Opinia prawna zasadności wsparcia w przypadku, gdy dwóch lub więcej wytwórców ma instalacje przyłączone do wspólnego punktu przyłączenia do sieci elektroenergetycznej

2015-11-16

Rada OZE przy Konfederacji Lewiatan przygotowała opinię prawną potwierdzającą zasadność wsparcia w przypadku, gdy dwóch lub więcej wytwórców ma instalacje przyłączone do wspólnego punktu przyłączenia do sieci elektroenergetycznej.

Ewentualne szczegółowe aspekty opomiarowania energii elektrycznej, przykładowo sposób uwzględniania strat sieciowych na wspólnej infrastrukturze, powinny zostać uwzględnione w niezbędnym zakresie w rozporządzeniu, jakie ma zostać wydane w oparciu o art. 61 ustawy o OZE. Kwestie te nie mogą jednak wpływać na wykładnię definicji instalacji OZE, ani rzutować na możliwość korzystania z nabytych uprawnień do wsparcia opartego o świadectwa pochodzenia po 1 stycznia 2016 r. oraz z uprawnień nabytych w procedurze aukcyjnej.

 

 

Ustawa o odnawialnych źródłach energii

Wykładnia definicji instalacji odnawialnego źródła energii zawartej w art.2 pkt 13  ustawy.

Opinia prawna zasadności wsparcia w przypadku,  gdy dwóch lub więcej wytwórców ma instalacje przyłączone  do wspólnego punktu przyłączenia

 

Stan faktyczny

Instalacje wytwórcze dwóch lub więcej wytwórców energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii mogą wyprowadzać moc i wprowadzać energię elektryczną do sieci znajdujących się w dyspozycji operatorów systemów elektroenergetycznych za pośrednictwem wspólnej infrastruktury elektroenergetycznej, łączącej ich instalacje wytwórcze z takimi sieciami. Dotyczy to zarówno instalacji istniejących, posiadających koncesje na wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, jak i instalacji w przygotowaniu, realizowanych w oparciu o warunki przyłączenia wydane w trybie przewidzianym w Prawie energetycznym, zarówno tych, które rozpoczną wytwarzane przed wejściem w życie rozdziału 4 ustawy o OZE[1] i będą korzystały z systemu wsparcia opartego o świadectwa pochodzenia, jak i może dotyczyć tych, które przystąpią do systemu aukcyjnego.

W opisywanych sytuacjach występują różne warianty techniczne, przy czym wspólne są następujące elementy:

1.       Infrastruktura elektroenergetyczna służąca wyprowadzeniu mocy tworzona jest własnym staraniem przez wytwórców, w zakresie uzgodnionym z właściwym operatorem systemu elektroenergetycznego, a zakres i parametry tej infrastruktury wynikają z wymogów określonych przez operatora systemu elektroenergetycznego w wydanych warunkach przyłączenia;

2.       Każdorazowo warunki przyłączenia i warunki świadczenia usług dystrybucyjnych precyzyjnie określają sposób wprowadzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii do sieci i wymagania dotyczące lokalizacji układu pomiarowo-rozliczeniowego i jego parametrów;

3.       Miejsce dokonywania pomiarów ilości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii na potrzeby potwierdzenia danych o ilości tej energii na potrzeby uzyskania świadectw pochodzenia to, co do zasady, zaciski generatora, ogniwa fotowoltaicznego lub ogniwa paliwowego. Miejsce to jest określone tak samo w przepisach dotychczasowych, obecnie obowiązujących, jak i w przepisach regulujących procedurę wydawania świadectw pochodzenia, które wejdą w życie 1 stycznia 2016 r.

4.       Miejsce dokonywania pomiarów ilości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii na potrzeby wykonania obowiązków wynikających z uczestnictwa w systemie aukcyjnym nie zostało w sprecyzowane w ustawie o OZE.

Problem prawny

5 października 2015 r. przedstawiciele Urzędu Regulacji Energetyki („URE") zaprezentowali stanowisko, zgodnie z którym organ regulacji energetyki, w celu wykładni ustawowej definicji instalacji odnawialnego źródła energii („instalacja OZE"), posługiwać się będzie dodatkowo przesłankami nie objętymi treścią art. 2 pkt 13) ustawy o OZE. W szczególności URE zamierza posługiwać się przesłanką umiejscowienia tzw. licznika energii elektrycznej netto, służącemu ustaleniu fizycznych przepływów energii elektrycznej pomiędzy instalacjami wytwórcy energii elektrycznej a siecią operatora systemu dystrybucyjnego.

