika) nie obejmuje przewozów pasażerskich w samochodowej komunikacji, z wyłączeniem przewozów wymienionych w poz. 15 i 16 załącznika, tj. przewozów, za które pobierane są ceny ustalone przez gminę lub związek komunalny, tj. zasadniczo przewozów realizowanych środkami transportu publicznego.

Mając na uwadze powyższe przepisy, należy wskazać, że w obecnym kształcie Projektu zwolnienie nie obejmuje usług transportu lądowego pasażerskiego, rozkładowego, międzymiastowego i specjalizowanego świadczonych przez prywatnych przedsiębiorców. Jednocześnie podkreślenia wymaga, że możliwość skorzystania ze zwolnienia - nawet w przypadku spełnienia wszystkich wymienionych powyżej warunków - została ograniczona jedynie do Usług Transportu wykonywanego przez podmioty sektora prywatnego. Zwolnieniem objęto natomiast tożsame usługi świadczone w ramach transportu publicznego.

Przede wszystkim należy podnieść, że w razie: a) dokonania przez usługobiorcę usług transportu zapłaty za pośrednictwem poczty/banku/SKOK, b) prowadzenia przez podatnika ewidencji i posiadania dowodów dokumentujących zapłatę, jednoznacznie wskazujących, jakiej konkretnie czynności zapłata dotyczyła, jak również, c) upoważnienia przez podatnika banku czy SKOK do przekazywania informacji na temat płatności właściwym organom - każda transakcja dokonywana w ramach świadczonych usług transportu raportowana jest w sposób szczegółowy i wyczerpujący. Dodatkowe ewidencjonowanie takiej transakcji na kasie rejestrującej nie dostarcza organom podatkowym żadnych nowych informacji na temat okoliczności jej przeprowadzenia i tym samym nie przyczynia się do zabezpieczenia ściągalności podatku, czy przestrzegania obowiązków dokumentacyjnych (podatnik prowadzi bowiem stosowną ewidencję w innej, rozbudowanej formie i w razie konieczności jest w stanie przedstawić ją organom podatkowym i organom kontroli skarbowej).

Należy również zauważyć, że regulacja wprowadzająca w podobnym zakresie wyłączenie ze zwolnienia dla usług transportu została wprowadzona po raz pierwszy w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie kas rejestrujących (Dz. U. z dnia 27 grudnia 2004 r.), czyli prawie 12 lat temu. Podkreślenia wymaga, że w obecnych czasach w branży usług przewozowych rozpowszechnione są rozwiązania innowacyjne, takie jak stosowanie elektronicznych, zautomatyzowanych systemów zamówień, akceptacja płatności bezgotówkowych, wydawanie biletów (faktur) w formie elektronicznej. Daleko posunięta informatyzacja szeregu czynności związanych z usługami transportu (związanych właśnie ze składaniem zamówień oraz dokonywaniem płatności) sprawia, że podmioty z branży przewozowej, można uznać za należące do szerszego sektora e-commerce. Tym samym, gromadzona przez te podmioty dokumentacja, w tym dla celów podatkowych, jest nie tylko obszerna, lecz najczęściej prowadzona również w formie elektronicznej, ze wsparciem zaawansowanych systemów informatycznych, dzięki którym możliwe jest powiązanie poszczególnych danych dotyczących konkretnej transakcji oraz przekazanie ich, w razie zaistnienia takiej konieczności, organom podatkowym i organom kontroli skarbowej. W szczególności, prowadzone ewidencje umożliwiają przyporządkowanie danej płatności do wykonanej usługi, stosownie do wymogów określonych w poz. 39 załącznika.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności wskazujemy, że przyznanie zwolnienia podmiotom prywatnym z branży usług transportu w żaden sposób nie wpłynie na zakres informacji, które podmioty te gromadzą oraz są w stanie udostępnić właściwym organom, umożliwiając im pełną weryfikację dokonywanych czynności, ewidencjonowanego obrotu oraz uiszczanego podatku. Objęcie usług transportowych wykonywanych przez przedsiębiorców na warunkach określonych w poz. 39 załącznika nie spowoduje więc żadnych negatywnych konsekwencji dla interesów Skarbu Państwa.

Proponujemy by zwolnienie obejmowało również świadczenie, przez prywatnych przedsiębiorców, usług transportu lądowego pasażerskiego, rozkładowego, międzymiastowego i specjalizowanego, na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, w sytuacji, gdy świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła, jak również spełnione są pozostałe, proponowane w Projekcie warunki zastosowania zwolnienia.

