Uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne (projekt z dnia 21 kwietnia 2016 r., wersja 2.10)
2016-06-02
Konfederacja Lewiatan przestawia niniejsze uwagi do proponowanych zmian w systemie taryfowym, wynikających z projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne (projekt z dnia 21 kwietnia 2016 r., wersja 2.10; ustawa nowelizująca dalej jako: „Nowelizacja"; ustawa nowelizowana dalej jako: „Prawo energetyczne").
I. UWAGI PODSTAWOWE
Postulujemy:
· przyspieszenie momentu wejścia w życie ustawy z 1 kwietnia 2017 roku na 1 października 2016 rok,
tj. na początek najbliższego roku gazowego (Art. 7);
· uproszczenie i przyspieszenie harmonogramu zwalniania z obowiązku zatwierdzania taryf dla gazu sprzedawanego do wszystkich odbiorców końcowych gazu poprzez ich podział na dwie tylko grupy
(Art. 2):
- wszyscy odbiorcy gazu niebędący gospodarstwami domowymi powinni być zwolnieni
z taryfowania już od 1 kwietnia 2017 roku;
- odbiorcy gazu będący gospodarstwami domowymi powinni być zwolnieni z taryfowania od 1 stycznia 2024 roku.
· w postulowanym dniu wejścia w życie ustawy z taryfy powinna zostać zwolniona całkowita sprzedaż gazu przez wszystkie podmioty rynkowe oferowanego: i) na rynku hurtowym i detalicznym w punkcie wirtualnymi OTC i giełdy, ii) na rynku hurtowym i detalicznym w postaci CNG i LNG, iii) na rynku detalicznym w ramach gazu sprzedawanego do odbiorców końcowych będących operatorami systemowymi (Art. 3).
Wobec powyższego proponujemy następujące zmiany w art. 2, 3 oraz 7 Nowelizacji wraz z ich uzasadnieniem.
1. Proponujemy zmianę Art. 2 i nadanie mu brzmienia:
„Art. 2. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zatwierdza przedsiębiorstwu energetycznemu posiadającemu koncesję na obrót paliwami gazowymi lub koncesję na obrót gazem ziemnym z zagranicą taryfy ustalane dla:
1) odbiorców końcowych nie będących gospodarstwami domowymi do dnia 1 kwietnia 2017 r.;
2) odbiorców paliw gazowych w gospodarstwach domowych - do dnia 31 grudnia 2023 r."
Uzasadnienie:
Nie znajdujemy żadnego uzasadnienia dla różnicowania terminów zwolnienia przedsiębiorstw obrotu z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf ustalanych dla poszczególnych grup odbiorców niebędących odbiorcami w gospodarstwach domowych. W szczególności, uwzględniając obecny etap rozwoju rynku gazu, niezasadne jest odkładanie w czasie uwolnienia cen gazu w odniesieniu do odbiorców końcowych, którzy „w każdym pojedynczym punkcie sieci danego operatora systemu gazowego pobrali w 2015 r. paliwa gazowe w ilości mniejszej niż 278 GWh".
Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE") z dnia 10 września 2015 r. C-36/14, będącym bezpośrednią przyczyną opracowania projektu nowelizacji, za niezgodne z prawem Unii Europejskiej uznano utrzymywanie w ustawie Prawo energetyczne obowiązku przedkładania Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki („Prezes URE") do zatwierdzenia taryf, nieograniczonego w czasie i nie uwzględniającego różnic w sytuacji poszczególnych kategorii odbiorców. Powyższy obowiązek został uznany za nieproporcjonalny a więc wykraczający poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia celu publicznego w postaci ochrony odbiorców przed anty-konkurencyjnym podnoszeniem cen gazu.
Prezes URE (w reakcji na postępowanie wszczęte przez Komisję Europejską w 2009 r. zakończone skierowaniem sprawy do TSUE i wydaniem ww. wyroku), w dokumencie „Mapa Drogowa uwolnienia cen gazu ziemnego" ze stycznia 2013 r., określił działania niezbędne dla stopniowego uwolnienia cen gazu, w pierwszej kolejności dla poszczególnych kategorii odbiorców komercyjnych.