Ocena prawna

1.       Przy wykładni definicji instalacji OZE można posługiwać się wyłącznie przesłankami, które wynikają wprost z ustalonej przez ustawodawcę definicji, tj. są objęte treścią art. 2 pkt 13) ustawy o OZE. Posługiwanie się dodatkowymi przesłankami, które nie są objęte treścią tego przepisu jest wprost sprzeczne z zasadami techniki prawodawczej, określającymi prawidłową konstrukcję definicji ustawowych. Posłużenie się elementami uzupełniającymi daną definicję wymaga wyraźnego zaznaczenia, że tekst tej samej lub innej ustawy zawiera takie elementy uzupełniające - art. 2 pkt 13 ustawy o OZE nie zawiera takiego zaznaczenia.

2.       W zakresie sposobu przyłączenia, definicja instalacji OZE zawiera tylko tę przesłankę, że urządzenia służące do wytwarzania energii elektrycznej i wyprowadzania mocy mają być przyłączone w jednym miejscu przyłączenia. Ustawodawca nie wprowadził przy tym żadnych szczególnych reguł wyznaczania miejsca przyłączenia na potrzeby ustawy o OZE. Kwestię tę regulują przepisy Prawa energetycznego,[2] w szczególności:

a.       Ustawodawca pozostawia swobodę określenia miejsca przyłączenia podmiotowi przyłączanemu i właściwemu operatorowi systemu elektroenergetycznego, wymagając jedynie by nastąpiło to w warunkach przyłączenia i następnie w umowie o przyłączenie;

b.      Ustawodawca pozostawia zainteresowanym podmiotom swobodę określenia technicznego sposobu realizacji przyłączenia, stosownie do okoliczności, wskazując jedynie, iż polega to na budowie odcinka lub elementu sieci służącego połączeniu urządzeń, instalacji lub sieci podmiotu ubiegającego się o ich przyłączenie do sieci z pozostałą częścią sieci operatora systemu elektroenergetycznego.

3.       Z art. 2 pkt 13) ustawy o OZE wynika też, że w celu ustalenia, czy dana instalacja spełnia przesłanki uznania za instalację OZE, ocenia się wyłącznie sposób przyłączenia wyodrębnionego zespołu urządzeń. Zgodnie z Prawem energetycznym wyodrębnienie to następuje w szczególności w koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej, a przed uzyskaniem takiej koncesji poprzez oznaczenie zespołu urządzeń w warunkach przyłączenia i umowie o przyłączenie. W świetle powyższego:

a.       Nieuprawnione jest obejmowanie oceną innego, analogicznie wyodrębnionego zespołu urządzeń służących do wytwarzania energii i wyprowadzania mocy, chociażby sąsiadował z instalacją ocenianą.

b.      Jedno miejsce przyłączenia ustala się dla tak wyodrębnionego zespołu urządzeń i stosownie do postanowień warunków przyłączenia lub umowy o przyłączenie.

4.       Ustawodawca precyzyjnie wskazał rodzaje instalacji wytwórczych, które - na zasadzie wyjątku od zasady kontynuacji wsparcia - po wejściu w życie rozdziału 4 ustawy o OZE nie będą mogły korzystać z dotychczasowych uprawnień wynikających z systemu wsparcia energetyki odnawialnej, czy to w postaci zakupu energii elektrycznej po cenie urzędowej (art. 42 ust. 6 ustawy o OZE), czy poprzez uzyskiwanie świadectw pochodzenia. Tę drugą kwestię reguluje szereg wyjątków w art. 44 ustawy o OZE, w szczególności ust. 8 ograniczający maksymalną intensywność wsparcia, czy też ust. 9 wyłączający prawo do uzyskiwania świadectw pochodzenia dla energii elektrycznej wytworzonej w instalacji o mocy zainstalowanej większej niż 5 MW, wykorzystującej hydroenergię do wytworzenia tej energii elektrycznej. Brak jest podstaw by wyjątki te rozszerzać w drodze wątpliwej wykładni definicji instalacji OZE.

