Wsparcie przedsiębiorstw w ramach polityki spójności 2014-2020 w świetle zmian EFRR oraz przepisów dotyczących pomocy publicznej

2013-12-16

W latach 2014-2020 duże przedsiębiorstwa będą mogły korzystać z unijnych funduszy pod warunkiem, że ich inwestycje przyczynią się do realizacji określonych kierunków rozwojowych i będą zgodne z nowymi zasadami przyznawania pomocy  publicznej. Warunki uzyskania wsparcia przez duże firmy będą przy tym znacznie ostrzejsze niż w przypadku MŚP.

Ponadto, ewentualne wyłączenia lub ograniczenia dot. wsparcia dla dużych firm mogą być przyjęte na poziomie krajowym, w wyniku decyzji dot. programów operacyjnych lub konkretnych działań.

Zasadniczo możliwość uzyskania wsparcia zależy od tego, czy podmiotowy oraz przedmiotowy zakres planowanej inwestycji jest zgodny z:

-      przepisami rozporządzeń funduszy europejskich (rozporządzenia ws Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności),

-      zasadami przyznawania pomocy publicznej (odpowiednio pomocy regionalnej, pomocy de minimis, pomoc na badania, rozwój i innowacje, pomoc na szkolenia oraz pomoc na energetykę i ochronę środowiska) oraz przepisami rozporządzenia o wyłączeniach blokowych oraz rozporządzenia de minimis.

Zasady wynikające z unijnych rozporządzeń funduszowych

EFRR jest jednym z trzech głównych instrumentów realizujących cele unijnej polityki spójności. W ramach tego funduszu Polska otrzyma w przyszłej perspektywie 40,5 mld EUR (oprócz tego 12,8 mld EUR z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz 23,2 mld EUR z Funduszu Spójności). Środki EFRR, wdrażane w ramach krajowych i regionalnych programów operacyjnych, będą wspierać inwestycje badawczo-rozwojowe, ICT, wzmacniające konkurencyjność MŚP oraz niskoemisyjną gospodarkę.  Zgodnie z projektem rozporządzenia przyjętym przez Parlament Europejski 20 listopada 2013 r. (wymaga jeszcze przyjęcia przez Radę UE), przedmiotem wsparcia EFRR będą m.in.:

-      inwestycje produkcyjne,

-      inwestycje w infrastrukturę umożliwiającą świadczenie usług w obszarze energetyki, środowiska, transportu oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych,

-      inwestycje w infrastrukturę biznesową, społeczną, zdrowotną, badawczą, innowacyjną i edukacyjną,

-      usługi dla przedsiębiorstw, wsparcie podmiotów zajmujących się badaniami i innowacjami oraz inwestycje w technologie i badania stosowane w przedsiębiorstwach.

Jedną ze zmian w zakresie korzystania ze środków EFRR w latach 2014-2020 będzie ograniczenie przedmiotowego zakresu wsparcia inwestycji produkcyjnych dla dużych przedsiębiorstw. Na takie inwestycje duże firmy otrzymają wsparcie wtedy, gdy przyczyniają się do realizacji jednego z następujących priorytetów inwestycyjnych.:

-      wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji,

-      wspieranie transformacji w kierunku gospodarki niskoemisyjnej,

-      oraz - w przypadku współpracy w ramach inwestycji z MŚP - zwiększanie dostępu do technologii informacyjno-komunikacyjnych, ich wykorzystywania i jakości.

Wsparcie inwestycji produkcyjnych bez wymogu realizacji konkretnych priorytetów, przyczyniających się do tworzenia i ochrony trwałych miejsc pracy, będzie dostępne tylko dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP).

Zasadniczo więc przepisy europejskie dotyczące Europejskiego Funduszu Rozowju Regionalnego nie wyłączają możliwości wspierania inwestycji dużych przedsiębiorstw, lecz nakładają na nie dodatkowe - w porównaniu z warunkami stawianymi MŚP - wymagania. Europejski Fundusz Społeczny oraz Fundusz Spójności natomiast nie dokonują zróżnicowania wsparcia ze względu na wielkość beneficjenta.