Z kolei w komunikacie Prezesa URE Nr 21/2013 z dnia 22 lipca 2013 r. w sprawie harmonogramu zwolnienia przedsiębiorstw obrotu z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf dla paliw gazowych w zakresie sprzedaży gazu ziemnego wysokometanowego do odbiorców innych niż odbiorcy
w gospodarstwie domowym, Prezes URE wyraźnie wskazał, że: „po zwiększeniu obowiązku sprzedaży na giełdzie do poziomu 40% gazu wysokometanowego wprowadzonego do sieci przesyłowej zwolnienie może objąć dużych odbiorców gazu wysokometanowego (tj. odbiorców zużywających powyżej 2,5 mln m3 gazu rocznie, co odpowiada wolumenowi 278 GWh), natomiast po wprowadzeniu obowiązku na poziomie 55% oraz przy jednoczesnym rozwoju pozagiełdowego hurtowego rynku gazu (OTC) ‐ pozostałych odbiorców przyłączonych do sieci gazu wysokometanowego, nie będących gospodarstwami domowymi. Zwolnienie z obowiązku ustalania taryf dla odbiorców z tych grup zostanie poprzedzone ponowną analizą spełnienia warunków określonych w art. 49 ust. 3 ustawy - Prawo energetyczne, z uwzględnieniem skutków wprowadzenia obowiązku sprzedaży na giełdzie na poziomie 30%".
W następstwie wejścia w życie w dniu 11 września 2013 r. nowelizacji ustawy - Prawo energetyczne (tzw. małego trójpaku), obowiązek sprzedaży gazu na giełdzie w ramach obliga giełdowego począwszy od dnia 1 stycznia 2015 r. został ustalony na poziomie 55% gazu ziemnego wysokometanowego wprowadzanego do sieci przesyłowej.
Ze względu na powyższe oraz mając na uwadze inne zmiany na rynku gazu, które dokonały się w ostatnich kilku latach, należy uznać, że warunki uwolnienia cen gazu dla odbiorców końcowych gazu wysokometanowego innych niż odbiorcy paliw gazowych w gospodarstwach domowych, określone w Mapie drogowej oraz powołanym powyżej komunikacie Prezesa URE Nr 21/2013, zostały spełnione.
Dalsze utrzymywanie regulacji cen gazu dla ww. kategorii odbiorców końcowych, a więc odbiorców innych niż odbiorcy paliw gazowych w gospodarstwach domowych, stanowić będzie interwencję państwa w rynek gazu nieproporcjonalną do pierwotnego celu jej podjęcia a więc wykraczającą poza to, co jest niezbędne do ochrony odbiorców przed anty-konkurencyjnym podnoszeniem cen gazu, a tym samym niezgodną z powołanym powyżej wyrokiem TSUE.
2. W związku z propozycją zmiany do Art. 2, proponujemy objęcie z dniem wejścia w życie ustawy, tj. 1 października 2016 roku zmianę Art. 3 i nadanie mu brzmienia:
„ Art. 3. Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zwalnia się przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję na obrót paliwami gazowymi lub koncesję na obrót gazem ziemnym z zagranicą z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki dla:
1) odbiorców końcowych będących operatorami systemów gazowych;
2) odbiorców, którzy dokonują zakupu gazu ziemnego w punkcie wirtualnym w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 9 ust. 1 i 2 ustawy zmienianej w art. 1, w postaci skroplonego gazu ziemnego (LNG), sprężonego gazu ziemnego (CNG) lub w trybie przetargów, aukcji lub zamówień publicznych w rozumieniu przepisów o zamówieniach publicznych."
Uzasadnienie: jak do Art.2.
3. Proponujemy zmianę Art. 7 i nadanie mu brzmienia:
„Art. 7. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 października 2016 r."
Uzasadnienie:
Z tych samych, co wskazane powyżej ad. Art. 2 i 3 względów, celowa wydaje się zmiana daty wejścia w życie nowelizacji na wcześniejszą. Optymalna wydaje się data przypadającą na początek najbliższego roku gazowego tj. na dzień 1 października 2016 r.