Propozycja przepisu:

§ 4 ust. 2 Projektu

„2. Przepis ust. 1 pkt 2 nie dotyczy świadczenia usług:

1) na warunkach określonych w poz. 36 załącznika do rozporządzenia przez

podatnika, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy,

2) o których mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a oraz lit. f - h, na warunkach określonych w § 2 ust. 4 i poz. 39 załącznika do rozporządzenia,

3) o których mowa w ust. 1 pkt 2 lit. i, świadczonych na pokładach samolotów lub w sposób określony
w poz. 46 załącznika do rozporządzenia.

 

Rozwiązanie alternatywne:

Proponujemy by zwolnienie obejmowało również świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, w sytuacji, gdy świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła oraz spełnione są pozostałe, proponowane w Projekcie warunki zastosowania zwolnienia w omawianym przypadku, jak również wykonanie danej usługi udokumentowane zostało fakturą elektroniczną.

 

§ 4 ust. 2 Projektu

 „2. Przepis ust. 1 pkt 2 nie dotyczy świadczenia usług:

1) na warunkach określonych w poz. 36 załącznika do rozporządzenia przez podatnika, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy,

2) o których mowa w ust. 1 pkt 2 lit. f - h, na warunkach określonych w § 2 ust. 4 i poz. 39 załącznika do rozporządzenia,

3) na warunkach określonych w § 2 ust. 4 i poz. 39 załącznika do rozporządzenia, jeżeli usługi zostały udokumentowane przez podatnika fakturą elektroniczną,

4) o których mowa w ust. 1 pkt 2 lit. i, świadczonych na pokładach samolotów lub w sposób określony
w poz. 46 załącznika do rozporządzenia.

 

4.       Doprecyzowanie treści pozycji 50 Załącznika

Zastrzeżenie, iż z obowiązku ewidencjonowania przy pomocy kas rejestrujących zwalnia się sprzedaż wyszczególnioną w pozycjach 21, 27 i 50 załącznika do rozporządzenia, pod warunkiem ewidencjonowania tych transakcji fakturą, przynajmniej w części dotyczącej pozycji 50, może naruszać zakres delegacji ustawowej do wydania omawianego rozporządzenia. Pozycja 50 załącznika odnosi się bezpośrednio do transakcji dostawy towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji. Lokacja przedmiotowego zwolnienia obejmuje jego umieszczenie w części II Załącznika „Sprzedaż dotycząca szczególnych czynności". Redakcja przepisu nie wskazuje, zatem czy dla zaistnienia prawa do zwolnienia koniecznym jest fakt, że przedmiotowego zaliczenia do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji dokona dokonujący dostawy (sprzedający), czy też okoliczność konstytuująca to prawo ma zaistnieć po samej transakcji, u nabywcy. Zatem warunek zwolnienia z rejestracji zaistnieje przy domniemaniu, iż zakup towaru lub prawa będzie zaliczony do środków trwałych podlegających amortyzacji. Brak wskazanej precyzji redakcyjnej może, przy zastosowaniu zasad wykładni literalnej, prowadzić do interpretacji, iż omawiane zwolnienie dotyczy i tak już wyłączonych spod obowiązku ewidencjonowania przy pomocy kas rejestrujących transakcji pomiędzy czynnymi podatnikami podatku VAT. Zatem projektowany stan prawny pozostaje w sprzeczności z zakresem regulacji delegowanym mocą art. 111 ust. 8 VAT.

Dla transparentności przyjętej regulacji wskazanym byłoby doprecyzowanie pozycji 50 załącznika, który przyjąłby brzmienie:

„Dostawa towarów i świadczenie usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są lub były zaliczane u dokonującego ich dostawy do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji".

 

5.       Brak doniesienia w §4 ust. 1 pkt 1 Projektu do dostaw i usług wymienionych w poz. 50 Załącznika

Katalog wyłączeń prawa do zwolnienia nie zawiera swego odniesienia do dostaw i usług, o których mowa w pozycji 50 załącznika. W konsekwencji obejmuje więc swym rygorem także amortyzowane środki trwałe, np. sprzęt radiowy, telekomunikacyjny itp. Projektowana zmiana powoduje więc kolizję dwóch, w zasadzie przeciwstawnych norm prawnych. Z jednej strony transakcje, których przedmiotem pozostają amortyzowane środki trwałe podlegają wyłączeniu spod ewidencjonowania przy pomocy kas rejestrujących. Z drugiej część z tych środków temu wyłączeniu nie podlega. Wydaje się, iż w tym zakresie powstaje zapis złożony, którego zasad interpretacji projektodawca nie rozstrzyga.

Proponujemy, aby poszerzyć zakres wyłączeń nie tylko o czynności, o których mowa w pozycji 36 załącznika, ale także i transakcje obrotu środkami trwałymi, o których mowa w § 2 ust. 2 Projektu.

  

Konfederacja Lewiatan

KL/421/207/2097/PP/2016