Zasady dot. przyznawania pomoc publicznej

Oprócz zmian wynikających bezpośrednio z zasad wydatkowania unijnych funduszy, projekty współfinansowane ze środków publicznych w latach 2014-2020będą podlegać nowym zasadom udzielania pomocy publicznej. Zgodnie ze znowelizowanymi wytycznymi ws pomocy regionalnej (RAG), ograniczony zostanie zakres wsparcia w obszarach bardziej rozwiniętych. W przypadku  Polski to ograniczenie dotyczy Mazowsza . Pomoc regionalna na inwestycje dużych przedsiębiorstw w takich regionach będzie dozwolona tylko na tzw. „inwestycje początkowe na rzecz nowej działalności". Kategoria ta obejmuje m.in. inwestycje związane z utworzeniem nowego zakładu lub dywersyfikacją działalności zakładu, pod warunkiem że nowa działalność nie jest taka sama lub podobna do działalności poprzednio prowadzonej w danym zakładzie. Nie będzie zatem dozwolona pomoc regionalna dla dużych przedsiębiorstw na inwestycje w dywersyfikację produkcji zakładu w ramach takiej samej lub podobnej działalności, zwiększenie zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu czy też zasadniczą zmianę dotyczącą jego całościowego procesu produkcyjnego.

W przypadku MŚP pomoc regionalna na „inwestycje początkowe", obejmuje  wszystkie wskazane wyżej kategorie i będzie dozwolona zarówno w regionach słabiej i lepiej rozwiniętych (w tym na Mazowszu).

Dodatkowe ograniczenia związane z udzielaniem pomocy regionalnej w latach 2014-2020, wynikające z RAG:

-      obniżenie maksymalnej intensywności wsparcia średnio o 5 pp na wszystkich obszarach o dochodzie powyżej 45% średniego PKB per capita dla UE; na obszarach o dochodzie poniżej 45% PKB PP UE zachowano dotychczasowe pułapy wsparcia (por. projekt mapy pomocy regionalnej na lata 2014-2020, UOKIK);

-      obowiązek wyjaśniania, w standardowym formularzu, jak wyglądałaby sytuacja w przypadku nieotrzymania pomocy, o którą obiega się przedsiębiorstwo; duże przedsiębiorstwa będą przy tym zobowiązane do przedstawienia dokumentów wspierających alternatywny scenariusz rozwoju przy braku pomocy publicznej (pkt. 66-67 RAG);

-      ograniczenie kosztów kwalifikowanych do tych związanych z rozbudową projektu  ponad wariant alternatywny, tj. bez pomocy publicznej, w przypadku (pkt. 78 RAG): :

·         pomocy udzielanej dużym przedsiębiorstwom, w ramach zgłoszonego programu;

·         pomocy podlegającej indywidualnej notyfikacji (MŚP oraz duże przedsiębiorstwa),

-      obowiązek zgłaszania pomocy indywidualnej w ramach notyfikowanego programu, jeśli firma:

·         zamknęła taką samą lub podobną działalność na terenie EOG w ciągu dwóch lat poprzedzających złożenie wniosku o pomoc,

·         w momencie złożenia wniosku o pomoc miała zamiar zamknąć taką działalność w okresie dwóch lat od zakończenia subsydiowanej inwestycji,

(istnienie związku przyczynowego między pomocą a zamknięciem takiej samej lub podobnej działalności w innym obszarze na terenie EOG i przeniesieniem jej do obszaru objętego pomocą, będzie przesłaną za negatywną oceną projektu).

Nadal trwają prace dotyczące nowych zasad udzielania pomocy na badania, rozwój i innowacje, pomocy na szkolenia, pomoc na energetykę i ochronę środowiska oraz pomoc de minimis, jak i rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych (GBER). Więcej informacji na temat nowelizacji zasad pomocy publicznej znajduje się na stronach Komisji Europejskiej oraz Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.