Nowelizacja przewiduje wejście w życie ustawy dopiero z 1 kwietnia 2017 roku. W tym dniu, oprócz zwolnienia z obowiązku zatwierdzania taryf dla gazu sprzedawanego dla największych odbiorców przemysłowych, z taryfowania ma zostać zwolniony gaz sprzedawany przez wszystkie podmioty: na rynku hurtowym OTC, na rynku detalicznym w punkcie wirtualnym, w postaci LNG i CNG na rynku detalicznym i hurtowym, sprzedawany do odbiorców końcowych będących równocześnie operatorami systemowymi gazu. Większość z wymienionych grup wskazanych w Nowelizacji została już zwolniona w drodze indywidualnych decyzji Prezesa URE. Aktualny stan ilości wydanych zwolnień w poszczególnych grupach, w tym zwolnień uzyskanych przez podmioty Grupy Kapitałowej PGNIG jako podmiotu posiadającego pozycję dominującą na rynku gazu, zawartej na opublikowanej liście Prezesa URE w pełni uzasadnia twierdzenie, że poza zwolnieniem handlu detalicznego w punkcie wirtualnym OTC oraz zwolnieniem w zakresie sprzedaży gazu na rynku hurtowym OTC dla PGNIG S.A., przedmiotowe zwolnienia ustawowe tylko potwierdzi fakt uwolnienia tych segmentów rynku. Ponadto obecną sytuację na rynku gazu, kształtuje konstrukcja taryfy na paliwo gazowe, która ma charakter taryfy maksymalnej. Skutkiem jej obowiązywania jest oferowanie gazu dla odbiorców w cenach poniżej maksymalnej stawki taryfowej
w tym ramach specjalnych programów rabatowych dedykowanych dla określonych grup odbiorców.
II. UWAGI DODATKOWE
4. Ustanie konieczności kalkulacji taryf według reguł określonych przepisami prawa
Projekt Nowelizacji w żadnym miejscu nie odnosi się do kwestii zniesienia obowiązku kalkulacji taryf, o którym mowa w art. 45-46 Prawa Energetycznego, ani do dalszego stosowania rozporządzenia taryfowego[1]. Powyższe może budzić wątpliwości co do tego, czy przedsiębiorstwa energetyczne będą zobowiązane do kalkulacji taryf na potrzeby obrotu paliwami gazowymi według reguł określonych przepisami prawa, pomimo braku obowiązku przedkładania ich do zatwierdzenia przez Prezesa URE.
W naszej ocenie, prawidłowe przeprowadzenie procesu detaryfikacji wymaga skorelowania zniesienia dwóch obowiązków: obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzania przez Prezesa URE oraz obowiązku kalkulacji taryf przez przedsiębiorstwa energetyczne. Proponowane podejście zwiększy elastyczność przedsiębiorstw energetycznych w zakresie przygotowywania ofert dostosowanych do potrzeb odbiorców oraz rozstrzygnie ewentualne wątpliwości interpretacyjne.
Mając powyższe na uwadze, rekomendujemy doprecyzowanie projektu nowelizacji poprzez wskazanie, że w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych podlegających detaryfikacji, nie będą stosowane art. 45-46 Prawa Energetycznego oraz obowiązki dotyczące kalkulacji taryf wynikające z rozporządzenia taryfowego.
5. Zwolnienie z obowiązku stosowania taryfy
W projekcie nowelizacji zdefiniowane zostały terminy, z upływem których ustanie obowiązek przedkładania przez przedsiębiorstwa energetyczne taryf do zatwierdzenia przez Prezesa URE dla wszystkich zdefiniowanych w projekcie grup odbiorców. W sposób odmienny został potraktowany termin stosowania ostatniej taryfy w okresie przejściowym, który zdefiniowano wyłącznie dla odbiorców paliw gazowych w gospodarstwach domowych oraz odbiorców końcowych różnicowanych ze względu na ilość paliwa gazowego pobieranego w punkcie o najwyższym poborze.
Projekt nowelizacji nie definiuje terminu, do którego ma być stosowana ostatnia taryfa wobec odbiorców podlegających generalnemu zwolnieniu na podstawie art. 1 Nowelizacji oraz dla odbiorców zdefiniowanych w art. 3 pkt 1 oraz 3 Nowelizacji.
Proponowane w Nowelizacji rozwiązania prowadziłyby do sytuacji, w której faktyczny termin wygaśnięcia obowiązku stosowania taryfy byłby niejednolity dla poszczególnych przedsiębiorstw energetycznych, które miałyby taryfy zatwierdzone na różne okresy (z różnym terminem końcowym obowiązywania taryfy).
Mając powyższe na uwadze, rekomendujemy zmianę projektu Nowelizacji poprzez dodanie dodatkowej jednostki redakcyjnej, w której zawarta zostanie norma, zgodnie z którą przedsiębiorstwo energetyczne, wobec którego ustaje obowiązek przedkładania taryf do zatwierdzenia, zostaje zwolnione z obowiązku stosowania taryf zatwierdzonych przez Prezesa URE z dniem wejścia w życie niniejszej Nowelizacji. Wyjątkiem powinno być stosowanie taryfy w okresie przejściowym, zgodnie z art. 4 Nowelizacji.