5.       Zakres uprawnień do korzystania z systemu wsparcia energetyki odnawialnej opartego o świadectwa pochodzenia, ustalany jest na podstawie wskazań urządzeń pomiarowo rozliczeniowych w sposób jednolity na gruncie przepisów poprzedzających wejście w życie ustawy o OZE, przepisów obecnie obowiązujących i wedle stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia 2016 r. Są to, co do zasady, zaciski generatora, ogniwa fotowoltaicznego lub ogniwa paliwowego. Brak jest jakichkolwiek przesłanek, by to definicja instalacji OZE miała rozstrzygać o sposobie określenia miejsca opomiarowania energii elektrycznej na potrzeby korzystania z ww. systemu wsparcia:

a.       Miejsce dokonywania pomiarów było i jest określone w § 13 rozporządzenia OZE, który obecnie jest stosowany w związku z art. 206 pkt 1) ustawy o OZE - do czasu wydania przepisów wykonawczych na podstawie art. 61 ustawy o OZE, które mają ponownie uregulować tę kwestię;

b.      Miejsce dokonywania pomiarów będzie od 1 stycznia 2016 r. określone w art. 45 ust. 5 ustawy o OZE, który ma być uzupełniony stosownie do potrzeb ustawowych w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw gospodarki w oparciu o art. 61 ustawy o OZE;

c.       Fakt oddelegowania kwestii pomiarów do przepisów wykonawczych potwierdza, że element ten - jako nieobecny w obrocie prawnym do czasu wydania stosownego rozporządzenia - nie może być uwzględniany przy wykładaniu ustawowej definicji instalacji OZE zarówno przed, jak i po 1 stycznia 2016 r.

6.       Ustawodawca nie zdecydował o równie precyzyjnym oznaczeniu miejsca opomiarowania energii elektrycznej na potrzeby beneficjentów systemu aukcyjnego i zastosowanie w tym zakresie znajdą postanowienia Prawa energetycznego, pozostawiające stronom swobodę co do określenia warunków przyłączenia danej instalacji do sieci. W tym zakresie brak podstaw do uzupełniania definicji ustawowej o elementy, które nie wynikają z ustawy o OZE.

7.       Wyznaczenie operatora systemu elektroenergetycznego dla odcinka lub elementu sieci służącego połączeniu urządzeń, instalacji lub sieci podmiotu ubiegającego się o ich przyłączenie do sieci z pozostałą częścią sieci operatora systemu elektroenergetycznego nie prowadzi do jakiejkolwiek zmiany opisanych powyżej zasad przyłączania i opomiarowania instalacji służących wytwarzaniu energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. W szczególności pozostaje bez wpływu na zakres uprawnień wytwórców tej energii do korzystania z systemu wsparcia. Proponowana zmiana nie realizuje więc żadnej przesłanki, której istnienie jest wymagane do ograniczenia swobody działalności gospodarczej w tak dalekim stopniu.

8.       Proponowana przez URE wykładania definicji instalacji OZE pozostaje całkowicie nieumotywowana na gruncie zasady ochrony interesów w toku, skoro jej zastosowanie miałoby pozbawiać obecnych koncesjonariuszy prawa korzystania z systemu wsparcia, przy jednoczesnym zagwarantowaniu przez ustawodawcę ciągłości tych uprawnień w okresie 15 lat od wytworzenia w danym zespole urządzeń po raz pierwszy energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. Jest też nie do pogodzenia z dyrektywą zapewnienia maksymalnej efektywności energetycznej realizowanych przedsięwzięć inwestycyjnych.

Wnioski

Wprowadzenie definicji instalacji OZE pozostaje bez wpływu na zakres uprawnień wytwórców energii ze źródeł odnawialnych do korzystania z systemu wsparcia energetyki odnawialnej, zarówno opartego o świadectwa pochodzenia, jak i z systemu opartego o aukcje, w szczególności w przypadku dwóch lub więcej wytwórców energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wyprowadzających moc i wprowadzających energię elektryczną do sieci znajdujących się w dyspozycji operatorów systemów elektroenergetycznych za pośrednictwem wspólnej infrastruktury elektroenergetycznej, łączącej ich instalacje wytwórcze z takimi sieciami.

Ewentualne szczegółowe aspekty opomiarowania energii elektrycznej, przykładowo sposób uwzględniania strat sieciowych na wspólnej infrastrukturze, powinny zostać uwzględnione w niezbędnym zakresie w rozporządzeniu, jakie ma zostać wydane w oparciu o art. 61 ustawy o OZE. Kwestie te nie mogą jednak wpływać na wykładnię definicji instalacji OZE, ani rzutować na możliwość korzystania z nabytych uprawnień do wsparcia opartego o świadectwa pochodzenia po 1 stycznia 2016 r. oraz z uprawnień nabytych w procedurze aukcyjnej.

*****

 

---

[1] Ustawa z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2015 r., poz. 478; „ustawa o OZE")

[2] Ustawa z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (j.t. Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 ze zmian.; „Prawo energetyczne")