6. Stabilność procesu detaryfikacji
Obecny model detaryfikacji zakłada, że obrót paliwem gazowym pomiędzy przedsiębiorstwem energetycznym a odbiorcą powinien podlegać detaryfikacji wprowadzanej na poziomie ustawowym. Powyższe oznacza systematyczne odstępowanie od stosowania taryf zatwierdzanych przez Prezesa URE zgodnie z mechanizmami oraz harmonogramem przewidzianym w Nowelizacji.
Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 5 Nowelizacji w przypadku zdefiniowania w umowie ceny lub sposobu jej ustalania, taka relacja kontraktowa pomiędzy przedsiębiorstwem energetycznym a odbiorcą będzie uznawana za podlegającą skutecznej detaryfikacji. Powyższe oznacza, że osiągnięcie porozumienia pomiędzy przedsiębiorstwem energetycznym a odbiorcą w sprawie cen lub sposobu ich ustalania powinno skutkować wyłączeniem możliwości stosowania mechanizmów przejściowych oraz harmonogramów zdefiniowanych w Nowelizacji w odniesieniu do tej relacji kontraktowej.
Zauważamy ponadto, że celem wprowadzenia okresów przejściowych jest zapewnienie stronom umów czasu na dostosowanie stosunku kontraktowego do nowych warunków regulacyjnych (detaryfikacji).
W związku z powyższym nieuzasadnione byłoby stosowanie okresów przejściowych do stosunków umownych pomiędzy profesjonalnymi podmiotami, które przewidziały już w umowach mechanizm kształtowania ceny na wypadek detaryfikacji.
Obecne brzmienie projektu nie mityguje ryzyk związanych z możliwością dążenia odbiorców, którzy mają już zawarte umowy ze zdefiniowaną ceną lub sposobem jej ustalania, do sztucznego powrotu do rozliczeń taryfowych. Niniejsze działanie może być motywowane zamiarem wykorzystania mechanizmu zdefiniowanego w art. 4 Nowelizacji do ponownej renegocjacji warunków umownych.
Mając na uwadze powyższe ryzyka, a także trwały charakter procesu detaryfikacji, rekomendujemy uzupełnienie projektu Nowelizacji o mechanizm wyłączający możliwość powrotu do wyznaczania ceny w oparciu o ostatnią taryfę zatwierdzoną przez Prezesa URE w przypadku, gdy umowa sprzedaży paliw gazowych lub umowa kompleksowa określa już ceny paliw gazowych lub sposób ich ustalania.
7. Konieczność zmiany rozporządzenia dywersyfikacyjnego.
Opracowaniu przedmiotowego projektu uwalniania cen gazu powinno towarzyszyć wdrożenie zmian legislacyjnych likwidujących lub ograniczających bariery administracyjne w rozwoju rynku gazu w Polsce. Jedną z takich istotnych barier dla rynku gazu, utrudniająca wykorzystanie instytucji wirtualnego rewersu do kontraktowania gazu na potrzeby handlowe z obszaru UE, jest obowiązujące rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 października 2000 r. w sprawie minimalnego poziomu dywersyfikacji dostaw gazu z zagranicy wydane na podstawie ustawy prawo energetyczne. W związku z przedłużającymi się pracami nad zmianą rozporządzenia dywersyfikacyjnego, podyktowanymi także zastrzeżeniami natury legislacyjnej do treści obowiązującej podstawy prawnej do jego wydania, stoimy na stanowisku, że procedowanie przedmiotowego projektu ustawy stwarza doskonałą okazję do dokonania stosowanych zmian w zakresie doprecyzowania treści delegacji ustawowej do wydania nowego rozporządzenia dywersyfikacyjnego uwzględniającego wszystkie nowe instytucje prawa umożliwiające zakup i dostawy do Polski gazu z innych Państw Członkowskich UE. Tym samym razem z procesem uwalniania cen gazu zostanie usunięta bariera administracyjna, która w sposób istotny ogranicza budowę konkurencyjnych ofert na dostawy gazu w Polsce, co wpłynie pozytywnie na tempo procesu liberalizacji tego rynku w Polsce.
[1] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 29 czerwca 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania
i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie paliwami gazowymi (Dz. U. z 2013 r., poz. 820 z późn. zm.)
Konfederacja Lewiatan
Uwagi do projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne
(projekt z dnia 21 kwietnia 2016 r., wersja 2.10)
Konfederacja Lewiatan przestawia niniejsze uwagi do proponowanych zmian w systemie taryfowym, wynikających z projektu ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne (projekt z dnia 21 kwietnia 2016 r., wersja 2.10; ustawa nowelizująca dalej jako: „Nowelizacja"; ustawa nowelizowana dalej jako: „Prawo energetyczne").
I. UWAGI PODSTAWOWE
Postulujemy:
· przyspieszenie momentu wejścia w życie ustawy z 1 kwietnia 2017 roku na 1 października 2016 rok,
tj. na początek najbliższego roku gazowego (Art. 7);
· uproszczenie i przyspieszenie harmonogramu zwalniania z obowiązku zatwierdzania taryf dla gazu sprzedawanego do wszystkich odbiorców końcowych gazu poprzez ich podział na dwie tylko grupy
(Art. 2):
- wszyscy odbiorcy gazu niebędący gospodarstwami domowymi powinni być zwolnieni
z taryfowania już od 1 kwietnia 2017 roku;
- odbiorcy gazu będący gospodarstwami domowymi powinni być zwolnieni z taryfowania od 1 stycznia 2024 roku.
· w postulowanym dniu wejścia w życie ustawy z taryfy powinna zostać zwolniona całkowita sprzedaż gazu przez wszystkie podmioty rynkowe oferowanego: i) na rynku hurtowym i detalicznym w punkcie wirtualnymi OTC i giełdy, ii) na rynku hurtowym i detalicznym w postaci CNG i LNG, iii) na rynku detalicznym w ramach gazu sprzedawanego do odbiorców końcowych będących operatorami systemowymi (Art. 3).
Wobec powyższego proponujemy następujące zmiany w art. 2, 3 oraz 7 Nowelizacji wraz z ich uzasadnieniem.
1. Proponujemy zmianę Art. 2 i nadanie mu brzmienia:
„Art. 2. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zatwierdza przedsiębiorstwu energetycznemu posiadającemu koncesję na obrót paliwami gazowymi lub koncesję na obrót gazem ziemnym z zagranicą taryfy ustalane dla:
1) odbiorców końcowych nie będących gospodarstwami domowymi do dnia 1 kwietnia 2017 r.;
2) odbiorców paliw gazowych w gospodarstwach domowych - do dnia 31 grudnia 2023 r."
Uzasadnienie:
Nie znajdujemy żadnego uzasadnienia dla różnicowania terminów zwolnienia przedsiębiorstw obrotu
z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf ustalanych dla poszczególnych grup odbiorców niebędących odbiorcami w gospodarstwach domowych. W szczególności, uwzględniając obecny etap rozwoju rynku gazu, niezasadne jest odkładanie w czasie uwolnienia cen gazu w odniesieniu
do odbiorców końcowych, którzy „w każdym pojedynczym punkcie sieci danego operatora systemu gazowego pobrali w 2015 r. paliwa gazowe w ilości mniejszej niż 278 GWh".
Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE") z dnia 10 września 2015 r.
C-36/14, będącym bezpośrednią przyczyną opracowania projektu nowelizacji, za niezgodne z prawem Unii Europejskiej uznano utrzymywanie w ustawie Prawo energetyczne obowiązku przedkładania Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki („Prezes URE") do zatwierdzenia taryf, nieograniczonego w czasie i nie uwzględniającego różnic w sytuacji poszczególnych kategorii odbiorców. Powyższy obowiązek został uznany za nieproporcjonalny a więc wykraczający poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia celu publicznego w postaci ochrony odbiorców przed anty-konkurencyjnym podnoszeniem cen gazu.
Prezes URE (w reakcji na postępowanie wszczęte przez Komisję Europejską w 2009 r. zakończone skierowaniem sprawy do TSUE i wydaniem ww. wyroku), w dokumencie „Mapa Drogowa uwolnienia cen gazu ziemnego" ze stycznia 2013 r., określił działania niezbędne dla stopniowego uwolnienia cen gazu,
w pierwszej kolejności dla poszczególnych kategorii odbiorców komercyjnych.
Z kolei w komunikacie Prezesa URE Nr 21/2013 z dnia 22 lipca 2013 r. w sprawie harmonogramu zwolnienia przedsiębiorstw obrotu z obowiązku przedkładania do zatwierdzenia taryf dla paliw gazowych w zakresie sprzedaży gazu ziemnego wysokometanowego do odbiorców innych niż odbiorcy
w gospodarstwie domowym, Prezes URE wyraźnie wskazał, że: „po zwiększeniu obowiązku sprzedaży
na giełdzie do poziomu 40% gazu wysokometanowego wprowadzonego do sieci przesyłowej zwolnienie może objąć dużych odbiorców gazu wysokometanowego (tj. odbiorców zużywających powyżej 2,5 mln m3 gazu rocznie, co odpowiada wolumenowi 278 GWh), natomiast po wprowadzeniu obowiązku na poziomie 55% oraz przy jednoczesnym rozwoju pozagiełdowego hurtowego rynku gazu (OTC) ‐ pozostałych odbiorców przyłączonych do sieci gazu wysokometanowego, nie będących gospodarstwami domowymi. Zwolnienie z obowiązku ustalania taryf dla odbiorców z tych grup zostanie poprzedzone ponowną analizą spełnienia warunków określonych w art. 49 ust. 3 ustawy - Prawo energetyczne, z uwzględnieniem skutków wprowadzenia obowiązku sprzedaży na giełdzie na poziomie 30%".
W następstwie wejścia w życie w dniu 11 września 2013 r. nowelizacji ustawy - Prawo energetyczne
(tzw. małego trójpaku), obowiązek sprzedaży gazu na giełdzie w ramach obliga giełdowego począwszy
od dnia 1 stycznia 2015 r. został ustalony na poziomie 55% gazu ziemnego wysokometanowego wprowadzanego do sieci przesyłowej.
Ze względu na powyższe oraz mając na uwadze inne zmiany na rynku gazu, które dokonały się
w ostatnich kilku latach, należy uznać, że warunki uwolnienia cen gazu dla odbiorców końcowych gazu wysokometanowego innych niż odbiorcy paliw gazowych w gospodarstwach domowych, określone
w Mapie drogowej oraz powołanym powyżej komunikacie Prezesa URE Nr 21/2013, zostały spełnione.
Dalsze utrzymywanie regulacji cen gazu dla ww. kategorii odbiorców końcowych, a więc odbiorców innych niż odbiorcy paliw gazowych w gospodarstwach domowych, stanowić będzie interwencję państwa w rynek gazu nieproporcjonalną do pierwotnego celu jej podjęcia a więc wykraczającą poza to, co jest niezbędne do ochrony odbiorców przed anty-konkurencyjnym podnoszeniem cen gazu, a tym samym niezgodną z powołanym powyżej wyrokiem TSUE.
2. W związku z propozycją zmiany do Art. 2, proponujemy objęcie z dniem wejścia w życie ustawy, tj. 1 października 2016 roku zmianę Art. 3 i nadanie mu brzmienia:
„ Art. 3. Z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zwalnia się przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję na obrót paliwami gazowymi lub koncesję na obrót gazem ziemnym z zagranicą z obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki dla:
1) odbiorców końcowych będących operatorami systemów gazowych;
2) odbiorców, którzy dokonują zakupu gazu ziemnego w punkcie wirtualnym w rozumieniu przepisów wydanych na podstawie art. 9 ust. 1 i 2 ustawy zmienianej w art. 1, w postaci skroplonego gazu ziemnego (LNG), sprężonego gazu ziemnego (CNG) lub w trybie przetargów, aukcji lub zamówień publicznych
w rozumieniu przepisów o zamówieniach publicznych."
Uzasadnienie: jak do Art.2.
3. Proponujemy zmianę Art. 7 i nadanie mu brzmienia:
„Art. 7. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 października 2016 r."
Uzasadnienie:
Z tych samych, co wskazane powyżej ad. Art. 2 i 3 względów, celowa wydaje się zmiana daty wejścia
w życie nowelizacji na wcześniejszą. Optymalna wydaje się data przypadającą na początek najbliższego roku gazowego tj. na dzień 1 października 2016 r.
Nowelizacja przewiduje wejście w życie ustawy dopiero z 1 kwietnia 2017 roku. W tym dniu, oprócz zwolnienia z obowiązku zatwierdzania taryf dla gazu sprzedawanego dla największych odbiorców przemysłowych, z taryfowania ma zostać zwolniony gaz sprzedawany przez wszystkie podmioty: na rynku hurtowym OTC, na rynku detalicznym w punkcie wirtualnym, w postaci LNG i CNG na rynku detalicznym
i hurtowym, sprzedawany do odbiorców końcowych będących równocześnie operatorami systemowymi gazu. Większość z wymienionych grup wskazanych w Nowelizacji została już zwolniona w drodze indywidualnych decyzji Prezesa URE. Aktualny stan ilości wydanych zwolnień w poszczególnych grupach, w tym zwolnień uzyskanych przez podmioty Grupy Kapitałowej PGNIG jako podmiotu posiadającego pozycję dominującą na rynku gazu, zawartej na opublikowanej liście Prezesa URE w pełni uzasadnia twierdzenie, że poza zwolnieniem handlu detalicznego w punkcie wirtualnym OTC oraz zwolnieniem
w zakresie sprzedaży gazu na rynku hurtowym OTC dla PGNIG S.A., przedmiotowe zwolnienia ustawowe tylko potwierdzi fakt uwolnienia tych segmentów rynku. Ponadto obecną sytuację na rynku gazu, kształtuje konstrukcja taryfy na paliwo gazowe, która ma charakter taryfy maksymalnej. Skutkiem jej obowiązywania jest oferowanie gazu dla odbiorców w cenach poniżej maksymalnej stawki taryfowej
w tym ramach specjalnych programów rabatowych dedykowanych dla określonych grup odbiorców.
II. UWAGI DODATKOWE
4. Ustanie konieczności kalkulacji taryf według reguł określonych przepisami prawa
Projekt Nowelizacji w żadnym miejscu nie odnosi się do kwestii zniesienia obowiązku kalkulacji taryf,
o którym mowa w art. 45-46 Prawa Energetycznego, ani do dalszego stosowania rozporządzenia taryfowego[1]. Powyższe może budzić wątpliwości co do tego, czy przedsiębiorstwa energetyczne będą zobowiązane do kalkulacji taryf na potrzeby obrotu paliwami gazowymi według reguł określonych przepisami prawa, pomimo braku obowiązku przedkładania ich do zatwierdzenia przez Prezesa URE.
W naszej ocenie, prawidłowe przeprowadzenie procesu detaryfikacji wymaga skorelowania zniesienia dwóch obowiązków: obowiązku przedkładania taryf do zatwierdzania przez Prezesa URE oraz obowiązku kalkulacji taryf przez przedsiębiorstwa energetyczne. Proponowane podejście zwiększy elastyczność przedsiębiorstw energetycznych w zakresie przygotowywania ofert dostosowanych do potrzeb odbiorców oraz rozstrzygnie ewentualne wątpliwości interpretacyjne.
Mając powyższe na uwadze, rekomendujemy doprecyzowanie projektu nowelizacji poprzez wskazanie, że w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych podlegających detaryfikacji, nie będą stosowane art. 45-46 Prawa Energetycznego oraz obowiązki dotyczące kalkulacji taryf wynikające
z rozporządzenia taryfowego.
5. Zwolnienie z obowiązku stosowania taryfy
W projekcie nowelizacji zdefiniowane zostały terminy, z upływem których ustanie obowiązek przedkładania przez przedsiębiorstwa energetyczne taryf do zatwierdzenia przez Prezesa URE dla wszystkich zdefiniowanych w projekcie grup odbiorców. W sposób odmienny został potraktowany termin stosowania ostatniej taryfy w okresie przejściowym, który zdefiniowano wyłącznie dla odbiorców paliw gazowych w gospodarstwach domowych oraz odbiorców końcowych różnicowanych ze względu na ilość paliwa gazowego pobieranego w punkcie o najwyższym poborze.
Projekt nowelizacji nie definiuje terminu, do którego ma być stosowana ostatnia taryfa wobec odbiorców podlegających generalnemu zwolnieniu na podstawie art. 1 Nowelizacji oraz dla odbiorców zdefiniowanych w art. 3 pkt 1 oraz 3 Nowelizacji.
Proponowane w Nowelizacji rozwiązania prowadziłyby do sytuacji, w której faktyczny termin wygaśnięcia obowiązku stosowania taryfy byłby niejednolity dla poszczególnych przedsiębiorstw energetycznych, które miałyby taryfy zatwierdzone na różne okresy (z różnym terminem końcowym obowiązywania taryfy).
Mając powyższe na uwadze, rekomendujemy zmianę projektu Nowelizacji poprzez dodanie dodatkowej jednostki redakcyjnej, w której zawarta zostanie norma, zgodnie z którą przedsiębiorstwo energetyczne, wobec którego ustaje obowiązek przedkładania taryf do zatwierdzenia, zostaje zwolnione z obowiązku stosowania taryf zatwierdzonych przez Prezesa URE z dniem wejścia w życie niniejszej Nowelizacji. Wyjątkiem powinno być stosowanie taryfy w okresie przejściowym, zgodnie z art. 4 Nowelizacji.
6. Stabilność procesu detaryfikacji
Obecny model detaryfikacji zakłada, że obrót paliwem gazowym pomiędzy przedsiębiorstwem energetycznym a odbiorcą powinien podlegać detaryfikacji wprowadzanej na poziomie ustawowym. Powyższe oznacza systematyczne odstępowanie od stosowania taryf zatwierdzanych przez Prezesa URE zgodnie z mechanizmami oraz harmonogramem przewidzianym w Nowelizacji.
Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 5 Nowelizacji w przypadku zdefiniowania w umowie ceny lub sposobu jej ustalania, taka relacja kontraktowa pomiędzy przedsiębiorstwem energetycznym a odbiorcą będzie uznawana za podlegającą skutecznej detaryfikacji. Powyższe oznacza, że osiągnięcie porozumienia pomiędzy przedsiębiorstwem energetycznym a odbiorcą w sprawie cen lub sposobu ich ustalania powinno skutkować wyłączeniem możliwości stosowania mechanizmów przejściowych oraz harmonogramów zdefiniowanych w Nowelizacji w odniesieniu do tej relacji kontraktowej.
Zauważamy ponadto, że celem wprowadzenia okresów przejściowych jest zapewnienie stronom umów czasu na dostosowanie stosunku kontraktowego do nowych warunków regulacyjnych (detaryfikacji).
W związku z powyższym nieuzasadnione byłoby stosowanie okresów przejściowych do stosunków umownych pomiędzy profesjonalnymi podmiotami, które przewidziały już w umowach mechanizm kształtowania ceny na wypadek detaryfikacji.
Obecne brzmienie projektu nie mityguje ryzyk związanych z możliwością dążenia odbiorców, którzy mają już zawarte umowy ze zdefiniowaną ceną lub sposobem jej ustalania, do sztucznego powrotu
do rozliczeń taryfowych. Niniejsze działanie może być motywowane zamiarem wykorzystania mechanizmu zdefiniowanego w art. 4 Nowelizacji do ponownej renegocjacji warunków umownych.
Mając na uwadze powyższe ryzyka, a także trwały charakter procesu detaryfikacji, rekomendujemy uzupełnienie projektu Nowelizacji o mechanizm wyłączający możliwość powrotu do wyznaczania ceny w oparciu o ostatnią taryfę zatwierdzoną przez Prezesa URE w przypadku, gdy umowa sprzedaży paliw gazowych lub umowa kompleksowa określa już ceny paliw gazowych lub sposób ich ustalania.
7. Konieczność zmiany rozporządzenia dywersyfikacyjnego.
Opracowaniu przedmiotowego projektu uwalniania cen gazu powinno towarzyszyć wdrożenie zmian legislacyjnych likwidujących lub ograniczających bariery administracyjne w rozwoju rynku gazu w Polsce. Jedną z takich istotnych barier dla rynku gazu, utrudniająca wykorzystanie instytucji wirtualnego rewersu do kontraktowania gazu na potrzeby handlowe z obszaru UE, jest obowiązujące rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 października 2000 r. w sprawie minimalnego poziomu dywersyfikacji dostaw gazu
z zagranicy wydane na podstawie ustawy prawo energetyczne. W związku z przedłużającymi się pracami nad zmianą rozporządzenia dywersyfikacyjnego, podyktowanymi także zastrzeżeniami natury legislacyjnej do treści obowiązującej podstawy prawnej do jego wydania, stoimy na stanowisku,
że procedowanie przedmiotowego projektu ustawy stwarza doskonałą okazję do dokonania stosowanych zmian w zakresie doprecyzowania treści delegacji ustawowej do wydania nowego rozporządzenia dywersyfikacyjnego uwzględniającego wszystkie nowe instytucje prawa umożliwiające zakup i dostawy do Polski gazu z innych Państw Członkowskich UE. Tym samym razem z procesem uwalniania cen gazu zostanie usunięta bariera administracyjna, która w sposób istotny ogranicza budowę konkurencyjnych ofert na dostawy gazu w Polsce, co wpłynie pozytywnie na tempo procesu liberalizacji tego rynku
w Polsce.
[1] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 29 czerwca 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania
i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie paliwami gazowymi (Dz. U. z 2013 r., poz. 820 z późn. zm.)
